Các thị trường mới nổi ứng phó với cú sốc kinh tế kéo dài

Sự phục hồi đa tốc độ

Mới đây, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã cảnh báo: Các nước yếu và nghèo đang tụt hậu trong quá trình phục hồi, khi công bố một loạt các dự báo tăng trưởng. Patrick Kirby - nhà kinh tế tại Ngân hàng Thế giới (WB) - cho biết, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu là một cú sốc tập trung vào nền kinh tế tiên tiến, trong khi đây chỉ là một cú sốc phân tán chung, vì vậy nó còn tồi tệ hơn nhiều đối với các nước nghèo. Đại dịch càng kéo dài thì thiệt hại tích lũy càng nhiều. Trong bối cảnh đảo ngược hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính, các quốc gia nghèo hơn này được cho là sẽ chịu nhiều tổn thương về kinh tế hơn so với các nền kinh tế tiên tiến.

Thái Lan đang mong chờ sự khởi động lại của du lịch quốc tế

Ở nhiều quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, đằng sau việc đợi chờ vắc-xin và ít nguồn lực tài chính, tỷ lệ nghèo đói đang tăng lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ. Các quốc gia phụ thuộc vào du lịch hoặc hàng hóa bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các đợt đóng cửa trên toàn thế giới, trong khi nhiều chính phủ mắc nợ phải vật lộn để hỗ trợ thu nhập người dân và doanh nghiệp. IMF dự đoán, các nền kinh tế châu Á mới nổi, ngoại trừ Trung Quốc, sẽ bị thiệt hại gần 8% GDP vào năm 2024 so với dự báo trước Covid. Châu Mỹ Latinh và Caribe sẽ đạt 6 điểm phần trăm, trong khi khu vực châu Phi cận Sahara sẽ nhỏ hơn 5% so với xu hướng trước Covid.

“Chính sách vắc-xin là chính sách kinh tế”, đó là khẳng định của Giám đốc IMF Kristalina Georgieva khi bà cảnh báo về một “sự phân chia nguy hiểm” trong các nền kinh tế. Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cũng cảnh báo, cuộc chạy đua của các nền kinh tế tiên tiến nhằm tăng liều lượng vắc-xin đã khiến nhiều quốc gia phải xếp hàng đợi với chỉ 0,1% lượt tiêm chủng được quản lý trên toàn cầu đến được các nước có thu nhập thấp.

Covax, một sáng kiến toàn cầu do Gavi và Tổ chức Y tế Thế giới dẫn đầu, đang cố gắng mua vắc-xin và gửi đến các quốc gia nghèo hơn, những nước không đạt được nguồn cung, nhưng vẫn chưa đảm bảo đủ liều lượng để đáp ứng nhu cầu khổng lồ trên toàn cầu. Các nền kinh tế tiên tiến có thể bắt đầu chia sẻ nguồn vắc-xin nhưng điều đó sẽ mất một thời gian.

Marcelo Carvalho, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu thị trường mới nổi toàn cầu tại BNP Paribas giải thích rằng, năm ngoái mọi người đều chi tiêu mạnh mẽ, thâm hụt tài chính ngày càng lớn ở khắp mọi nơi, ở các nền kinh tế tiên tiến và các thị trường mới nổi. Áp lực lên các quốc gia có số nợ ngoại tệ lớn có thể sẽ gia tăng thêm. Gánh nặng nợ bằng đồng đô la dự kiến sẽ phải đối mặt với áp lực ngày càng lớn nếu Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) buộc phải nâng lãi suất để hạ nhiệt nền kinh tế Mỹ đang phát triển quá nóng, với chi phí đi vay cao hơn sẽ cản trở sự phục hồi và bộc lộ các lỗ hổng. Một số ngân hàng trung ương ở các thị trường mới nổi, chẳng hạn như Brazil và Nga, đã tăng lãi suất khi họ tìm cách hỗ trợ đồng tiền đang gặp khó khăn của mình. Nợ nhiều làm tăng nguy cơ bị căng thẳng tài chính sau này.

Một thế hệ tiến bộ bị “xóa sổ”

Một đòn kinh tế kéo dài từ đại dịch đang ngăn chặn và thậm chí đảo ngược một số tiến trình đói nghèo trên thế giới trong những thập kỷ gần đây. Cuộc khủng hoảng tài chính chậm lại nhưng không ngăn chặn hoàn toàn việc giảm nghèo trên toàn cầu. Tuy nhiên, đại dịch đã “xóa sổ” một thế hệ tiến bộ trong việc xóa bỏ đói nghèo cùng cực. Ngân hàng Thế giới tin rằng có khoảng 119 triệu đến 124 triệu người đã rơi vào tình trạng nghèo cùng cực, sau hai thập kỷ tỷ lệ nghèo liên tục giảm. Quan trọng đối với phương Tây, những nền kinh tế có thu nhập thấp và trung bình này sẽ đóng vai trò quan trọng đối với định hướng tăng trưởng toàn cầu trong những năm tới. Các tổ chức toàn cầu, chẳng hạn như IMF và Ngân hàng Thế giới, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dập tắt Covid ở khắp mọi nơi để ngăn chặn đại dịch bùng phát trở lại.

Các quốc gia mới nổi cũng đã trở thành một động lực quan trọng hơn rất nhiều của nền kinh tế thế giới trong vài thập kỷ qua. Nền kinh tế Trung Quốc có quy mô tương đương với nước Anh vào năm 2005. Giờ đây, nền kinh tế này đã lớn hơn gấp 4 lần trong khi các nước như Ấn Độ, Indonesia, Brazil và Nigeria sẽ tăng hạng. Thế giới đang chứng kiến sự phục hồi ở các thị trường mới nổi nhưng gần như không đủ để khắc phục thiệt hại do đại dịch gây ra. Đối với hơn 1/4 các quốc gia này, nó đã xóa bỏ mức tăng thu nhập bình quân đầu người trong 10 năm. Ưu tiên hàng đầu là vắc-xin và sau đó là nợ quá cao. Các nền kinh tế tiên tiến có thể sớm đưa Covid “lùi xa” nhưng đối với nhiều quốc gia nghèo hơn, con đường phục hồi dài hơn và khó khăn hơn đang ở phía trước.