Nghị quyết 13/NQ-CP của Chính phủ: Doanh nghiệp dần hồi sinh

CôngThương - Phóng viên Báo Công Thương đã phỏng vấn TS. Võ Trí Thành - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương về vấn đề trên.

Ông nhận định thế nào về tình trạng của DN hiện nay?

TS. Võ Trí Thành

- Đình trệ và trì trệ sản xuất kinh doanh diễn ra khá sâu ở một số lĩnh vực và trên diện rộng, nếu nhìn vào chỉ số tổng cầu giảm, nhìn vào mức tăng của nhập khẩu thấp so với xuất khẩu. Tốc độ nhập khẩu chủ yếu nằm ở nhóm nguyên nhiên liệu đầu vào sản xuất, thiết bị, máy móc.

Bây giờ, nhiều bộ phận không muốn đầu tư mở rộng sản xuất. Chỉ số tồn kho 4 tháng đầu năm tăng tới 32%, chủ yếu là những lĩnh vực liên quan đến xây dựng, bất động sản và một số ngành công nghiệp chế biến, trong dịch vụ có một ít liên quan đến thương mại, bán lẻ, cửa hàng điện máy.

Chính phủ đề xuất gói miễn, giảm, giãn thuế với tổng trị giá 29.000 tỷ đồng nhằm hỗ trợ khu vực doanh nghiệp (DN) đang khó khăn. Theo ông đây có phải là động thái của Chính phủ để đưa nền kinh tế  duy trì đà tăng trưởng?

- Cách làm của Chính phủ thể có hai nhóm rất rõ. Nhóm thứ nhất, nhóm hỗ trợ trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh, mà chủ yếu liên quan đến cắt giảm chi phí cho DN. Hơn một tháng qua, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã cố gắng giảm lãi suất, khống chế trần lãi suất cho vay dưới 15% đối với 4 lĩnh vực liên quan nhiều đến an sinh xã hội, dù biết đó là giải pháp “cực chẳng đã”.

NHNN đã “bật van”, các ngân hàng thương mại có thể gặp trực tiếp, mặt đối mặt với DN để cơ cấu lại nợ, xem xét lại lãi suất trong quá khứ. Ngoài ra, việc khoanh nợ, bảo lãnh tín dụng cũng có thể được triển khai, nhất là liên quan đến xử lý nợ xấu. Trong tháng 5, NHNN sẽ xử lý xong những vấn đề cơ bản như thanh khoản và các ngân hàng yếu kém.

Giảm khó khăn cho DN về thuế có giãn thuế GTGT, giảm thuế thu nhập, miễn thuế và cải cách các thủ tục để giảm chi phí giao dịch cho DN. Nhưng liên quan đến GTGT có 2 luồng ý kiến. Một là, phải giảm thuế đối với nhóm mặt hàng thiết yếu. Tất nhiên còn chờ nghị quyết của Chính phủ thông qua gói hỗ trợ, nhưng qua thông báo, Bộ Tài chính chưa chấp thuận. Hai là, đề nghị giảm mạnh thu nhập DN từ 25 xuống 20%. Nhưng Bộ Tài chính nói sửa lại thuế thu nhập DN đã nằm trong lộ trình năm sau, còn bây giờ là giảm và giãn thuế.

Nhóm thứ hai, kích cầu đầu tư, mở rộng thị trường. Trong quý I, ngân sách, trái phiếu chính phủ chủ yếu giao xong, bây giờ là đẩy nhanh giải ngân. Trong chừng mực nhất định, trái phiếu chính phủ trung hạn có thể phải báo cáo Quốc hội, nhưng cần linh hoạt hơn, nhất là đối với những dự án lĩnh vực xây dựng có lan tỏa tốt cho DN vừa và nhỏ.

Về kích cầu đầu tư, một phần tiền sẽ lấy từ nguồn năm 2011 chuyển sang sau khi cân đối còn vài nghìn tỷ và 10% trong số 1.700 tỷ tiết kiệm chi tiêu thường xuyên năm ngoái cũng có thể được dùng để kích cầu đầu tư, tập trung vào kết cấu hạ tầng nông thôn.

Thời gian qua, xuất khẩu khó khăn hơn nhưng vẫn có cơ hội đối với các thị trường lớn như: Mỹ, EU và đặc biệt là thị trường Đông Á – nơi mà các hiệp định thương mại tự do có tác động tích cực. Vấn đề xúc tiến thương mại, xúc tiến đầu tư, đầu tư nước ngoài rất quan trọng, bởi sẽ giải quyết câu chuyện sản xuất hàng hóa bán cho ai của DN.

