Doanh nghiệp Nga tìm cách sống sót sau 1 năm bị vòng vây trừng phạt

Sự bùng nổ trong xuất khẩu hàng hóa đã thúc đẩy tăng trưởng đầu tư kinh doanh chưa từng có trong các cuộc suy thoái kinh tế trước đây và sẽ mang tính quyết định vào năm 2022. Các công ty lớn và nhỏ đã chi tiền để thay thế phần cứng và phần mềm nước ngoài, hoặc rót tiền vào các chuỗi cung ứng mới để thâm nhập các thị trường thay thế.

Đối mặt với những dự báo ban đầu về việc giảm tới 20% chi tiêu vốn, thay vào đó, vào năm 2022 ở Nga, họ đã tăng 6%, theo số liệu của Bloomberg Economics. Nhưng cũng giống như những hạn chế chặt chẽ hơn đối với xuất khẩu làm mất đi nguồn thu nhập của Liên bang Nga, tương lai của hoạt động đầu tư cũng đầy rủi ro.

Trong khi Ngân hàng Trung ương và Bộ Kinh tế của Nga đang mong đợi một thời kỳ ổn định hoặc chỉ suy thoái nhẹ, Bloomberg Economics dự đoán đầu tư cố định sẽ giảm 5% vào năm 2023 – một trở ngại lớn đối với nền kinh tế dự kiến sẽ giảm 1,5%.

Theo Olga Belenkaya, một nhà kinh tế tại Finam ở Moscow, thu nhập doanh nghiệp giảm và áp lực từ các biện pháp trừng phạt sẽ ngăn chặn động lực và làm trầm trọng thêm sự không chắc chắn, có khả năng dẫn đến chi tiêu giảm mạnh, mặc dù ở quy mô nhỏ hơn so với dự báo đầu tiên cho năm 2022.

Tính bền vững năm ngoái là vấn đề sống còn đối với các công ty hiện phải chịu đựng cái mà ngân hàng trung ương gọi là “sự chuyển đổi cơ cấu” của một nền kinh tế bị bao vây bởi các lệnh trừng phạt.

Ngân hàng Trung ương Nga cho biết đại đa số các doanh nghiệp đã tăng đầu tư hoặc giữ nguyên chúng vào năm 2022. Điều này giúp giải thích tại sao sản lượng chỉ giảm 2%, thấp hơn rất nhiều so với sự sụp đổ kinh tế được dự đoán ngay sau khi bắt đầu cuộc chiến vào cuối tháng 2.

Khi Nga phải vật lộn để đối phó với thâm hụt do lệnh trừng phạt gây ra, các doanh nghiệp tư nhân mới mọc lên, nhiều doanh nghiệp trong số đó dựa vào các khoản vay hoặc trợ cấp của chính phủ.

Tại khu vực Pskov phía tây nước Nga, một nhà máy dự kiến sẽ sản xuất pin công nghiệp để thay thế hàng nhập khẩu. Một doanh nghiệp hóa chất được thành lập tại Chuvashia trên sông Volga có kế hoạch sản xuất hydro peroxide với số lượng đáp ứng đầy đủ nhu cầu trong nước. Gần Moscow bắt đầu sản xuất thiết bị thủy lực và dược phẩm.

Maria Romanovskaya là một trong số những doanh nhân đang chờ đợi sự hỗ trợ của nhà nước sau khi đầu tư tiền của mình vào năm ngoái để thành lập một nhà sản xuất mỹ phẩm sau khi các thương hiệu phương Tây rời đi. Công ty này đã tiếp cận chính phủ để xin tài trợ, lên kế hoạch đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và chuyển từ sản xuất theo hợp đồng sang phát triển dây chuyền sản xuất bán tự động hoàn chỉnh của riêng mình.

Sự biến mất của nhiều hàng hóa nhập khẩu là một trong những lực lượng đã biến đổi nền kinh tế thời chiến của Nga, thúc đẩy tăng trưởng dựa trên công nghệ kém phức tạp hơn thành cái mà ngân hàng trung ương nước này gọi là “công nghiệp hóa ngược”. Và số tiền mà chính phủ và các công ty hiện đang đổ vào nền kinh tế cũng phản ánh sự cấp bách của việc phát triển cơ sở hạ tầng mới cho thương mại sau khi Nga phải từ bỏ các tuyến đường đến các thị trường phương Tây từng tiêu tốn hàng trăm tỷ đô la để xây dựng.

Việc rời xa những người tiêu dùng truyền thống ở Nga đồng nghĩa với việc gã khổng lồ khí đốt PJSC Gazprom phải tăng gấp đôi chương trình đầu tư của mình, với kế hoạch tăng vốn đầu tư lên mức kỷ lục vào năm 2023 để tài trợ cho việc định hướng lại xuất khẩu sang phía đông. Một lý do tương tự đã thúc đẩy các nhà sản xuất dầu mỏ đầu tư vào cơ sở hạ tầng giao thông vận tải và tàu chở dầu. Tận dụng lợi thế lớn từ giá cả hàng hóa cao, lĩnh vực khai khoáng là nguồn đầu tư lớn nhất vào năm ngoái.

PAO Severstal, một trong những nhà sản xuất thép lớn nhất của Nga, hầu như không thay đổi chi phí vốn và chuyển hướng đầu tư sang các dự án có nguy cơ bị gián đoạn cung cấp thiết bị hoặc hạn chế xuất khẩu. Năm nay, Severstal cũng đang phát triển công nghệ sản xuất trong nước để sử dụng trong luyện kim và các ngành liên quan.

Các ngân hàng nhà nước như PJSC VTB Bank và Rosselkhozbank cũng đang đầu tư tương tự vào việc thay thế phần mềm nước ngoài bằng các giải pháp địa phương. Nguồn tiền mặt dồi dào có nghĩa là nguồn vốn đang sẵn sàng cho các lĩnh vực vốn đã khao khát đầu tư từ lâu. Chỉ riêng chương trình cho vay ưu đãi của chính phủ nhằm phân bổ khoảng 300 tỷ rúp (4,3 tỷ USD) cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Tuy nhiên, chi phí của sự trừng phạt kinh tế sẽ chỉ tăng lên theo thời gian và có khả năng Nga sẽ đánh đổi khả năng tự cung tự cấp để lấy các sản phẩm chất lượng thấp hơn, đắt tiền hơn. Và đối với hầu hết các công ty, giờ đây họ tập trung vào sự sống còn hơn là tăng trưởng.

Một cuộc khảo sát của Ngân hàng Nga cho thấy trong số các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chỉ có một phần tư doanh nghiệp đang chuẩn bị cho việc tăng thêm chi phí vốn. Đối với các công ty lớn, một phần ba sẵn sàng làm như vậy. Tuy nhiên, đối với nhiều doanh nghiệp, sự lựa chọn là không phát triển ngay bây giờ.

Sergei Yanchukov, người sở hữu tập đoàn Mangazeya tham gia vào các hoạt động từ khai thác mỏ đến phát triển bất động sản, cho biết kế hoạch chi tiêu sẽ không thành hiện thực. Nhóm phụ trách bộ phận khai thác vàng đã gặp nhau nhiều lần trong năm qua để thảo luận về rủi ro và các kịch bản có thể xảy ra. Theo đó, họ đã đi đến kết luận rằng “cần phải tiến về phía trước” và đầu tư cho tương lai.