Cuộc khủng hoảng tiếp theo của thị trường năng lượng: Tình trạng thiếu tàu chở dầu
Nhu cầu đối với tàu chở dầu đã tăng lên kể từ khi Liên minh châu Âu áp dụng các lệnh trừng phạt đối với Nga vào mùa xuân và xu hướng này sẽ chỉ tăng lên trong những tháng tới khi lệnh cấm vận của EU đối với dầu và nhiên liệu của Nga có hiệu lực.
Bloomberg ghi nhận rằng các công ty vận tải biển đang tranh giành để có được càng nhiều tàu chở dầu càng tốt trước khi lệnh cấm vận có hiệu lực vào đầu tháng 12 đối với dầu thô và hai tháng sau đối với nhiên liệu. Thông tin cho biết các tàu này sẽ cần thiết để tiếp tục vận chuyển dầu và nhiên liệu của Nga theo các hướng không phải của châu Âu, vì EU sẽ không thể mua chúng nữa, mặc dù các khách hàng châu Âu hiện đang tích trữ dầu và nhiên liệu của Nga với dự đoán lệnh cấm vận.
Cuộc chiến ở Ukraine và phản ứng của EU đã làm sống dậy đáng kể thị trường tàu chở dầu toàn cầu - và cùng với đó là chi phí vận chuyển hydrocacbon. Kể từ cuộc chiến bắt đầu vào ngày 24/2, nhu cầu về tàu chở dầu đã tăng đột biến và có khả năng sẽ vẫn mạnh mẽ trong tương lai có thể quan sát được, đặc biệt là do nguồn cung khá hạn chế. Rất ít tàu chở dầu đã được chế tạo trong vài năm qua, và vì đây không phải là điều mà ngành công nghiệp này có thể đảo chiều trong một sớm một chiều, nguồn cung có thể sẽ tiếp tục eo hẹp, đẩy chi phí vận chuyển dầu và nhiên liệu lên cao hơn.
Vào đầu tháng 8, Bloomberg đưa ra dữ liệu rằng thị trường tàu chở dầu toàn cầu đang chứng kiến nhu cầu mạnh nhất trong hơn hai thập kỷ. Trích dẫn dữ liệu từ Clarkson Research Services, báo cáo cho biết lợi nhuận trung bình cho một tàu chở sản phẩm dầu trong hai tuần tính đến ngày 8/8 đã tăng lên 400.000 USD - mức cao nhất kể từ năm 1997.
Hiện tại, con số này có thể còn cao hơn và sẽ tiếp tục tăng khi nhu cầu về nhiên liệu vượt xa nguồn cung trong những tháng tới. Thị trường nhiên liệu vốn đã eo hẹp, nhưng với việc EU cấm vận nhiên liệu đối với Nga có hiệu lực, nó sẽ ngày càng trở nên chặt chẽ hơn, tăng cường cạnh tranh hơn nữa đối với một đội tàu chở nhiên liệu hạn chế.
Lệnh cấm của EU đối với các sản phẩm dầu của Nga từ tháng 2 năm 2023 sẽ châm ngòi cho việc hiệu chuẩn lại hệ sinh thái thương mại dầu mỏ. Một số hiệu chuẩn lại thương mại này đã bắt đầu. Việc hiệu chuẩn lại sẽ không chỉ liên quan đến nhiều tàu chở dầu hơn để chở nhiên liệu và dầu thô của Nga đến các điểm ngoài châu Âu mà còn có nhiều tàu chở dầu hơn để cung cấp dầu và nhiên liệu cho châu Âu từ các địa điểm không thuộc Nga, bao gồm cả những nơi như Trung Quốc và Ấn Độ chế biến dầu thô của Nga thành nhiên liệu sau đó xuất khẩu sang châu Âu.
Bên cạnh sự thắt chặt dự kiến của thị trường tàu chở dầu, điều này sẽ ảnh hưởng đáng kể đến giá nhiên liệu, thị trường nhiên liệu toàn cầu cũng đang thắt chặt và có khả năng sẽ tiếp tục như vậy trong những năm tới.
Theo báo cáo của Reuters trích dẫn nghiên cứu của S&P, nguyên nhân là do công suất lọc dầu toàn cầu sụt giảm kỷ lục, khoảng 3,8 triệu thùng mỗi ngày từ tháng 3 năm 2020 đến tháng 7/2022. Trong khi công suất lọc dầu bị thu hẹp, nhu cầu nhiên liệu tăng thêm 5,6 triệu thùng/ngày, tạo ra một khoảng cách lớn với nguồn cung dựa trên công suất lọc dầu.
Theo nghiên cứu của S&P, công suất lọc dầu mới khoảng 2 triệu thùng/ngày sẽ đi vào hoạt động vào cuối năm sau trừ khi xảy ra chậm trễ, điều này rất có thể xảy ra. Việc tăng thêm công suất ít có khả năng xảy ra hơn nhiều vì các nhà máy lọc dầu nghi ngờ rằng việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng sẽ biến các nhà máy lọc dầu mới tiềm năng thành tài sản bị mắc kẹt trước đó quá lâu.
Trong tình huống này, tương lai sẽ không tốt cho khả năng chi trả của nhiên liệu hoặc tính sẵn có rộng rãi. Khi lệnh cấm vận dầu mỏ và nhiên liệu của EU có hiệu lực, Nga sẽ chuyển sang các khách hàng mới ở châu Á, châu Phi và châu Mỹ Latinh. Bản thân EU sẽ cần phải cung cấp nhiên liệu từ những nơi như Trung Đông, Mỹ và Ấn Độ và Trung Quốc.
Do tình hình nguồn cung thắt chặt, điều chắc chắn sẽ khiến giá nhiên liệu tăng cao, không thể ngờ rằng các quốc gia nhập khẩu nhiên liệu từ Nga, chẳng hạn như hai gã khổng lồ châu Á và Ả Rập Xê út, có thể chọn làm những gì Trung Quốc làm với khí đốt tự nhiên hóa lỏng của Nga là bán lại cho châu Âu với giá cao.
Trong khi đó, Mỹ đang gặp phải những khó khăn của riêng mình với tồn kho nhiên liệu, đặc biệt là tồn kho sản phẩm chưng cất trung bình, dầu diesel và nhiên liệu máy bay. Điều này có ý nghĩa đối với châu Âu là sự trợ giúp mà họ có thể mong đợi từ Mỹ dưới hình thức xuất khẩu nhiên liệu cao hơn sẽ bị hạn chế: đơn giản là không có đủ nhiên liệu diesel để xuất khẩu. Điều này có thể khiến giá nhiên liệu tăng cao hơn nữa trong mùa đông này. Các tàu chở dầu và nhiên liệu khiến nhiên liệu đắt hơn trong mùa đông này khi thế giới cố gắng chống lạm phát. Xe chở dầu và nhiên liệu sẽ không giúp được gì cho cuộc chiến đó.