Bệnh trầm cảm ở trẻ em - dấu hiệu nhận biết theo từng độ tuổi

Trẻ em cũng bị mắc bệnh trầm cảm

Theo nghiên cứu của Viện hàn lâm Tâm thần Nhi khoa Mỹ, trung bình cứ 10 trẻ thì có một bị trầm cảm khi lên 16 tuổi. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh trầm cảm ở trẻ em. Nguyên nhân chính gây ra bệnh trầm cảm ở trẻ em được các chuyên gia chỉ ra như:

Rạn nứt trong mối quan hệ với gia đình: Lúc này trẻ bị hụt hẫng và có xu hướng nghĩ là do lỗi của mình. Chẳng hạn như cha mẹ ly dị trẻ sẽ nghĩ là vì mình mà cha mẹ ly dị, “Tại sao mẹ (cha) lại sống với em mà không sống với mình?”, “Mẹ vì mình nên phải ly dị với cha!”. Bên cạnh đó, khi cha mẹ ly thân trẻ sẽ sống với một trong hai người vì thế thiếu vắng tình cảm của gia đình, dẫn đến hụt hẫng tinh thần ở trẻ. Trong gia đình có người thân mất hay thú cưng chết, và trẻ luôn cảm thấy lo lắng và cho rằng mình có lỗi. Trẻ bị bạn bè bắt nạt tuy nhiên không thể nói với ai, cha mẹ cũng không quam tâm hỏi han khiến cho trẻ có cảm giác bị bỏ rơi và thường hay sợ đám đông.

Áp lực học tập: Cha mẹ luôn muốn con học giỏi, thông minh vì thế đặt cho bé mục tiêu học tập quá cao, bắt trẻ học nhiều, khi không đạt được kết quả tốt như điểm kém thì cha mẹ tỏ thái độ không hài lòng, có khi phạt trẻ.

Áp lực còn ở trong trường học, chẳng hạn giáo viên yêu cầu bé tả cây cau; nhưng trong khi bé ở thành phố nên không thể biết cây cau thế nào để làm bài, từ đó dễ dẫn đến căng thẳng từ việc học. Thất bại trong học tập hay thi cử mặc dù trước đó trẻ học rất giỏi.

Thay đổi môi trường sống đột ngột: Bố mẹ chuyển nhà hay chuyển trường tuy nhiên không cho bé biết. Trong trường hợp này nhiều bé cho rằng do mình học dở không bằng chị (em) bạn bè nên bị chuyển trường. Đồng thời, với việc lạ chỗ ở trẻ rất sợ khi ngủ.

Đa phần cha mẹ tự quyết định và áp đặt cho trẻ, không hỏi xem thái độ, ý kiến là bé có đồng ý, có muốn đi hay không. Bé cảm thấy mình không có quyền quyết định, ba mẹ không tôn trọng mình.

Tiền căn bệnh của gia đình: Cha hay mẹ hoặc trong gia đình có người từng bị trầm cảm, đó cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho trẻ dễ bị ảnh hưởng theo.

Các dấu hiệu, biểu hiện và triệu chứng của bệnh trầm cảm trẻ em

Buồn rầu không đồng nghĩa với trầm cảm. Cũng là điều bình thường nếu trẻ đau khổ khi bị mất mát hoặc buồn bã vì bị bạn bè chơi xấu, chuyện này thường chỉ kéo dài vài ngày. Tuy nhiên nếu tình trạng rầu rĩ kéo dài vài tuần hoặc có vẻ ảnh hưởng tới các hoạt động thường kỳ và quan hệ của trẻ thì cần chú ý và nghĩ tới trầm cảm.

Trầm cảm không phải là sự thay đổi nhất thời của cảm xúc, đó là cảm giác vô vọng kéo dài, là sự thiếu hụt năng lượng và nhiệt tình kéo trường diễn trong vài tuần, vài tháng, thậm chí là vài năm.

