Chiến sự Nga-Ukraine: Tại sao Đại tướng Valery Gerasimov giữ chức Tổng tư lệnh lực lượng Nga tác chiến tại Ukraine?

Tạp chí Advance của Croatia đánh giá, Tổng Tham mưu trưởng Lực lượng vũ trang Liên bang Nga, Đại tướng Valery Gerasimov khi chịu trách nhiệm lãnh đạo chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine sẽ tạo ra bước chuyển căn bản trong tương lai gần. Các hoạt động quân sự của Nga chắc chắn sẽ được đẩy mạnh để hoàn thành các mục tiêu Moscow đề ra từ đầu cuộc chiến.

Đại tướng Valery Gerasimov. Ảnh: TASS

Thường thì khi diễn ra những cải tổ lớn trong khi hoạt động đang diễn ra, đặc biệt là các hoạt động quân sự thường hay còn gọi cách khác là “thay ngựa giữa dòng” thường là do việc thực hiện đang diễn ra không đúng theo kế hoạch đề ra. Mới đây, Nga đã thực hiện thay đổi nhân sự đáng kể tham gia chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine và dự kiến kết quả của sự thay đổi này sẽ rất rõ nét trong những tuần tới. Đại tướng Valery Gerasimov, một trong những vị tướng cấp cao nhất của Quân đội LB Nga được bổ nhiệm giữ chức Tư lệnh chỉ huy các lực lượng tham chiến ở Ukraine.

Điều này đồng nghĩa với việc sau vài tháng lãnh đạo, tướng Sergey Surovikin hay tướng hủy diệt lại trở thành cấp phó của Đại tướng Valery Gerasimov. Trước khi được điều động chỉ huy chiến dịch quân sự tại Ukraine, tướng Sergey Surovikin từng được truyền thông Nga và phương Tây đánh giá cao nhờ các thành tích xuất sắc ở Syria và được kỳ vọng sẽ thay đổi cục diện cuộc chiến. Tuy nhiên, điều này đã không diễn ra.

Bắt đầu nhận được nhiệm vụ từ ngày 8/10/2022, dù đã có nhiều quyết định cứng rắn và đẩy mạnh tấn công nhằm vào Ukraine, nhưng thực tế tướng Sergey Surovikin chưa làm được điều Moscow kỳ vọng là đè bẹp sự kháng cự của Ukraine. Điều này cũng giống như người lãnh đạo tiền nhiệm chiến dịch quân sự tại Ukraine là tướng Alexander Dvornikov, người cũng từng có kinh nghiệm dày dạn ở chiến trường ở Syria và trước đó là Chesnya và nổi tiếng là vị tướng cứng rắn.

Không sớm thì muộn, ông Sergey Surovikin sẽ cần được thay thế, nhưng người thay thế là Đại tướng Valery Gerasimov đã khiến giới phân tích quân sự quốc tế khá ngạc nhiên.

Trên truyền thông, Đại tướng Valery Gerasimov khá kín tiếng, nhưng lại được cho là hạt nhân để thay đổi cơ bản chiến trường Ukraine.

Nếu như phần lớn các nhà phân tích quân sự, cũng như những diễn đàn quan tâm tới vấn đề chiến sự Ukraine đều tính tới các kịch bản Nga mở rộng hoạt động quân sự hay chí ít là tăng quân tham chiến sau nhiều tháng phòng thủ và tái tổ chức lực lượng. Cùng với đó, sức ép chỉ trích cũng nhằm vào Bộ Quốc phòng Nga, cũng như tướng Valery Gerasimov.

Việc bổ nhiệm Đại tướng Valery Gerasimov làm Tư lệnh chỉ huy các lực lượng tham chiến ở Ukraine có thể là điểm chốt để kết thục cuộc xung đột này

Đầu tiên, sau 15 năm hiện đại hóa và cải tổ, Quân đội Nga đã được đầu tư nhiều vũ khí hiện đại nhưng kết quả mang lại là không đáng kể trên chiến trường. Trước khi chiến dịch quân sự tại Ukraine diễn ra, nhiều học giả quân sự Nga và phương Tây từng nhận định Quân đội Nga sẽ có hành động quân sự giống như một cường quốc tại đây.

Tuy nhiên, thực tế chiến trường đã diễn ra không như dự đoán và rơi vào thế giằng co như hiện tại. Thực tế, ngoài nguồn viện trợ quân sự khổng lồ từ Mỹ và phương Tây, cần có góc nhìn khách quan là Quân đội Ukraine có tinh thần chiến đấu khá mạnh mẽ.

