Chiến sự Nga-Ukraine ngày 16/12: Tại sao Ukraine quyết giữ, Nga quyết chiếm “cối xay thịt” Bakhmut?

Cụm từ "Cối xay thịt” Bakhmut (tên tiếng Nga là Artemovsk) ngày càng phổ biến ngay cả trên báo chí Ukraine để mô tả những gì đang xảy tại thị trấn chiến lược nằm trong tuyến phòng thủ Kiev đã cất công xây dựng hơn 8 năm qua tại tỉnh Donetsk.

Hiện tại, Ukraine đang mất hàng trăm quân mỗi ngày ở đó. Tại sao các trận chiến giành thành phố này lại có tầm quan trọng chiến lược để cả Ukraine và Nga quyết tâm giành lấy? Đó là một phần góc nhìn của nhà phân tích địa chính trị người Nga Evgeny Krutikov lý giải nguyên nhân tại sao Bakhmut lại đang là trong tâm chiến dịch quân sự mùa đông của cả Nga và Ukraine.

“Điệu hổ, ly sơn”

Thời gian qua, các chuyên gia quân sự Ukraine và phương Tây đã đưa ra nhận định rằng các trận đánh đẫm máu đang tiếp diễn ở Bakhmut thực tế là là vô nghĩa đối với Nga. Theo quan điểm này, việc kiểm soát thị trấn chiến lược này chỉ là một thành công chiến thuật đối với phía Nga và không có ảnh hưởng lớn tới thế cục chiến trường sau khi Moscow quyết định rút quân khỏi thành phố Kherson hồi tháng trước.

Điều này giống như Moscow đang sa lầy khi đã tập trung vào hướng thứ yếu và dành quá nhiều nguồn lực vào đó.

Tuy nhiên, nếu Bakhmut không quan trọng, thì tại sao Ukraine đang huy động nguồn nhân lực khổng lồ tới hàng nghìn binh sĩ và trang thiết bị tốt nhất có thể để bảo vệ vị trí phòng thủ này? Tổn thất hằng ngày của phía Ukraine tại Bakhmut trung bình khoảng 300-400 binh sĩ (theo dữ liệu của Phương Tây) trên một khu vực rất nhỏ trong mạng lưới phòng thủ tại Donetsk. Con số thương vong trên thực sự là thảm họa đối với Ukraine khi các đơn vị cơ động, thiện chiến vốn được dự định cho các cuộc phản công trong mùa đông đang chôn chân và tiêu hao tại Bakhmut.

Đối với phía Nga, Bakhmut cũng có vai trò tương tự, thậm chí lớn hơn, có thể tạo ra bước ngoặt của cuộc chiến. Thực tế, thị trấn chiến lược này không chỉ là một điểm phòng thủ trên bản đồ Ukraine, mà là một trong những nút giao thông lớn và cuối cùng ở Donbass nằm trong tay Kiev. Tất cả các tuyến tiếp vận của lực lượng vũ trang Ukraine tới Donbass đều phải qua đây.

Tuyến đường tiếp vận khác đi qua khu dân cư Chasov Yar không được sử dụng, vì nó không đủ cơ sở hạ tầng phục vụ hậu cần quy mô cho các đơn vị Ukraine xa hơn về phía Nam. Cùng với đó, với việc áp sát các điểm cao trong khu vực, mọi con đường khác đều bị pháo binh Nga không chế.

Kiểm soát Bakhmut, Quân đội Nga và đồng minh có thể dễ dàng phát triển chiến quả tới Slavyansk, Seversk, Lisichansk, Popasnaya, Svetlogorsk, Gorlovka và Konstantinovka.

Ngoài ra, nếu mất Bakhmut, Ukraine sẽ không thể tổ chức phản công theo hướng Lisichansk và Svatovo. Ngay cả mặt trận Izyum (Kharkov) cũng sẽ bị uy hiếp và Quân đội Nga sẽ có những đầu cầu mới áp sát thành phố Kramatorsk và ngăn chặn các đợt pháo kích của Ukraine nhằm các khu vực dân cư tại tỉnh Donetsk

… Đằng sau mở rộng tới sông Dniper

Một điểm đặc biệt của Bakhmut là nó nằm trên tuyến phòng thủ thứ 2 được Ukraine xây dựng bao quanh tỉnh Donetsk và Lugansk từ năm 2014. Sau khi tuyến phòng thủ đầu tiên tại Severodonetsk và Lisichansk bị phá vỡ, Quân đội Ukraine đã phải rút về tuyến phòng thủ thứ 2 gồm Serversk - Soledar – Bakhmut. Nếu tuyến phòng thủ này bị phá, thì Quân đội Nga có thể mạnh tay tiến tới tận bờ Đông sông Dniper do sau Bakhmut, Ukraine không còn tuyến phòng thủ kiên cố nào khác, ngoại trừ 2 đô thị Kramatorsk - Slavyansk.