NHNN cũng đã nới rộng cho vay tiêu dùng, các khoản trước đây là lĩnh vực không khuyến khích, bây giờ giảm còn một nửa và cho vay theo thỏa thuận không nằm trong 16% tổng dư nợ tín dụng.

Theo ông, gói giải pháp này có đủ sức giúp DN thoát khỏi đình đốn hiện nay?

- Thông điệp của Chính phủ rất rõ ràng, lần này đó thực sự là gói hỗ trợ. Có 3 lý do để chúng ta không thể nói đến một gói kích cầu lớn hay một gói giải cứu, dù chỉ ở mặt chữ nghĩa. Một là, tiền của nhà nước không có nhiều, nhất là khi phải tái cấu trúc nền kinh tế. Song đây cũng là dịp để bắt tay vào thay đổi cách thức tăng trưởng.

Hai là, chúng ta vẫn phải tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, phục hồi lòng tin về dài hạn, về đầu tư nước ngoài và lòng tin của thị trường. Vừa qua, kinh tế vĩ mô có nhiều dấu hiệu phục hồi, lạm phát giảm, cán cân thanh toán được cải thiện, dự trữ ngoại tệ tăng mỏng nhưng nhanh, thâm hụt ngân sách được kiểm soát. Nhìn tổng thể trong một chừng mực nhất định, chính sách tài khóa nếu nhìn theo mục tiêu được nới rộng hơn năm 2011 nhưng không có nghĩa là thiếu chặt chẽ.

Ba là, thời điểm hiện nay khác năm 2009 nên cách thức triển khai cũng khác. Năm 2009, thị trường bên ngoài sụp đổ, xuất khẩu âm. Bây giờ bên ngoài khó khăn, tổng cầu giảm nhanh nhưng chúng ta có cơ hội. Quý I/2009, tăng trưởng 3,1% trong đó, xây dựng tăng trưởng dương. Quý I/2012, tăng trưởng 4% nhưng ngành xây dựng lại âm hơn 3%. Vì vậy, rất khó nói đủ hay chưa, nhưng nếu triển khai quyết liệt sẽ tác động đáng kể, đến sự phục hồi của nền kinh tế song hy vọng nó như một cú huých lớn thì chưa phải.

Nguồn lực hạn chế, tăng trưởng sẽ khó khăn và đâu là giải pháp cần thiết cho dài hạn?

- Vừa qua khi Quốc hội, Bộ Chính trị họp, Chính phủ vẫn khẳng định là trước mắt chúng ta vẫn giữ mục tiêu tăng trưởng khoảng 6%, nhưng đạt mục tiêu ấy rất khó khăn. Gần đây, IMF dự báo tăng trưởng khoảng 5,6%, ADB dự báo khoảng 5,7% và gần đây nhất HSBC dự báo năm nay tăng trưởng của Việt Nam chỉ 5,1%. Các dự báo đều ngầm một  ý, kinh tế sẽ hồi phục dần, bởi quý I có 4%, cả năm  sẽ ở mức 5,5%.

Nhìn sâu vào những tháng đầu năm, có một số điểm nhích lên, nhập khẩu không giảm quá mạnh nên quý I vẫn có thặng dư thương mại. Nhưng tháng 4 lại thâm hụt gần 40 triệu USD, nên 4 tháng đầu năm thâm hụt 140 triệu. Điều đó có nghĩa là nhập khẩu trở lại, trong đó có một phần là nguyên liệu máy móc… Đó là mấy dấu hiệu khiến người ta tin, chúng ta sẽ thoát khỏi đáy vào quý III, thậm chí nhanh có thể vào tháng 6. Như vậy, GDP nhiều khả năng phục hồi và như nhiều dự báo, con số 5,5% là chấp nhận được.

Gói hỗ trợ của Nhà nước lần này chưa phải quá lớn, nhưng cách hỗ trợ lần này thể hiện rõ tư duy của Chính phủ, làm quyết liệt để đi vào cuộc sống càng nhanh, càng tốt, dù không phải là gói cứu trợ hay kích cầu lớn. Vài tháng sau triển khai, sẽ có nhìn nhận lại tình hình ngoài nước, trong nước để có chỉnh sửa. Ở đây, trong sự chặt chẽ, có sự uyển chuyển, linh hoạt nhưng vẫn phải bám mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô.

Ổn định kinh tế vĩ mô là nền tảng cho công cuộc tái cấu trúc và chỉ khi ổn định được kinh tế vĩ mô, tín hiệu giá cả mới phản ánh đúng thực trạng khan hiếm nguồn lực, hạn chế những trò chơi tài chính không gắn với kinh tế thực.

 Xin cảm ơn ông!

Hải Vân thực hiện