Các biện pháp phòng ngừa bệnh Whitmore "vi khuẩn ăn thịt người"

Căn bệnh nguy hiểm

Bệnh Whitmore "vi khuẩn ăn thịt người" (tên gọi khác là bệnh Melioidosis) là một bệnh nhiễm khuẩn ở người và động vật do vi khuẩn Burkholderia Pseudomalle gây ra. Bệnh lây sang người khi hít phải bụi bẩn hoặc nước mưa có chứa vi khuẩn hoặc qua vết trầy xước trên da khi tiếp xúc với nguồn nước bị ô nhiễm, chứa hóa chất, chất thải, nhiều nhất tại vùng ao hồ, đầm lầy, đồng ruộng.

Bệnh Whitmore "vi khuẩn ăn thịt người" là bệnh lý nghiêm trọng, chủ yếu xuất hiện ở các khu vực nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Loại vi khuẩn gây bệnh Whitmore được tìm thấy ở nguồn nước bẩn và trong đất có tên là vi khuẩn Burkholderia pseudomallei. Vi khuẩn lây lan qua người và động vật thông qua tiếp xúc trực tiếp với các nguồn chứa mầm bệnh, đặc biệt là khi da bị trầy xước. Điều đáng nói là, vi khuẩn gây bệnh kháng với rất nhiều kháng sinh thường gặp, điều này làm cho bệnh khó điều trị. Nếu không được điều trị, có đến 9 trong 10 người mắc bệnh sẽ tử vong.

Tại tỉnh Thanh Hóa đã có 3 trường hợp tử vong do mắc bệnh Whitmore "vi khuẩn ăn thịt người". Cụ thể, bệnh nhân là nữ, sinh năm 2008, trú tại xã Tiên Trang, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa dương tính với vi khuẩn Brukholderia pseudomallei. Từ ngày 22/8 đến 30/8/2023, bệnh nhân có biểu hiện đau họng, ho, sốt cao, uống nhiều nước, sụt 7kg trong vòng 10 ngày. Bệnh nhân tự mua thuốc điều trị tại nhà nhưng không đỡ.

Ngày 1/9/2023, gia đình đưa bệnh nhân đến Phòng khám An Phúc, địa chỉ xã Tiên Trang để khám và lấy thuốc theo đơn, nhưng bệnh vẫn không đỡ mà có biểu hiện ngày càng nặng, như: Mệt mỏi, sốt cao, ăn uống kém... Bệnh nhân tiếp tục được người nhà đưa đến Bệnh viện 71 TW khám và điều trị. Tại đây, bệnh nhân được làm các xét nghiệm cơ bản với chỉ số đường huyết cao, đi tiểu tiện không tự chủ, co giật toàn thân 2 cơn, mỗi cơn kéo dài 5 đến 10 phút.

Sau 2 ngày điều trị không khỏi, bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Nhi Thanh Hóa với tình trạng hôn mê, thở ôxy, chảy máu chân răng, thở nấc, đồng tử 2 bên 3mm, nhịp tim không đều, phổi thông khí 2 bên giảm. Các xét nghiệm bạch cầu, hồng cầu, định lượng Pro-calcitonin máu đều tăng cao; xét nghiệm cấy máu kết quả có vi khuẩn gây bệnh Brukholderia pseudomallei-vi khuẩn gây bệnh Whitmore. Mặc dù đã được điều trị tích cực tại Bệnh viện Nhi tỉnh Thanh Hóa, nhưng bệnh nhân không qua khỏi và tử vong ngày 19/9/2023.

Trước đó, vào tháng 11/2022, em T.M.N (15 tuổi), trú tại phường Mai Lâm, thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa cũng mắc bệnh Whitmore "vi khuẩn ăn thịt người". Bệnh nhân N. phát bệnh vào đầu tháng 10/2022 với các triệu chứng sốt cao liên tục, ho, chảy mũi, nổi ban sẩn từng mảng, kèm theo đau tức ngực bên phải, đau bụng, và được gia đình đưa đến Bệnh viện đa khoa Hợp Lực, tỉnh Thanh Hóa điều trị.

Tuy nhiên, do diễn biến nặng, bệnh nhân thêm triệu chứng khó thở, huyết áp giảm nên được chuyển đến Bệnh viện Nhi Thanh Hóa tiếp tục điều trị. Tại Bệnh viện Nhi Thanh Hóa, bệnh nhân N. được cấp cứu đặt nội khí quản, thở máy, dùng thuốc vận mạch và kháng sinh, nhưng sau 2 ngày không có chuyển biến nên được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương vào ngày 3/11, trong tình trạng phổi tổn thương, suy hô hấp, nổi ban sẩn xuất huyết ở 2 bàn tay. Các bác sĩ xác định bệnh nhân bị sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng, mắc Whitmore. Bệnh nhân đã tử vong vào ngày 11/11/2022.

