ASEAN đóng vai trò chính trong nền kinh tế toàn cầu năm 2023

Theo một báo cáo được công bố gần đây của một trong những ngân hàng lớn nhất ở Đông Nam Á - United Overseas Bank (UOB) có trụ sở tại Singapore, các nền kinh tế chủ chốt của ASEAN sẽ nằm trong số ít các nền kinh tế toàn cầu có mức tăng trưởng ấn tượng trong năm nay, khi nền kinh tế thế giới rơi vào tình trạng tăng trưởng chậm hơn hoặc suy thoái.

Báo cáo cho biết, các yếu tố cơ bản đang hỗ trợ các nền kinh tế chính của ASEAN chống lại môi trường không chắc chắn phía trước vào năm 2023, khi rủi ro về suy thoái kinh tế ở Mỹ, Anh và châu Âu, thắt chặt điều kiện tài chính, căng thẳng hơn nữa trong quan hệ Mỹ - Trung và xung đột Nga - Ukraine. Các nền kinh tế quan trọng của ASEAN được đề cập đến là 6 nền kinh tế phát triển nhất: Thái Lan, Singapore, Việt Nam, Indonesia, Malaysia và Philippines.

Chuyên gia Enrico Tanuwidjaja cho biết, 10 “nguyên tắc cơ bản” sẽ giúp 6 quốc gia ASEAN chính vượt qua tình trạng hỗn loạn toàn cầu và chống chọi với biến động. Đó là: Động lực mạnh mẽ từ sự phục hồi sau đại dịch; sản lượng tăng trên mức trước đại dịch; thương mại mạnh mẽ; phục hồi du lịch; lạm phát lành tính; chuyển dịch chuỗi cung ứng; dòng vốn đầu tư lành mạnh; dự trữ ngoại hối dồi dào; khả năng thanh toán nhập khẩu; nợ ngắn hạn ở mức thấp.

ASEAN đã phục hồi mạnh mẽ trong nửa cuối năm ngoái 2022 khi các hạn chế về Covid-19 được dỡ bỏ. Xuất khẩu tăng, cùng với tiêu dùng nội địa tăng, đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, lạm phát ở ASEAN - và hầu hết châu Á - nhìn chung thấp hơn so với hầu hết các thị trường phát triển vì giá tiêu dùng được hỗ trợ một phần bởi các biện pháp hành chính.

Các chuyên gia kinh tế cho biết, một số nền kinh tế ASEAN cũng được hưởng lợi từ việc tiếp cận các nguồn cung cấp năng lượng, khoáng sản và nông sản trong nước vào năm 2022. Điều này có nghĩa là việc thắt chặt chính sách của các ngân hàng trung ương khu vực đã ít mạnh mẽ hơn của Mỹ, giúp nền kinh tế có nhiều dư địa hơn để mở rộng.

Du lịch sẽ là trụ cột của một số nền kinh tế ASEAN trong năm nay vì Trung Quốc đã nới lỏng chính sách zero-Covid và đang mở cửa lại biên giới. Điều này sẽ thúc đẩy hơn nữa các lĩnh vực liên quan đến du lịch, chẳng hạn như bán lẻ, thực phẩm và đồ uống, vận chuyển và chỗ ở trên khắp ASEAN. Thái Lan, Malaysia, Singapore và Việt Nam thường được hưởng lợi nhiều nhất từ du lịch Trung Quốc.

Đông Nam Á cũng đang được hưởng lợi từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang khu vực đang tăng tốc do căng thẳng gia tăng giữa Washington và Bắc Kinh. Những thay đổi cấu trúc này sẽ được thúc đẩy bởi những nỗ lực của Mỹ và sẽ bao gồm việc kéo chuỗi cung ứng trở lại Mỹ và các nước láng giềng gần gũi, đề cập đến sự thay đổi chuỗi cung ứng sang các quốc gia có quan hệ thân thiện với Washington. Sự chuyển đổi cơ cấu sang nền kinh tế thế giới do phi toàn cầu hóa và khu vực hóa chuỗi cung ứng sẽ mang lại lợi ích cho ASEAN bằng cách tăng cường sản xuất trong khu vực và thúc đẩy xuất khẩu.

Các chuyên gia kinh tế cho biết thêm, sự dịch chuyển chuỗi cung ứng cũng đi kèm với dòng vốn đầu tư, dẫn đến sự gia tăng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào khu vực khi các doanh nghiệp thành lập nhà máy sản xuất, cơ sở kho bãi, mạng lưới phân phối và các cơ sở khác.