Việc mất Bakhmut lúc này đồng nghĩa với việc làm mất cân bằng thế trận phòng thủ - do không thể duy trì vành đai an toàn từ 50-70km và sẽ làm lực lượng Ukraine phơi mình trên bình nguyên trước hỏa lực của Nga.

Đặc biệt, mất Bakhmut đồng nghĩa với việc Ukraine mất khả năng tiếp tế hiệu quả cho các “thành trì” gần Donetsk như Avdiivka, Maryinka và Vuhledar. Một khi con domino đã đổ, nó sẽ kéo theo nhiều con khác, thậm chí là phá hủy cả thế trận Ukraine đã xây dựng nhiều năm qua.

Hiện tại, Quân đội Ukraine đã tập trung Lữ đoàn 53 và 54 phòng thủ nội đô Bakhmut, và ở phía Bắc thị trấn là các Lữ đoàn 30 và 10. Ngoài ra, các Lữ đoàn 57 đã được triển khai làm dự bị, Lữ đoàn 71 được điều động từ hướng Svatovsky và nhiều đơn vị cơ động khác được rút từ tỉnh Zaporozhye, nơi vốn được chuẩn bị cho một đợt phản công lớn sau Kherson

Như vậy, thực tế là Bakhmut đang hút rất nhiều lực lượng cơ động, thiện chiến của Ukraine vào “cối xay thịt”. Trong khi đó, tham chiến tại đây ở phía Nga chỉ bao gồm các chủ lực binh sĩ hợp đồng Wagner và Quân đoàn 1 Dân quân Donetsk. Quan trọng hơn là để “cối xay thịt” hoạt động hiệu quả với phía Ukraine, Quân đội Nga đã tập trung được nhiều đơn vị pháo binh và nguồn hậu cần, đạn dược gần như vô tận để bào mòn các đơn vị phòng thủ của Ukraine.

Trong lúc đa phần các chuyên gia phương Tây và Kiev cho rằng Quân đội Ukraine "nghiền nát Quân đội Nga" ở khu vực Bakhmut. Tuy nhiên, thực tế lại ngược lại - Ukraine đã buộc phải rút các Lữ đoàn 53 và 54 khỏi thị trấn chiến lược này để tái tổ chức do thiệt hại quá nặng.

Những sai lầm về mô hình và thiệt hại không thể bù đắp

Điểm quan trọng là có những thứ không thể bổ sung được chính là hệ thống sĩ quan, cựu binh giàu kinh nghiệm thiệt hại trong chiến đấu tại Bakhmut. Các đơn vị có thể được bổ sung bằng tân binh, nhưng khả năng chiến đấu của họ chắc chắn sẽ bị suy giảm nghiêm trọng.

Từ đầu năm 2022, Quân đội Ukraine vẫn duy trì trúc chiến đấu cấp tiểu đoàn học theo mô hình của NATO. Mô hình này có thể đã có tác dụng trong giai đoạn 2016 - 2021, khi phần lớn giao tranh tại Donbass chỉ là các vụ chạm súng và đụng độ nhỏ. Tuy nhiên, khi tác chiến với cường độ cao như trong Chiến dịch đặc biệt với Nga, mô hình này tỏ ra thiếu hiệu quả. Các đơn vị cấp tiểu đoàn không đủ quân để hoạt động độc lập, cũng như khi bị thiệt hại khả năng phục hồi rất chậm. Cùng với đó, mô hình này của Quân đội Ukraine cũng thiếu sự hỗ trợ của pháo binh và thiết giáp trong tác chiến.

Trong khi đó, sau giai đoạn 1 của Chiến dịch quân sự đặc biệt, Quân đội Nga đã được tổ chức lại thành các tiểu đoàn tăng cường - bao gồm cả các đơn vị pháo binh và thiết giáp. Mô hình này có khả năng chiến đấu độc lập cao và dễ dàng tiếp nhận tân binh, mà không ảnh hưởng tới năng lực chiến đấu tổng thể.

Với những gì đang diễn ra sẽ không quá ngạc nhiên khi Bakhmut và Soledar thất thủ trong vài ngày tới, cũng như kế hoạch phản công mùa đông của Ukraine đang có nguy cơ phả sản. Nếu cuộc chiến lan tới Kramatorsk và Slavyansk, Ukraine sẽ có nguy cơ bị đẩy hoàn toàn khỏi tỉnh Donetsk ngay trong năm 2022.