Rà soát, sửa đổi Luật Hóa chất giai đoạn 2007-2020

Tháo gỡ những bất cập

Cùng với sự phát triển của đất nước, ngành hóa chất đã phát triển nhanh chóng và đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tốc độ phát triển trung bình của ngành hóa chất là 12% từ năm 1990 - 2010 và hiện nay là 10% (2010-2020). Ngành hóa chất và chuỗi cung ứng trực tiếp liên quan đã đóng góp khoảng 11,2% giá trị sản lượng công nghiệp quốc gia và tạo việc làm cho khoảng 10% lực lượng lao động của toàn ngành công nghiệp.

Việc rà soát và sửa đổi Luật Hóa chất giai đoạn 2007-2020 là hết sức cấp thiết

Để có sự lớn mạnh và ngày càng khẳng định được vai trò của ngành công nghiệp nền tảng là nhờ vào hệ thống cơ chế, chính sách quản lý của nhà nước được các cơ quan, Bộ ngành, địa phương triển khai thực hiện. Trong đó, xuyên suốt và làm điểm tựa thực hiện được nhiệm vụ quản lý nhà nước đối với ngành công nghiệp hóa chất chính là Luật Hóa chất ra đời và được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 21 tháng 11 năm 2007, có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 7 năm 2008.

Ông Nguyễn Văn Thanh – Cục trưởng Cục Hóa chất, Bộ Công Thương - khẳng định, qua hơn 12 năm thi hành, Luật Hóa chất 2007 đã góp phần quan trọng, tạo khuôn khổ pháp lý cho hoạt động hóa chất. So với các quốc gia trong khu vực ASEAN, hệ thống pháp luật quản lý hóa chất của Việt Nam tương đối hoàn chỉnh, bài bản, trong đó Bộ luật về hóa chất rất tiến bộ. Từ Luật Hóa chất, công tác quản lý hóa chất có sự phân công, vào cuộc của các cơ quan từ trung ương đến địa phương, giúp quản lý hoạt động hóa chất ngày càng đi vào nề nếp. Đặc biệt, những năm gần đây, các doanh nghiệp Việt Nam rất quan tâm thực thi các quy định thực hiện Luật Hóa chất, bởi hệ thống quản lý, chế tài xử lý tương đối mạnh, chặt chẽ.

Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, sự phát triển nhanh chóng của ngành hóa chất đang bộc lộ những hạn chế của các chính sách tổng thể quản lý an toàn về môi trường đối với hóa chất. Theo đó, cùng với quá trình công nghiệp hóa nhanh chóng, các biện pháp ngăn ngừa và kiểm soát ô nhiễm chưa đầy đủ; nhận thức yếu kém của nhiều tổ chức, cá nhân về rủi ro đối với sức khỏe và môi trường của hóa chất, đặc biệt là các hóa chất nguy hại, và các quy trình an toàn về môi trường đã dẫn đến việc Việt Nam phải đối mặt với sự gia tăng đáng kể ô nhiễm môi trường, cũng như các sự cố tràn đổ và rò rỉ liên quan đến hóa chất...

Những tồn tại và những bất cập nảy sinh trong công tác quản lý nhà nước của ngành hóa chất cho thấy Luật Hóa chất đang bộc lộ một số hạn chế, chưa đáp ứng được những đòi hỏi trong tình hình hiện nay. Thứ nhất, phân định giữa hóa chất và sản phẩm hóa chất chưa rõ ràng, do vậy rất nhiều trường hợp DN không biết sẽ phải tuân thủ theo Luật Hóa chất với một hàng hóa cụ thể hay là không. Thứ hai, để phát triển công nghiệp hóa chất theo hướng thân thiện hơn với môi trường, thì Luật chưa thể hiện rõ. Thứ ba, việc phân công trách nhiệm quản lý hóa chất còn chồng chéo, gây khó khăn trong việc xác định hóa chất, DN thuộc đơn vị nào quản lý. Thứ tư, hạ tầng kỹ thuật, thông tin về quản lý hóa chất còn nhiều yếu kém.