Trường hợp bệnh nhân mắc Whitmore "vi khuẩn ăn thịt người" thứ 3 ở tỉnh Thanh Hóa là cháu L.N.Q (10 tuổi), trú tại xã Yên Mỹ, huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa. Cháu Q. xuất hiện các triệu chứng sốt, sưng đỏ vùng mang tai từ tháng 9/2022, và được chẩn đoán viêm tuyến nước bọt mang tai phải, được điều trị tại Bệnh viện đa khoa huyện Nông Cống 20 ngày nhưng không khỏi.

Tiếp đó, cháu Q. được chuyển đến Bệnh viện Nhi Thanh Hóa điều trị 20 ngày nội trú và 7 ngày ngoại trú. Tuy nhiên, sau thời gian điều trị dài, vùng má phải tổn thương vẫn còn viêm và rỉ dịch mủ, đồng thời xuất hiện thêm cục to sau tai nên ngày 1/11/2022 cháu được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương điều trị và phát hiện mắc Whitmore.

Bệnh Whitmore "vi khuẩn ăn thịt người" không lây lan thành dịch, chưa có vaccine phòng bệnh

Theo Bộ Y tế, bệnh Whitmore "vi khuẩn ăn thịt người" là bệnh ít gặp, không lây lan thành dịch. Bệnh ghi nhận số mắc cao chủ yếu tại Úc và khu vực Đông Nam Á. Tại Việt Nam, bệnh được phát hiện lần đầu tiên năm 1925 sau đó xuất hiện rải rác qua các năm tại một số địa phương và các ca bệnh gần đây nhất được phát hiện tại các tỉnh Đắk Lắk, Thanh Hóa, trong đó đã có nhiều trường hợp tử vong.

Bệnh có biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, khó chẩn đoán và có thể tử vong do biến chứng viêm phổi nặng, nhiễm trùng huyết và sốc nhiễm trùng. Những người có bệnh nền như: Tiểu đường, bệnh gan, thận, phổi mạn tính, suy giảm miễn dịch... có nguy cơ cao mắc bệnh.

Bệnh được điều trị bằng cách sử dụng các kháng sinh có nhạy cảm với các chủng B. pseudomallei và các thuốc điều trị các triệu chứng, biến chứng kèm theo, đồng thời chăm sóc, điều dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bệnh.

Hiện chưa có vaccine phòng bệnh Whitmore "vi khuẩn ăn thịt người". Các biện pháp phòng bệnh chủ yếu là đảm bảo vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường, sử dụng bảo hộ lao động khi làm việc có tiếp xúc với đất, bùn, nước bị nhiễm khuẩn hoặc trong môi trường không đảm bảo vệ sinh, vệ sinh diệt khuẩn vết rách da, trầy xước hoặc bỏng bị nhiễm bẩn và thực hiện ăn chín uống chín…

Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần thực hiện các biện pháp sau:

- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với đất, nước bẩn, đặc biệt tại những nơi bị ô nhiễm nặng. Không tắm gội, bơi, ngụp lặn ở các ao, hồ, sông tại/gần nơi bị ô nhiễm.

- Sử dụng đồ bảo hộ lao động (giày, ủng, găng tay…) đối với những người thường xuyên việc ngoài trời, tiếp xúc với đất, bùn và nước bẩn.

- Đảm bảo vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay với xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước và sau khi chế biến thức ăn, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi đi làm ruộng.

- Thực hiện ăn chín, uống chín, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; không giết mổ, ăn thịt động vật, gia súc, gia cầm bị ốm chết.

- Khi có vết thương hở, vết loét hoặc vết bỏng cần tránh tiếp xúc với đất hoặc nước có khả năng bị ô nhiễm. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì sử dụng băng chống thấm và cần được rửa sạch đảm bảo vệ sinh.

- Những người có bệnh tiểu đường, bệnh gan, thận, phổi mạn tính, suy giảm miễm dịch cần được chăm sóc, bảo vệ các vết thương để ngăn ngừa nhiễm khuẩn.

- Khi nghi ngờ nhiễm bệnh cần đến cơ sở y tế để được tư vấn, khám phát hiện và điều trị kịp thời.