Theo báo cáo của UOB, vốn FDI vào ASEAN đã tăng 44% trong năm 2021 lên mức kỷ lục 175,3 tỷ USD. Báo cáo lưu ý rằng, ASEAN là điểm đến lớn thứ ba trên thế giới đối với vốn FDI, chỉ sau Mỹ và Trung Quốc. Mặc dù dự trữ ngoại hối đã cạn kiệt trong năm qua do đồng đôla Mỹ mạnh lên, nhưng lượng dự trữ do các ngân hàng trung ương nắm giữ vẫn cao hơn nhiều so với năm 1997 - khi khu vực này trải qua một cuộc khủng hoảng tài chính. Những khoản dự trữ này sẽ tiếp tục hoạt động như một tấm đệm chống lại dòng vốn lớn chảy ra.

Khả năng chi trả cho hàng nhập khẩu là một chỉ báo khác về niềm tin vào các nền kinh tế chủ chốt của ASEAN. Hầu hết các quốc gia ASEAN đều có đủ dự trữ để trang trải cho ba tháng nhập khẩu, đây được coi là một ‘quy tắc ngón tay cái’ quốc tế. Các nước này cũng có khoản nợ nước ngoài ngắn hạn tương đối nhỏ so với dự trữ ngoại trừ Indonesia và Malaysia.

Điều này đặt các nước ASEAN vào một vị thế tốt để chịu áp lực từ việc đồng đôla Mỹ mạnh lên và lãi suất toàn cầu tăng cao. UOB kết luận rằng, tốc độ tăng trưởng GDP toàn cầu vào năm 2023 sẽ thấp hơn so với năm ngoái. Dự kiến cả năm sẽ giảm ở các thị trường phát triển như Mỹ, châu Âu và Vương quốc Anh, trong khi các nền kinh tế chủ chốt của ASEAN dự kiến chỉ tăng trưởng chậm lại dưới 5% vào năm 2023, giảm từ mức hơn 6% vào năm 2022.

Mặc dù Thái Lan là một trong số ít quốc gia có tiềm năng tăng trưởng kinh tế cao trong một năm bất ổn toàn cầu, nhưng những thách thức của nước này nhiều hơn lợi thế vào năm 2023. Du lịch sẽ giúp Thái Lan đáp ứng hoặc thậm chí vượt mục tiêu tăng trưởng vào năm 2023, nhưng xuất khẩu của nước này sẽ tụt hậu so với các nước láng giềng, trong khi sản lượng quốc gia vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch.

Dự báo được đưa ra bởi Somprawin Manpraser, Nhà kinh tế trưởng của Trung tâm tình báo kinh tế (EIC), Ngân hàng Thương mại Siam, và Amonthep Chawla, Nhà kinh tế trưởng của CIMB Thai. Du lịch sẽ đóng góp đáng kể vào quá trình phục hồi, nhưng lạm phát, suy thoái toàn cầu và bất ổn chính trị trong và ngoài nước có thể dễ dàng kìm hãm sự tăng trưởng. Vì vậy, các doanh nghiệp và người dân Thái Lan phải nhận thức và chuẩn bị cho các tình huống bất ngờ.

Bên cạnh việc có kế hoạch dự phòng thì cũng phải sử dụng giai đoạn phục hồi này để xác định các động lực kinh tế mới và nâng cấp lực lượng lao động. Và cảnh báo về tình trạng đầu cơ tiền tệ và lạm phát kéo dài sẽ buộc các ngân hàng trung ương phương Tây, dẫn đầu là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, tiếp tục tăng lãi suất.

Điều này sẽ làm giảm lượng khách du lịch đến Thái Lan và hạn chế chi tiêu quốc tế. Chính phủ cần giải quyết tình trạng thiếu lao động trong ngành dịch vụ, vốn cản trở tăng trưởng. Du lịch sẽ thúc đẩy tăng trưởng của Thái Lan trong năm nay, nhưng không đủ để duy trì lâu dài mà phải phát triển một mô hình kinh doanh mới. Việc đào tạo người Thái về kiến thức kỹ thuật số và kỹ năng mềm để nuôi dưỡng các ngành mới nổi có giá trị cao và nền kinh tế xanh - đôi khi được gọi là “nền kinh tế đường cong chữ S” ở Thái Lan - chắc chắn sẽ giúp nước này phát triển bền vững.