Từ thảm kịch sân cỏ ở Indonesia: Thức tỉnh nghiêm trọng cho môn thể thao vua

Cảnh sát Indonesia đang ngồi trên ghế nóng sau một trận bóng thảm kịch ở thành phố Malang, Đông Java vào ngày 1/10, dẫn đến cái chết của 174 người ủng hộ Arema Malang và làm bị thương 300 người.

Thảm kịch ở sân vận động Kanjuruhan tồi tệ thứ hai trong lịch sử làng bóng đá. Vào tháng 5 năm 1964, hơn 300 người đã thiệt mạng sau một vụ giẫm đạp trong một trận đấu bóng đá ở Lima, thủ đô của Peru. Những người ủng hộ và những người đam mê thể thao đổ lỗi cho cảnh sát về việc sử dụng vũ lực quá mức. Cảnh sát đã sử dụng hơi cay để giải tán đám đông bạo lực trong sân vận động - một động thái bị Liên đoàn Bóng đá Quốc tế (FIFA) cấm.

Việc sử dụng hơi cay gây ra hoảng loạn dẫn đến một vụ giẫm đạp chết người khi nhiều người ủng hộ, bao gồm cả 33 trẻ em, đã lao qua một số cửa thoát hiểm, ngạt thở bởi hơi cay và bị giẫm đạp. Cơ quan cảnh sát Indonesia đã xử lý vụ việc một cách nghiêm túc. Ba cảnh sát cấp trung trực tiếp chịu trách nhiệm an ninh cho trận đấu hiện đang phải đối mặt với cáo buộc hình sự.

Thảm kịch là một lời cảnh tỉnh nghiêm trọng cho cảnh sát Indonesia xem xét lại các quy trình kiểm soát đám đông của họ. Họ đánh giá việc sử dụng hơi cay bên trong các sân vận động. Ba thảm kịch tồi tệ nhất trong lịch sử bóng đá thế giới - Kanjuruhan năm 2022, Peru năm 1964 và sự cố năm 2001 tại một sân vận động ở Ghana - cho thấy việc sử dụng hơi cay trong các sân vận động đã gây ra hoảng loạn, sau đó dẫn đến những vụ giẫm đạp chết người.

Để tránh lặp lại những sự cố như vậy, việc sử dụng hơi cay bên trong các sân vận động phải được dừng lại. Vấn đề này cần được chú ý khẩn cấp vì việc này không hiếm ở Indonesia. Khí hơi cay đã được sử dụng ít nhất hai lần trong ký ức gần đây: trong một trận derby đỉnh cao vào năm 2010 ở Yogyakarta khi PSIM Yogyakarta đối đầu với PSS Sleman, và trong trận đấu bóng đá năm 2012 ở Surabaya giữa Persebaya Surabaya và Persija Jakarta.

Ngoài ra, cảnh sát Indonesia (Polri) cần phải xóa bỏ văn hóa hà khắc trong hàng ngũ của mình. Trong trận đấu chết người, các nhân viên cảnh sát được cho là đã đáp trả bằng vũ lực quá mức. Họ bắn hơi cay vào khán đài, đá vào một số cổ động viên và dùng dùi cui đánh vào người. Một nghiên cứu cho thấy nhiều sĩ quan Polri dùng đến sự đàn áp của xã hội, bao gồm cả bạo lực thể xác, để thực hiện mệnh lệnh của cấp trên. Tất cả những hành động này nhằm thiết lập lại trật tự xã hội.

Một tổ chức phi chính phủ địa phương phát hiện ra rằng từ tháng 7/2019 đến tháng 6/2020, các sĩ quan Polri đã tham gia vào 921 vụ bạo lực. Điều này dẫn đến cái chết của 304 người và bị thương 1.627 người khác. Việc sử dụng vũ lực quá mức trong thảm kịch Kanjuruhan là kết quả của một nền văn hóa như vậy. Hệ thống quản lý nguồn nhân lực của Polri là cần thiết. Điều này nên bắt đầu từ việc tuyển dụng. Cảnh sát nói chung có bốn chức năng chính: điều tra tội phạm, quản lý giao thông, quản lý thông tin tình báo và hướng dẫn cộng đồng (bao gồm kiểm soát đám đông).

Polri cũng không khác, nhưng theo một nghiên cứu vào năm 2015, 70% trong số 300 học viên học viện cảnh sát đã chọn phục vụ trong các đơn vị điều tra tội phạm sau khi tốt nghiệp. Các học viên xem điều tra tội phạm là chức năng có uy tín nhất trong lực lượng cảnh sát, và hướng dẫn cộng đồng là kém hấp dẫn nhất. Do đó, nhiều cán bộ giỏi hơn đi làm công tác điều tra tội phạm, dẫn đến thiếu cán bộ làm công tác hướng dẫn cộng đồng.

