FTA Index - động lực để Hải Phòng tăng thu hút đầu tư chất lượng cao

Từ năm 2022, trên cơ sở các chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết số 99/NQ-CP ban hành Chương trình hành động của Chính phủ nhiệm kỳ 2021 - 2026 thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025, Bộ Công Thương đã triển khai xây dựng Đề án Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các Hiệp định thương mại tự do FTA (FTA Index).

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc xây dựng Bộ chỉ số FTA Index rất thiết thực và có nhiều ý nghĩa, quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Đây là bộ chỉ số đo lường mức độ thực thi, tận dụng và hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do của các địa phương và bộ ngành.

Các chỉ số đo lường của FTA Index không chỉ là cơ sở để doanh nghiệp, địa phương tự “soi mình”, đánh giá về kết quả của quá trình thực hiện, tận dụng FTA mà còn hỗ trợ doanh nghiệp tối đa từ khâu sản xuất đến khi bán hàng, xuất khẩu, góp phần duy trì được chuỗi giá trị đối với hoạt động của doanh nghiệp.

Liên quan đến nội dung này, ông Nguyễn Công Hân - Phó Giám đốc Sở Công Thương Hải Phòng đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương về những tác động tích cực của Bộ chỉ số FTA Index trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp, địa phương thực thi hiệu quả FTA.

Thưa ông, trong thời gian qua, thành phố Hải Phòng đã có những kế hoạch, hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp như thế nào trong quá trình thực thi, tuân thủ những cam kết từ các FTA? Theo ông, mức độ tận dụng FTA, đặc biệt là FTA thế hệ mới của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố tới đâu? Những ngành hàng nào đang tận dụng tốt nhất?

Trong những năm gần đây, Hải Phòng luôn là điểm sáng về phát triển kinh tế, với tốc độ tăng trưởng cao, bình quân 14%/năm liên tục trong 9 năm. Trong 10 tháng năm 2024, kim ngạch xuất khẩu ước đạt 29,3 tỷ USD, sản lượng hàng hóa thông qua cảng ước đạt 145,8 triệu tấn. Để có được những kết quả như trên, Thành ủy, Hội đồng nhân dân, UBND thành phố đã thường xuyên chỉ đạo các cấp, các ngành triển khai đồng bộ các biện pháp để khai thác lợi thế của các FTA, trong đó ngành Công Thương Hải Phòng tập trung vào một số nhóm nhiệm vụ chủ yếu sau:

Thứ nhất, tuyên truyền, phổ biến về các FTA qua nhiều hình thức, bao gồm trực tiếp và trực tuyến.

Thiết lập đầu mối thông tin về các FTA tại Sở Công Thương thành phố Hải Phòng. Sở Công Thương thành phố cũng đồng thời là cơ quan thường trực của Ban chỉ đạo Hội nhập quốc tế thành phố, kết nối với các cơ quan liên quan để cung cấp thông tin, hướng dẫn và làm rõ những nội dung cam kết và vấn đề có liên quan đến Hiệp định.

Xây dựng Cổng thông tin điện tử về Hiệp định thương mại tự do của thành phố. Cổng điện tử tổng hợp thông tin, tạo môi trường thông tin đa chiều, trực tuyến giữa người dân, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhà nước.

Tích cực chủ trì, phối hợp với các Cục, Vụ thuộc Bộ Công Thương tổ chức các buổi Tọa đàm, Hội thảo tuyên truyền, phổ biến thông tin về Hội nhập quốc tế, các Hiệp định thương mại tự do (FTA) bằng nhiều hình thức: trực tiếp và trực tuyến.

Đào tạo, tập huấn chuyên sâu về quy tắc xuất xứ tại các FTA, mở rộng trọng tâm từ tuyên truyền phổ biến sang hướng dẫn thực thi.

Thứ hai, xây dựng và triển khai các chương trình xúc tiến thương mại, phát triển xuất khẩu:

Tổ chức các chương trình kết nối giao thương, kết nối doanh nghiệp Hải Phòng với các đối tác quốc tế.

Trực tiếp tham gia các hội chợ, triển lãm thương mại quốc tế; đồng thời là cơ quan đầu mối, thông tin tới các doanh nghiệp, tổ chức trên địa bàn thành phố tham gia các đoàn giao dịch xúc tiến thương mại, xúc tiến đầu tư do thành phố và các cơ quan Trung ương tổ chức.

Thứ ba, cơ cấu lại ngành công nghiệp

Tạo nền tảng cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa, ưu tiên những ngành có thế mạnh của thành phố có lợi thế xuất khẩu vào các thị trường của các Hiệp định thương mại tự do và công nghiệp hỗ trợ phục vụ cho sản xuất hàng hóa xuất khẩu; tiếp tục đẩy mạnh thực hiện cơ cấu lại nông nghiệp và chuyển dịch kinh tế nông thôn theo hướng hiện đại, toàn diện, thân thiện với môi trường.

Đến năm 2025, Hải Phòng phấn đấu phát triển 15 khu công nghiệp với tổng diện tích khoảng 6.418 ha. Trên địa bàn thành phố, hiện có 16 cụm công nghiệp với diện tích là 624,42 ha. Thành phố đang hoàn thiện hồ sơ thành lập Khu kinh tế ven biển phía Nam Hải Phòng quy mô 20.000 ha, thành lập Khu thương mại tự do với quy mô 1.244,8 ha.

Thứ tư, xác định rõ vai trò của logistics đối với việc thúc đẩy xuất nhập khẩu và hội nhập quốc tế.

