Cơ hội phục hồi cho xuất khẩu gạo

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, từ đầu năm đến ngày 15/2/2020, Việt Nam đã xuất khẩu (XK) được 653.388 tấn gạo, với 303,176 triệu USD, so với cùng kỳ năm 2019 tăng 32,98% về khối lượng và tăng 39,77% về trị giá. Ước khối lượng gạo XK 2 tháng đầu năm 2020 đạt 890.700 tấn, trị giá 409,712 triệu USD.

Giá gạo XK tăng cao hỗ trợ tốt cho người nông dân

Đáng chú ý, giá gạo XK của Việt Nam trên thị trường đang có xu hướng liên tục tăng cao, gạo IR 50404 loại 5% tấm tăng từ 30 - 40 USD/tấn, đạt 380 USD/tấn, cao nhất từ tháng 12/2018 đến nay. Giá gạo xuất khẩu tăng kéo giá lúa trong nước cũng tăng theo, hỗ trợ tốt cho người nông dân.

Sau năm 2019 gặp rất nhiều khó khăn khi suy giảm mạnh cả về lượng và giá XK, năm 2020, tình hình XK gạo được dự báo sẽ có nhiều khởi sắc khi hàng loạt Hiệp định thương mại tự do (FTA) được thực thi.

Cụ thể, FTA Việt Nam - EU (EVFTA) vừa được Nghị viện châu Âu thông qua là cơ hội rất lớn để đa dạng hóa thị trường cho gạo XK. Việc có mặt ở một trong những thị trường có đòi hỏi cao nhất thế giới cũng là cơ hội cho gạo Việt Nam quảng bá thương hiệu và vào được nhiều thị trường khác. khi EVFTA có hiệu lực sẽ mở hạn ngạch khoảng 40.000 tấn gạo (trong tổng số 85.000 tấn hạn ngạch theo cam kết).

Bên cạnh đó, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, trong khuôn khổ tham vấn song phương với Hàn Quốc về việc nước này thuế hóa mặt hàng gạo trong khuôn khổ WTO, Việt Nam đã ký kết với Hàn Quốc 2 văn bản là Thỏa thuận nhiều bên giữa Hàn Quốc và 5 đối tác WTO (gồm Australia, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam), về việc phân bổ hạn ngạch thuế quan; Thư trao đổi song phương giữa Việt Nam và Hàn Quốc về phân bổ hạn ngạch thuế quan.

Như vậy, kể từ ngày 1/1/2020, bên cạnh việc phân bổ 20.000 tấn gạo cho tất cả thành viên WTO, Hàn Quốc sẽ dành cho Việt Nam hạn ngạch riêng là 55.112 tấn gạo. Lượng hạn ngạch phân bổ cho Việt Nam bao gồm các loại gạo mà Việt Nam có thể trồng và XK.

XK gạo cũng có nhiều khả năng sẽ tăng tốt ở các tháng tới khi theo báo cáo mới nhất của Cơ quan Nông nghiệp Nước ngoài thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), Philippines - thị trường lớn nhất của gạo Việt Nam trong năm 2019 sẽ tiếp tục là nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới với khoảng 2,5 triệu tấn gạo. Năm 2020, triển vọng XK gạo là khá tốt khi tiêu thụ tại châu Phi dự báo tương đối khả quan.

Để tận dụng cơ hội đẩy mạnh XK gạo trong năm 2020, Bộ Công Thương lưu ý các DN chú ý khi ký kết hợp đồng phải có điều khoản bảo hiểm, tránh rủi ro. Bên cạnh đó, DN phải tập trung giữ vững thị trường Philippines, đáp ứng những tiêu chuẩn của họ đưa ra.

Theo khuyến cáo của Hiệp hội Lương thực Việt Nam, ngành gạo cần phải phát triển các loại gạo mới có chất lượng, thương hiệu bên cạnh việc chú trọng tới khâu sản xuất, xây dựng quảng bá hình ảnh. Chuyên gia lúa gạo Võ Tòng Xuân chia sẻ, bài học từ việc gạo ST25 được chứng nhận là gạo ngon nhất thế giới cho thấy doanh nghiệp cần nghiên cứu đầu tư sâu giống mới cũng như sản xuất mặt hàng lúa thơm có lợi nhuận cao thay vì trồng các loại gạo trắng bình thường có giá trị thấp. Đồng thời, hạn chế sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật để giữ chất lượng gạo XK.

Về lâu dài, tái cơ cấu sản xuất lúa gạo cũng như các sản phẩm nông nghiệp khác được khuyến cáo cần phải đi theo hướng lấy tín hiệu thị trường để định đướng quy hoạch và tổ chức sản xuất, tăng cường liên kết theo chuỗi giá trị từ khâu sản xuất đến tiêu thụ, XK nhằm ổn định hoạt động tiêu thụ với giá có lợi cho người nông dân, nâng cao thu nhập của người nông dân.