Bất chấp những sai sót đó, cần phải nói rằng Polri nói chung đã làm một công việc đáng khen ngợi trong việc đảm bảo an toàn tại các sân vận động bóng đá. Cảnh sát Indonesia hiện được đào tạo tốt hơn và có năng lực quản lý đám đông tốt hơn sau khi họ tách khỏi quân đội Indonesia vào năm 1999.

Ngoài ra, hành vi của cảnh sát trong quá trình kiểm soát đám đông đã được quy định tốt hơn. Năm 2009, thủ lĩnh Polri lúc bấy giờ, Tướng Bambang Hendarso Danuri, đã ban hành quy chế cảnh sát về việc sử dụng lực lượng cảnh sát. Năm 2010, ông đưa ra các quy trình của cảnh sát trình bày chi tiết việc xử lý "các tình huống vô chính phủ" khi đám đông không tuân theo lệnh của cảnh sát. Theo các quy trình này, cảnh sát được phép đối phó với đám đông ngỗ ngược bằng tay không, hơi cay hoặc các thiết bị không gây chết người.

Họ chỉ có thể sử dụng súng nếu đám đông gây nguy hiểm đến tính mạng của cảnh sát và những người khác. Đang chờ điều tra của nhóm tìm hiểu sự thật của chính phủ, các nhân viên cảnh sát dường như đã vi phạm các quy trình. Trong trận đấu ở Kanjuruhan, họ đã dùng dùi cui đá và đánh một số cổ động viên, mặc dù các cổ động viên này không đe dọa tính mạng của các sĩ quan cảnh sát hay những người khác.

Có một vấn đề quan trọng khác cần giải quyết: sự cuồng tín của câu lạc bộ dẫn đến những hành vi quá khích. Sự cuồng tín này bắt nguồn từ lịch sử của giải bóng đá Indonesia, nơi các cầu thủ chủ yếu đại diện cho các tỉnh hoặc thành phố mà họ ca ngợi. Theo thời gian, những người ủng hộ câu lạc bộ đã xây dựng bản sắc xã hội của riêng họ để phân biệt họ với các nhóm khác. Những bản sắc xã hội đặc biệt này đã phát triển thành sự cuồng tín của câu lạc bộ, từ đó làm gia tăng sự cạnh tranh về bộ lạc (hoặc sắc tộc) và địa lý.

Sự cuồng tín này thường dẫn đến những hành vi quá khích, chẳng hạn như các cổ động viên của Arema Malang thể hiện sau khi câu lạc bộ của họ bị câu lạc bộ đối thủ Persebaya Surabaya đánh bại với tỷ số 2-3 trong trận đấu Kanjuruhan. Những người ủng hộ Arema không thể chấp nhận thất bại, đó là trận thua đầu tiên trên sân nhà của câu lạc bộ trước Persebaya Surabaya sau 23 năm. Họ lấn sân sau khi trận đấu kết thúc.

Điều này đã vi phạm quy tắc kỷ luật của hiệp hội bóng đá Indonesia. Sau cuộc tấn công sân cỏ với bạo lực được thực hiện bởi một số người ủng hộ Arema. Một trong số họ đã hành hung một người trên sân, người đang mặc áo vest mà các cầu thủ dự bị Arema thường mặc. Cùng với việc ném pháo sáng của một người ủng hộ Arema khác, những hành động như vậy đã gây ra phản ứng quá mức từ các nhân viên an ninh, bao gồm cả cảnh sát, dẫn đến thiệt mạng.

Sự cuồng tín ăn sâu như vậy thường dẫn đến bạo lực chết người đối với những người ủng hộ các câu lạc bộ đối thủ. Từ năm 2010 đến 2017, ít nhất năm vụ bạo lực đã xảy ra giữa những người ủng hộ Persebaya và những người ủng hộ các câu lạc bộ bóng đá khác (bao gồm cả những câu lạc bộ từ Persija và Arema) dẫn đến một số trường hợp tử vong. Đúng là cảnh sát sẽ cần phải xem xét và cải thiện phương pháp của họ trong việc quản lý đám đông.

Nhưng đây chỉ là một yếu tố của vấn đề lớn hơn. Để giải quyết những mối nguy hiểm do sự cuồng tín của người hâm mộ gây ra, tất cả các bên liên quan trong môn thể thao vua - Bộ Thanh niên và Thể thao, Hiệp hội Bóng đá Indonesia, ban quản lý câu lạc bộ, những người ủng hộ câu lạc bộ và Polri - cần phát triển thêm các chương trình cấu trúc để định hình lại thái độ. Điều này bao gồm các hội thảo giáo dục công dân cho những người ủng hộ bóng đá trên khắp Indonesia. Nếu điều này không được thực hiện, người ta không thể giảm khả năng xảy ra một thảm kịch bóng đá khác.