Chìa khóa nâng cấp thương mại cho hợp tác ASEAN - Mỹ

Các hội nghị này diễn ra vào thời điểm mà chính quyền Biden rõ ràng đang ngày càng coi trọng khu vực Đông Nam Á thông qua can thiệp ngoại giao sâu rộng. Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman đã thăm Indonesia, Campuchia và Thái Lan vào cuối tháng 5 và đầu tháng 6; Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã có chuyến thăm Singapore, Việt Nam và Philippines vào cuối tháng 7.

Theo kế hoạch của Nhà Trắng thông báo tại cuộc họp báo ngày 30/7, trong tháng 8 cũng sẽ chứng kiến ​​Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris công du Singapore và Việt Nam. Sự tham gia ở cấp cao như vậy giữa các quan chức Mỹ và ASEAN được cho là đặc biệt chưa từng có, cho thấy Mỹ đang hướng tới việc tăng cường mối quan hệ với các quốc gia Đông Nam Á thông qua các hoạt động trao đổi ngoại giao thường xuyên. Tuy nhiên, hợp tác kinh tế và thương mại giữa hai bên có thể là chìa khóa cho việc liệu Mỹ có thể tái lập ảnh hưởng của mình trong khu vực hay không.

Đánh giá từ số liệu thống kê thương mại giữa Mỹ và ASEAN, thương mại hàng hóa song phương đã chậm chạp kể từ khi bùng phát Covid-19. Theo dữ liệu từ Mỹ, thương mại song phương giữa Mỹ và ASEAN đạt 307,69 tỷ USD vào năm 2020, tăng 5,38% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù thương mại song phương đã phục hồi đáng kể khi tăng hơn 20% so với cùng kỳ năm ngoái trong những tháng đầu năm nay do kết quả của việc triển khai tiêm chủng, nhưng động lực này vẫn bị lu mờ bởi thương mại giữa Trung Quốc và ASEAN. Thương mại giữa ASEAN và Trung Quốc đã tăng hơn 85 lần trong ba thập kỷ hợp tác vừa qua, với việc ASEAN trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc năm 2020. Trong nửa đầu năm nay, thương mại song phương giữa Trung Quốc và ASEAN đã tăng 38,2%, theo dữ liệu của Tổng cục Hải quan Trung Quốc.

Hơn nữa, khi nói đến các hiệp định thương mại nhằm tăng cường quan hệ kinh tế, Mỹ nói chung đã đi sau hơn so với các nền kinh tế lớn khác trên thế giới. Vào tháng 11/2020, ASEAN cùng Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand đã ký Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), một hiệp định thương mại tự do khu vực nhằm tăng cường chuỗi cung ứng khu vực. EU đã có các hiệp định thương mại tự do với Việt Nam và Singapore. Ngoài ra, một số nước ASEAN cũng đã tham gia Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) với các đối tác thương mại khác ở Thái Bình Dương.

Thực tế là không có hiệp định thương mại tự do giữa Mỹ và các quốc gia đang phát triển Đông Nam Á cho thấy rằng Mỹ từng ít chú ý đến khu vực này trong quá khứ hoặc thương mại thực sự là một mắt xích cần được tăng cường trong các mối quan hệ này. Dù bằng cách nào, khi các nước ASEAN nhìn chung duy trì độc lập ngoại giao và coi trọng sự phát triển hòa bình, thì việc tăng cường quan hệ kinh tế có thể là mấu chốt quyết định liệu hai bên có thể xích lại gần nhau trên nhiều mặt hay không. Hiện tại, khu vực Đông Nam Á đang phải hứng chịu sự bùng phát của chủng biến thể Delta, khiến hoạt động kinh tế ở một số nơi bị gián đoạn. Sự tham gia hợp tác và hỗ trợ của Mỹ có thể góp phần giúp các nền kinh tế Đông Nam Á vượt qua những khó khăn hiện nay.