Một trong những biểu hiện quan trọng của trầm cảm đó là sự bực bội mạn tính. Các biểu hiện trầm cảm ở trẻ em có một số điểm khác biệt so với triệu chứng trầm cảm nói chung. Trẻ bị trầm cảm có thể gặp khó khăn trong quan hệ với bạn bè và gia đình, hoặc bị thay đổi cảm xúc quá mức. Chúng thường tỏ ra lãnh đạm, không tập trung, thiếu sức sống, thiếu nhiệt huyết và ít khi vui vẻ. Đôi khi trẻ tỏ ra cáu bẳn, hờn dỗi, thậm chí là hung hăng. Khi đủ lớn chúng thường tự cho mình là đồ ngốc, là người vô dụng và vô phương cứu chữa… Trẻ có thể bận rộn với các ý tưởng về chết chóc và thậm chí còn tìm cách tự tử. Trẻ vị thành niên bị trầm cảm có thể lạm dụng rượu hay ma túy, dùng những thứ này để cảm thấy dễ chịu hơn.

Trầm cảm không phải là sự thay đổi nhất thời của cảm xúc

Các dấu hiệu thường gặp của trầm cảm ở trẻ em:

• Buồn rầu, khóc lóc, tuyệt vọng trường diễn.
• Cô lập, thu mình khỏi các hoạt động từng được ưa chuộng.
• Khó chịu, bực bội, giận dữ ngày càng gia tăng.
• Uể oải, mệt mỏi mãn tính
• Thường xuyên bỏ học hoặc học kém.
• Thường xuyên phàn nàn về sức khỏe như đau đầu, đau dạ dày.
• Khó khăn trong xây dựng các mối quan hệ xã hội.
• Không nhiệt tình, năng nổ.
• Quá nhạy cảm khi bị từ chối hay thất bại.
• Không quyết đoán, thiếu khả năng tập trung, hay quên.
• Nói về chuyện bỏ nhà hay đã tìm cách bỏ nhà.
• Tự ti, mặc cảm tội lỗi quá mức.
• Thay đổi lớn trong thói quen ăn uống, ngủ nghỉ (ví dụ sụt cân mạnh, mất ngủ).
• Thường xuyên nghĩ về cái chết hay có ý định tự tử, tự hủy hoại cơ thể.

Biểu hiện của bệnh trầm cảm khác nhau tùy theo lứa tuổi:

Biểu hiện trầm cảm ở trẻ sơ sinh đến 3 tuổi:

• Kém ăn, chậm lớn không do nguyên nhân thể lực.
• Lãnh đạm, không thích chơi đùa, có những cơn cáu giận, ít thể hiện các cảm xúc tích cực nói chung.

Biểu hiện trầm cảm ở trẻ 3-5 tuổi:

• Lóng ngóng, hay gặp tai nạn.
• Ám ảnh sợ hay có những nỗi sợ hãi quá mức.
• Chậm trễ hoặc thoái lui trong các mốc phát triển.
• Xin lỗi quá mức vì những sai phạm nhỏ như đánh đổ thức ăn, quên dọn đồ chơi...

Biểu hiện trầm cảm ở trẻ 6-8 tuổi:

• Có những than phiền rất mơ hồ về thể lực.
• Hành vi hung bạo.
• Bám chặt bố mẹ, tránh xa người lạ, ngại đối đầu với thách thức.

Biểu hiện trầm cảm ở trẻ 9-12 tuổi:

• Nói về chuyện chết chóc.
• Lo ngại quá mức về việc học ở trường.
• Mất ngủ, tự buộc tội mình vì đã khiến cha mẹ và thầy cô thất vọng.

Việc trẻ thể hiện một vài hay thậm chí tất cả biểu hiện nói trên không có nghĩa là trẻ mắc chứng rối loạn trầm cảm. Tuy nhiên, khi có các biểu hiện này, đặc biệt là ở mức độ nặng và/hoặc kéo dài một tháng trở lên, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám chuyên gia tâm thần nhi khoa. Chẩn đoán và điều trị sớm giúp rút ngắn các đợt trầm cảm, tránh xảy ra các đợt mới và ngăn ngừa việc trẻ học kém, tự gây tổn thương hoặc tự tử.