Sau những diễn biến chiến sự không như dự kiến tại Ukraine, tướng Valery Gerasimov nhận khá nhiều chỉ trích, đặc biệt là từ 2 nhân vật cấp tiến nổi tiếng là lãnh đạo Tập đoàn lính hợp đồng PMC Wagner Yevgeny Prigozhin và tướng Ramzan Kadyrov, lãnh đạo Cộng hòa Chesnya. Họ cáo buộc lãnh đạo Bộ Tổng Tham mưu Quân đội Nga là người yếu đuối, không dám ra trận và đang phá hủy lực lượng vũ trang Nga. Lời chỉ trích trên không chỉ nhằm tới ông Valery Gerasimov, mà thậm chí còn động tới những vị trí cao hơn tại nước Nga.

Một số người từng cho rằng, tướng Valery Gerasimov sẽ sớm phải từ chức. Tuy nhiên, nếu điều này xảy ra sẽ dẫn tới sự gia tăng ảnh hưởng của phe cấp tiến trên chính trường Nga. Việc tướng Valery Gerasimov được bổ nhiệm giữ chức Tư lệnh chỉ huy các lực lượng tham chiến ở Ukraine đã thể hiện quan điểm của Moscow về vấn đề này.

Cần nhấn mạnh rằng, Tổng thống Nga Vladimir Putin có căn cứ để bổ nhiệm tướng Valery Gerasimov vào vị trí quan trọng này. Tất nhiên là có! Tổng tham mưu trưởng Quân đội Nga được bổ nhiệm vào thời điểm quan trọng nhất. Đây là lúc Quân đội Nga lấy lại danh tiếng và sức ảnh hưởng.

Theo truyền thống từ quá khứ, Quân đội Sa hàng, Liên Xô và Nga thường bắt đầu cuộc chiến không mấy tốt đẹp. Vấn đề này được điều chỉnh dần khi cuộc chiến diễn ra (hậu cần, chỉ huy, vũ khí trang bị…). Theo cách hiểu này, từ đầu cuộc chiến tới nay, hai tướng Alexander Dvornikov và Sergey Surovikin đã phải điều hành trong giai đoạn khó khăn nhất, đó chính là giai đoạn “làm quen và chuyển đổi”.

Theo đánh giá của chuyên gia quân sự Igor Korotchenko, tướng Valery Gerasimov được bổ nhiệm khi đã có động thái Mỹ và phương Tây bắt đầu viện trợ vũ khí hạng nặng cho Ukraine. Ông này lưu ý rằng, việc tướng Valery Gerasimov chỉ huy đồng nghĩa với việc Nga đã bắt đầu thật sự cuộc chơi ở Ukraine: “Việc ông Valery Gerasimov giữ chức chỉ huy đồng nghĩa với việc tất cả các loại vũ khí trong kho của Nga đều có quyền được sử dụng. Không hề có ngoại lệ, kể cả vũ khí hạt nhân”.

Điều này hoàn toàn có cơ sở khi, tướng Valery Gerasimov là một trong 3 nhân vật tại Nga có quyền sử dụng nút bấm hạt nhân. Ông này cũng là tổng đạo diễn của chiến dịch quân sự giành lại bán đảo Crimea năm 2014 và chiến dịch chống khủng bố tại Syria. Tướng Valery Gerasimov là nhân vật khá bí ẩn và chỉ xuất hiện khi cần thiết.

Gần đây, ông Valery Gerasimov cũng đã tham gia điều phối chiến dịch quân sự tại Ukraine và đàm phán với phía Mỹ về giảm nhiệt xung đột. Lần gần nhất tướng Valery Gerasimov điện đàm với người đồng cấp Mỹ là vào tháng 11/2022 liên quan tới vụ việc tên lửa S-300 rơi xuống lãnh thổ Ba Lan.

Điểm đáng chú ý là tướng Valery Gerasimov nhận trách nhiệm chỉ huy khi chiến trường tại Ukraine đang xoay chuyển theo hướng có lợi cho Nga. Với việc Nga giành Soledar và tương lai sắp tới có thể là Bakhmut và nhiều khu vực khác. Cùng với đó, sắp có hàng trăm nghìn binh sĩ Nga sắp tham gia chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine đủ để Quân đội Nga và đồng minh mở thêm các chiến dịch lớn, thậm chí là đột kích nhằm vào Kiev?

Nói cách khác, tướng Valery Gerasimov chính là biểu tượng của chiến lược chiến tranh đa tuyến hay chiến tranh lai của Quân đội Nga. Ông là nhà lãnh đạo quân sự thuần túy với những tư duy chiến lược đã được hiện thực khi “những người lịch sự” mang sắc xanh bất ngờ xuất hiện tại Crimea. Điều này hoàn toàn có thể được tái hiện tại Ukraine. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn là tướng Valery Gerasimov không được quyền thất bại. Ông ta đã có sự chuẩn bị cho thời điểm lịch sự này hơn một thập kỷ qua. Có lẽ kết quả của cuộc xung đột tại Ukraine sẽ phụ thuộc vào nhân vật quan trọng này!