“Cảng biển - logistics” được xác định là một trong ba trụ cột kinh tế của Hải Phòng. Nhằm tạo nền tảng, hỗ trợ các doanh nghiệp dịch vụ logistics trong quá trình chuyển đổi số trong hoạt động kinh doanh, Sở Công Thương Hải Phòng đang triển khai các giải pháp đồng bộ hóa về chuyển đổi số trong quản lý logistics với 3 nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2023 và những năm tiếp theo. Hiện, đã hoàn thành “Sàn trực tuyến phục vụ hoạt động liên ngành logistics thành phố Hải Phòng”.

Hiện tại, về cơ bản, các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố đang tận dụng khá tốt các FTA nói chung cũng như FTA thế hệ mới. Kim ngạch hàng hóa xuất khẩu được cấp Chứng nhận xuất xứ (C/O) ưu đãi liên tục gia tăng qua từng năm. Các ngành hàng có kim ngạch được cấp C/O ưu đãi lớn là: Máy móc, thiết bị, linh kiện điện tử, giày dép, may mặc...

Tuy nhiên, cũng có một số ngành hàng do điều kiện về quy tắc xuất xứ hàng hóa rất cao nên việc tận dụng FTA chưa được tốt, như hàng dệt may theo Hiệp định Ðối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Vâng, thưa ông, Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực thi các Hiệp định thương mại tự do hàng năm của các địa phương (FTA Index) đang được Bộ Công Thương phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai. Vậy, Sở Công Thương thành phố đã có những kế hoạch hành động cũng như đôn đốc các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố tham gia vào quá trình điều tra, khảo sát, xây dựng Bộ chỉ số FTA Index do Bộ Công Thương cùng các đơn vị liên quan thực hiện?

Như chúng ta đã biết, tháng 8/2022, sau khi Lãnh đạo Chính phủ đã đồng ý phê duyệt Đề án xây dựng FTA Index, Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp với các thành viên của Tổ công tác FTA Index xây dựng và thông qua Bộ tiêu chí và điều kiện đối với đơn vị được lựa chọn để triển khai Đề án FTA Index.

Hải Phòng rất quan tâm đến việc triển khai Đề án xây dựng FTA Index nên ngay sau khi Đề án có những bước đi đầu tiên, vào tháng 12/2023, chúng tôi đã chủ động tổ chức Chương trình tập huấn về Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các FTA cho cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp trên địa bàn thành phố. Các nội dung như: Giới thiệu/Kế hoạch triển khai/Hướng dẫn tổ chức thực hiện đánh giá FTA Index đã được phổ biến tới các đối tượng tham dự.

Tháng 9/2024, chúng tôi đã tham gia ý kiến đối với Bảng câu hỏi điều tra cho doanh nghiệp, phương pháp điều tra và phương pháp tính toán để xây đựng Bộ chỉ số FTA Index tại các địa phương năm 2024.

Ở thời điểm hiện tại, chúng tôi đang phối hợp với Trường Đại học Ngoại thương tiến hành rà soát danh sách doanh nghiệp trên địa bàn theo tình trạng hoạt động thực tế để đảm bảo tính đầy đủ và chính xác của đối tượng được điều tra. Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ nhà trường và các điều tra viên tiếp cận doanh nghiệp để thực hiện khảo sát.

Thưa ông, trong thời gian tới, nếu được hoàn thiện và đưa vào thực hiện đúng tiến độ, Bộ chỉ số FTA Index sẽ giúp ích như thế nào cho thành phố cũng như Sở Công Thương Hải Phòng trong quá trình xây dựng, hoạch định chính sách, chiến lược phát triển hội nhập của địa phương?

Chúng tôi đang rất mong đợi kết quả từ Bộ chỉ số FTA Index. Kết quả từ Bộ chỉ số sẽ hỗ trợ Hải Phòng đánh giá mức độ tận dụng và hiệu quả thực thi các Hiệp định thương mại tự do.

Thứ nhất, đánh giá kết quả thực hiện các FTA của thành phố so với chương trình hành động do Chính phủ ban hành cũng như các chương trình hành động mà chính thành phố xây dựng nhằm thực thi các FTA, từ đó tìm ra những ưu điểm cũng như hạn chế trong việc thực hiện các FTA này, làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách, chiến lược phát triển tại thành phố.

Thứ hai, đánh giá được mức độ hiệu quả của các FTA đem lại cho thành phố Hải Phòng, đặc biệt đánh giá đến những đối tượng thụ hưởng trực tiếp là doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Thứ ba, giúp các nhà đầu tư định hướng và đưa ra quyết định đầu tư, từ đó giúp khuyến khích các dòng đầu tư chất lượng cao vào thành phố tận dụng cơ hội từ các FTA. 

Thông qua FTA Index, Hải Phòng sẽ có những hỗ trợ như thế nào giúp doanh nghiệp tận dụng tốt hơn những ưu đãi từ FTA, thưa ông?

Như đã nói, các chỉ số đo lường của FTA Index không chỉ là cơ sở để doanh nghiệp, địa phương tự “soi mình”, đánh giá về kết quả của quá trình thực hiện, tận dụng FTA mà còn hỗ trợ doanh nghiệp từ khâu sản xuất đến khi bán hàng, xuất khẩu, góp phần duy trì được chuỗi giá trị đối với hoạt động của doanh nghiệp.

Do vậy, căn cứ kết quả của Bộ chỉ số, địa phương sẽ biết mình đang mạnh ở điểm nào, yếu ở điểm nào, từ đó sẽ có những điều chỉnh trong công tác quản lý nhà nước cho phù hợp nhằm thực thi và tận dụng FTA tốt nhất.

Xin trân trọng cảm ơn ông!.