Tỉnh Đắk Lắk cần làm rõ những "núi cát" tập kết trong khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô

Theo phản ánh của người dân tại tỉnh Đắk Lắk về việc một doanh nghiệp ngang nhiên mở đường, khai thác, vận chuyển cát trái phép trên lòng hồ thuỷ điện Krông H’Năng, nằm trong khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô (huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk), phóng viên đã tiếp cận tìm hiểu thực tế.

Theo ghi nhận của phóng viên, nếu đi dọc theo Quốc lộ 29 hướng từ Đắk Lắk qua Phú Yên, bãi tập kết cát này sẽ không thể bị phát hiện bởi rừng cây dày đặc che chắn. Tuy nhiên, khi đi lên bờ đập hồ thủy điện Krông H’năng sẽ dễ dàng nhìn thấy những núi cát khổng lồ này từ xa.

Để tiếp cận, phóng viên được những ngư dân nuôi cá trên lòng hồ chở thuyền máy vào hiện trường. Tại đây, trước mắt có 2 bãi tập kết cát cao cao hàng chục mét, nằm trải rộng trên vài hécta mỗi bãi. Ghi nhận tại khu vực cách van xả của hồ thủy điện chừng 400-500m là bãi cát khá lớn. ở địa điểm này được doanh nghiệp cho xây dựng nhiều căn nhà gỗ, bê tông, có xe bán tải, máy múc để chuyển cát từ bãi tập kết lên xe vận chuyển đưa đi.

Nằm cách bãi cát thứ nhất khoảng 500m là một bãi tập kết khác, lớn gấp 3-4 lần bãi đầu tiên. Tại bãi này, có nhiều ống nhựa đen nối thẳng xuống tàu để bơm cát lên. Phía trên có dấu hiệu cát được vận chuyển đi khá nhiều. Theo người dân cho hay, lượng cát này được một doanh nghiệp hút từ lòng hồ thuỷ điện Krông H’Năng chỉ trong vòng hơn 1 tháng qua.

Theo tìm hiểu, để có thể vận chuyển số cát này ra ngoài, doanh nghiệp đã cho ủi hai tuyến đường dài hàng trăm mét nối hai bãi tập kết cát ra Quốc lộ 29. Trên Quốc lộ 29 (tuyến cũ), một barie đã được doanh nghiệp dựng lên, bên cạnh là một nhà chòi bảo vệ để ngăn người ngoài tiếp cận bãi cát bằng đường bộ. Ngoài tuyến đường nhựa Quốc lộ 29 cũ (khoảng 60-700m), doanh nghiệp ngang nhiên mở thêm một con đường xuyên rừng để xe chạy đến bãi tập kết cát số 2.

Trao đổi về vấn đề trên, một lãnh đạo UBND huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk cho hay, đơn vị hút cát, tập kết cát trong Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô là Công ty CP quốc tế Sông Hồng (có trụ sở tại TP Hà Nội).

Theo đó, ngày 4/7/2022, UBND tỉnh Đắk Lắk xác nhận khối lượng cát làm vật liệu thông thường thu hồi trong quá trình nạo vét lòng hồ thủy điện Krông H’năng.

“Doanh nghiệp này thực hiện nạo vét trên diện tích hơn 312ha với tổng khối lượng hơn 6 triệu m3, thời hạn 5 năm (400.000m3/năm). Doanh nghiệp chỉ được cấp quyền 1 bãi tập kết cát duy nhất trên diện tích 2,6ha”, vị lãnh đạo này thông tin.

Theo như lời vị lãnh đạo huyện Ea Kar thì bãi tập kết thứ nhất có một số nhà xưởng, gần cửa xả thủy điện là bãi tập kết đã được UBND tỉnh Đắk Lắk chấp thuận về chủ trương. Bãi còn lại với diện tích lớn hơn, khối lượng cát tập kết nhiều hơn chưa được cấp phép. Không chỉ vậy, theo quan sát của phóng viên, ở bãi tập kết thứ nhất, doan nghiệp mượn tuyến đường cũ là Quốc lộ 29 để đi vào. Đối với bãi thứ 2, một con đường rộng 3-4m, dài hàng trăm mét đã được san ủi xuyên rừng nối bãi cát ra Quốc lộ 29.