Trong số những nguyên nhân đang tồn tại, ông Nguyễn Văn Thanh - nhấn mạnh, sự chồng chéo về quản lý hoạt động hóa chất là nguyên nhân gây khó khăn trong việc xác định hóa chất, doanh nghiệp. “Liên quan đến vấn đề này, thời gian qua, Cục Hóa chất tích cực rà soát lại phân công, phân cấp giữa các bộ, ngành ở trung ương với các cơ quan địa phương trong việc quản lý hóa chất theo thể chế phù hợp, hiệu lực, hiệu quả và tránh chồng chéo, giảm thiểu thủ tục hành chính với DN, nhất là DN xuất nhập khẩu” – ông Thanh cho biết.

Ngoài ra, theo Cục trưởng Cục Hóa chất, thông tin về quản lý hóa chất còn nhiều yếu kém cũng là một yếu tố cần phải sớm được cải thiện trong Luật Hóa chất. Bởi thực tế, chúng ta muốn quản lý tốt phải có thông tin phục vụ công tác quản lý, vừa hỗ trợ các DN thực hiện các thủ tục hành chính thuận lợi, thông qua môi trường mạng. Tuy nhiên, về vấn đề này, một số lĩnh vực do Luật Hóa chất chưa quy định nên chưa cụ thể hóa trong các Nghị định, Thông tư hướng dẫn.

Hướng tới ngành hóa chất thân thiện môi trường

Trước những vấn đề đang đặt ra đối với công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động hóa chất, cụ thể là những quy định của Luật Hóa chất chưa sát và phù hợp với thực tế, vì thế, tới đây, theo ông Nguyễn Văn Thanh, các cơ chế, chính sách phải thể hiện rõ mục tiêu xây dựng nền công nghiệp hóa chất thân thiện hơn với môi trường, thu hút được các nhà đầu tư hóa chất lớn, nhưng đồng thời phải theo hướng bền vững, tránh rủi ro. “Cục Hóa chất đang rà soát lại phân công, phân cấp giữa các bộ, ngành ở trung ương với các cơ quan địa phương trong việc quản lý hóa chất theo thể chế phù hợp, hiệu lực, hiệu quả và tránh chồng chéo, giảm thiểu thủ tục hành chính với doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp xuất nhập khẩu”- ông Thanh cho hay.

Trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng với kinh tế toàn cầu khi tham gia nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA), với vai trò là sản phẩm trung gian cho các ngành công nghiệp, đặc biệt như Thủ tướng Chính phủ khẳng định, hóa chất, hóa dầu phải là ngành công nghiệp nền tảng, phục vụ phát triển công nghiệp. Vì vậy, các FTA song phương, đa phương đã ký kết và có hiệu lực chính là cơ hội để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài và trong nước vào lĩnh vực hóa chất. Đặc biệt, với làn sóng dịch chuyển đầu tư, cơ cấu lại các sản phẩm công nghiệp của thế giới, cũng như của khu vực đang diễn ra là cơ hội cần được nắm bắt để tạo lợi thế cho ngành hóa chất phát triển. Tuy nhiên, để có thể đón nhận thuận lợi này cần có chính sách phù hợp, trong đó quan trọng nhất Luật Hóa chất phải có định hướng dẫn dắt.

Trên định hướng này, ông Nguyễn Văn Thanh – nêu rõ, với vai trò đầu mối, quản lý ngành, trong thời gian tới Cục Hóa chất tiếp tục tổ chức các hội thảo đánh giá, rà soát Luật Hóa chất với các doanh nghiệp, cơ quan quản lý trung ương và địa phương để lấy ý kiến đóng góp, cũng như đẩy mạnh hợp tác quốc tế để tiếp nhận nhận hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính, qua đó tiếp thu, đẩy nhanh việc sửa đổi Luật và các văn bản dưới Luật hiệu quả, phù hợp bối cảnh của Việt Nam, cũng như thông lệ, xu hướng quốc tế về an toàn, thân thiện môi trường.