34 năm thành lập Viện Thuốc lá: Đóng góp tích cực cho sự phát triển ngành thuốc lá Việt Nam

Cách đây 34 năm, Viện Thuốc lá được thành lập theo Quyết định số 240/LHTL-TC.QĐ ngày 10/10/1986 của Liên hiệp Thuốc lá Việt Nam với tên gọi Phân Viện nghiên cứu Thuốc lá Hà Nội, tiền thân là Phòng nghiên cứu Trung tâm. Kể từ đó đến nay, Viện Thuốc lá đã trở thành một doanh nghiệp khoa học công nghệ hoạt động theo loại hình công ty TNHH một thành viên, hoạt động hiệu quả trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học công nghệ ngành thuốc lá.

Chức năng, nhiệm vụ của Viện Thuốc lá hiện nay là: Nghiên cứu khoa học và công nghệ trong lĩnh vực thuốc lá; sản xuất thử nghiệm trên cơ sở những kết quả nghiên cứu; đầu tư trồng và kinh doanh nguyên liệu thuốc lá; thực hiện các dịch vụ khoa học công nghệ, phân tích kiểm định chất lượng thuốc lá nguyên liệu, thuốc lá điếu, hương liệu phục vụ các đơn vị trong và ngoài ngành thuốc lá…

Từ khi mới thành lập, cơ sở vật chất trang thiết bị của Viện vô cùng thiếu thốn, chỉ với 4 phòng làm việc và vỏn vẹn 10 cán bộ công nhân viên tâm huyết với nghề, bằng sự nỗ lực lớn và sự hỗ trợ của cấp trên, Viện Thuốc lá đã dần sở hữu khu nhà khang trang làm trụ sở. Đặc biệt, Viện đã có cho mình hàng loạt các đề tài, dự án chuyển giao công nghệ và tư vấn cho các địa phương vùng trồng nguyên liệu và các đơn vị trong ngành thuốc lá.

Tuy nhiên, bước ngoặt cho Viện phải kể đến giai đoạn năm 2006, khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 206/2006/QĐ-TTg về việc thí điểm chuyển Viện thành doanh nghiệp khoa học công nghệ, hoạt động theo loại hình Công ty TNHH Một thành viên. Theo đó, Viện Thuốc lá được tự chủ trong triển khai các hoạt động nghiên cứu khoa học và sản xuất kinh doanh; tự chủ trong công tác tổ chức, tài chính, nhân lực và đào tạo hợp tác quốc tế.

Hoạt động theo mô hình mới, mặc dù gặp nhiều khó khăn vướng mắc song Viện đã thích ứng nhanh chóng với cơ chế quản lý mới, sắp xếp lại tổ chức theo hướng tinh giảm, gọn nhẹ, phát huy nội lực nhằm phát huy những thế mạnh hiện có. Công tác quản lý khoa học công nghệ có bước cải tiến so với những năm trước nên các đề tài, dự án do Viện chủ trì thực hiện được triển khai thuận lợi và đúng tiến độ. Nhiều kết quả nghiên cứu được kịp thời ứng dụng vào thực tế, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Đơn cử, công tác lai tạo giống thuốc lá đã tạo ra dấu ấn khi lần đầu tiên Việt Nam lai tạo thành công giống thuốc lá lai bất dục đực. Công tác phát triển giống thuốc lá liên tục thu được các kết quả nổi bật. Viện đã lai tạo thành công thêm các giống thuốc lá mới như giống VTL5H, GL2, VTL81, BS2, TL16 là những giống có năng suất cao vượt các giống cũ từ 10-15%, khả năng kháng bệnh đối với các bệnh phổ biến như khảm lá do virus TMV, đen thân và héo rũ vi khuẩn… Các giống GL6, GL7 là những giống có năng suất cao, có khả năng thích nghi cao với điều kiện hạn rét tại các tỉnh phía Bắc. Các giống thuốc lá do Viện sản xuất được bà con nông dân tin tưởng sử dụng, dần thay thế các giống thuốc lá cũ tại các vùng trồng thuốc lá. Năm 2020, giống thuốc lá của Viện cung cấp đã chiếm tỷ trọng trên 60% tổng lượng hạt giống tiêu thụ của cả nước.

Từ quá trình nghiên cứu chế độ dinh dưỡng thích hợp, Viện đã sản xuất được loại phân bón phù hợp chuyên dùng do cây thuốc lá, không những cải thiện chất lượng nguyên liệu thuốc lá mà còn có thể nanagc ao nắng uất nguyên liệu thuốc lá vàng sấy lên khoảng 10%. Hàng năm, Viện sản xuất và cung cấp trên 1.000 tấn phân bón chuyên dùng cho các vùng trồng nguyên liệu tại phía Bắc.

Viện cũng đã nghiên cứu và áp dụng thành công việc sản xuất cây giống thuốc lá bằng phương pháp khay lỗ, tạo ra giống khỏe mạnh và tiết kiệm được 70% công lao động so với phương pháp sản xuất cây con truyền thống (phương pháp bầu đất).

Đặc biệt, năm 2018, Viện Thuốc lá đã tiến hành nghiên cứu thành công mô hình lò sấy thuốc lá mới theo nguyên lý thoát ẩm qua đường ống khói khi đi vào sử dụng đã tiết kiệm gần 40% lượng nhiên liệu tiêu hao; tỷ lệ nguyên liệu cấp 1 và 2 tăng hơn 24% so với lò sấy cũ. Hiện nay đã có 1.000 lò sấy thuốc lá mới được chuyển giao cho các vùng trồng nguyên liệu phía Bắc, góp phần tiết kiệm 1.000 tấn than/năm, nâng cao đáng kể hiệu quả kinh tế trong sản xuất nguyên liệu thuốc lá và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Trong giai đoạn 2006 – 2020, Viện Thuốc lá đã được giao chủ trì xây dựng hàng chục tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia đưa vào áp dụng trong quá trình sản xuất và quản lý các sản phẩm trong ngành thuốc lá.

Đến nay, sau 15 năm hoạt động theo mô hình Công ty TNHH MTV gắn kết quả nghiên cứu với sản xuất kinh doanh, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Viện đã có sự tăng trưởng đáng ghi nhận. Số lượng cán bộ công nhân viên của Viện có trên 100 người, nhiều cán bộ có trình độ tiến sĩ, thạc sĩ, là các chuyên gia đầu ngành trong một số lĩnh vực. Doanh thu năm 2020 ước đạt 240 tỷ đồng, gấp 3,5 lần so với năm 2005, lợi nhuận ước đạt 4,8 tỷ đồng. Đời sống của người lao động không ngừng được nâng cao với thu nhập bình quân người lao động ước đạt 13 triệu đồng/người/tháng, gấp 6 lần so với năm 2005.

Với những thành tích đạt được, cùng sự đóng góp thiết thực cho ngành thuốc lá, Viện Thuốc lá đã vinh dự được Đảng, Nhà nước, Chính phủ tặng nhiều danh hiệu cao quý như Huân chương Lao động hạng Nhất, Huân chương Lao động hạng 2, Huân chương Lao động hạng 3, nhiều Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, UBND tỉnh Cao Bằng…