Cũng theo ghi nhận, tại lòng hồ thủy điện Krông H’năng có gần 10 chiếc tàu sắt đã được Công ty này hạ thủy thực hiện việc khai thác. Tuy nhiên, tất các các con tàu này đều không có biển số, tên doanh nghiệp và chủ yếu làm nhiệm vụ tận thu cát.

Theo quy định, sau khi được cho phép tận thu, hút cát lên bãi tập kết, Công ty CP quốc tế Sông Hồng phải được cấp quyền khai thác khoáng sản, nộp thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường và các nghĩa vụ tài chính liên quan trước khi bán cát thương mại. Sở Tài nguyên và Môi trường, Công thương, UBND huyện Ea Kar, huyện M’Đrắk giám sát việc thu hồi khoáng sản, nghĩa vụ tài chính, phương án đảm bảo môi trường của doanh nghiệp tận thu.

Trả lời về vấn đề này, một lãnh đạo Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô khẳng định, việc cấp phép nạo vét, tận thu cát thuộc thẩm quyền của tỉnh. Riêng bãi tập kết cát nằm ngoài phạm vi khu bảo tồn nhưng đường vận chuyển phải đi qua khu bảo tồn. Tuy nhiên, đến nay chưa có bất cứ văn bản nào cho phép doanh nghiệp này được chuyên chở cát ra ngoài. “Barie chắn phía ngoài là do doanh nghiệp tự lập, còn việc họ có chở cát đi cũng là hành vi lén lút, chưa báo qua đơn vị. Chúng tôi cũng đã báo cáo về việc này để yêu cầu ngành chức năng nói rõ về việc khai thác, vận chuyển ít tác động nhất đến khu bảo tồn”, vị này nói.

Ông Trần Văn Sỹ, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đắk Lắk cho biết, Công ty CP quốc tế Sông Hồng đã được tỉnh cho phép thực hiện dự án nạo vét tại hồ thủy điện Krông H’năng. Việc tham mưu cấp giấy phép hoạt động trong hồ thủy điện do Sở Công thương tham mưu, theo dõi. Sở Tài nguyên và Môi trường Đắk Lắk theo dõi khối lượng cát tận thu tập kết lên bãi tập kết, bán ra ngoài. Về việc doanh nghiệp đã đăng ký, được quyền bán cát ra ngoài hay chưa, ông Sỹ không trả lời dù được hỏi nhiều lần. “Việc này tôi sẽ trả lời bằng văn bản”, ông Sỹ nói.

Nói về vấn đề này, đại diện Công ty CP quốc tế Sông Hồng thừa nhận, có tranh thủ hút trước khi mùa mưa đến nên khối lượng cát đã được khá nhiều. Ông này cho biết thêm, năm 2022, UBND tỉnh Đắk Lắk cho doanh nghiệp khai thác, tận thu 200.000m3. Tuy nhiên, việc đã thực hiện các thủ tục, nghĩa vụ tài chính hay chưa ông này cũng bỏ ngỏ.

Về bãi tập kết trái phép trong khu bảo tồn, ông này cho biết là do ban đầu đang tranh thủ khai thác nên “anh em hút tạm lên để đó”. Tới đây công ty sẽ dùng máy hút cát từ bãi này về bãi tập kết đã được cấp phép?. Về “tuyến đường xuyên khu bảo tồn” nối bãi cát trái phép ra Quốc lộ 29, đại diện Công ty CP quốc tế Sông Hồng nói không phải do doanh nghiệp mở mà là “đường cũ” vào trang trại?.

Trả lời về vấn đề này, ông Nguyễn Tuấn Hà, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Lắk cho biết, chính ông là người ký các quyết định cho hoạt động nạo vét, tận thu, tập kết cát trong khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô dựa trên tham mưu của các sở ngành liên quan. “Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp làm sai, lợi dụng giấy phép để làm không đúng thì sẽ cho kiểm tra, xử lý. Tôi sẽ yêu cầu các ngành chức năng liên quan kiểm tra sự việc như thế nào sẽ thông tin sau”, ông Hà khẳng định.