Nhiều doanh nghiệp Việt Nam kém công khai về phòng, chống tham nhũng

Báo cáo TRAC 2018 đánh giá độc lập thông tin trên trang điện tử của 45 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam, bao gồm 15 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), 15 doanh nghiệp niêm yết và 15 doanh nghiệp Nhà nước.

Doanh nghiệp Việt Nam cần được khuyến khích công khai thông tin tài chính cơ bản

Báo cáo TRAC 2018 được thực hiện trên 3 khía cạnh: công khai thông tin về các chương trình phòng, chống tham nhũng; minh bạch trong cấu trúc và tỷ lệ sở hữu của doanh nghiệp; công khai thông tin tài chính cơ bản theo cơ chế báo cáo quốc gia.

Báo cáo TRAC 2018 nhận định các doanh nghiệp Việt Nam thực hiện chưa tốt việc công khai thông tin về các chương trình phòng, chống tham nhũng. Tuy nhiên, về minh bạch trong cấu trúc và tỷ lệ sở hữu, họ đã thực hiện tốt hơn các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Các doanh nghiệp FDI vượt xa các doanh nghiệp trong nước trong việc công khai thông tin về các chương trình phòng, chống tham nhũng. Không có doanh nghiệp nào trong số các doanh nghiệp có hoạt động xuyên quốc gia công bố thông tin tài chính cơ bản của họ tại quốc gia nơi họ hoạt động.

Các doanh nghiệp được đánh giá đạt điểm thấp với mức trung bình là 15% trong việc công khai thông tin về các chương trình phòng, chống tham nhũng. Đặc biệt, hơn 50% các doanh nghiệp trong Báo cáo không công khai bất kỳ thông tin nào về khía cạnh này. Nguyên nhân là do pháp luật Việt Nam chưa có quy định yêu cầu doanh nghiệp phải công khai các chương trình phòng, chống tham nhũng. Mặc dù vậy, các doanh nghiệp FDI có kết quả đánh giá tốt hơn các doanh nghiệp Việt Nam ở khía cạnh nêu trên bởi vì họ phải tuân thủ theo các quy định của công ty mẹ.

“Minh bạch là chìa khóa để thúc đẩy môi trường kinh doanh liêm chính tại Việt Nam. Công khai thông tin doanh nghiệp làm giảm thiểu nguy cơ tham nhũng. Các doanh nghiệp càng minh bạch thì càng được nhà đầu tư, đối tác và khách hàng tin tưởng. Nếu doanh nghiệp xây dựng và công khai Chương trình chống hối lộ, đây là sẽ một bước đi tích cực giúp họ đạt được điều đó”, bà Nguyễn Thị Kiều Viễn, người sáng lập đồng thời là Giám đốc TT cho biết.

Việt Nam đã ban hành các quy định về công khai thông tin đối với các doanh nghiệp nhà nước và các công ty đại chúng về tỷ lệ sở hữu, cấu trúc và danh sách các công ty con. Do đó, phần lớn các doanh nghiệp thực hiện công khai thông tin trên phương diện này tốt hơn so với kết quả đánh giá của hai phương diện còn lại: ví dụ, hơn 30% doanh nghiệp trong Báo cáo đạt điểm tối đa 100% (100% là công khai nhiều nhất; 0% là công khai ít nhất). Đây là một tín hiệu đáng mừng, vì công khai thông tin về “tỷ lệ sở hữu” và “cấu trúc doanh nghiệp” là một phần không thể thiếu của quản trị doanh nghiệp hiệu quả.

Về mặt tích cực, so với kết quả Báo cáo TRAC 2017, kết quả Báo cáo TRAC 2018 có sự cải thiện đáng kể. Việc cải thiện này được thể hiện trên hai nội dung “công khai thông tin doanh nghiệp về chương trình phòng, chống tham nhũng” và “minh bạch trong cấu trúc và tỷ lệ sở hữu”. Ví dụ, 10 trong số 18 doanh nghiệp được đánh giá trong cả hai Báo cáo TRAC (2017, 2018) có điểm số tăng về công khai các chương trình phòng, chống tham nhũng.

Cũng theo Báo cáo TRAC 2018, doanh nghiệp Việt Nam cần phải cải thiện nhiều hơn trong việc công khai thông tin tài chính cơ bản theo cơ chế báo cáo quốc gia. Trên thực tế, kết quả đánh giá TRAC 2018 về phương diện này hầu như không có chuyển biến tích cực so với TRAC 2017. Đây là điểm đáng lo ngại bởi vì cơ chế báo cáo theo quốc gia là công cụ để các cơ quan nhà nước, báo chí và công chúng giám sát việc thực hiện minh bạch tài chính của doanh nghiệp và xử lý các vấn đề liên quan, ví dụ như trốn thuế.

“Việc không công khai thông tin sẽ khiến các bên liên quan hoài nghi về cam kết của doanh nghiệp trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Vì vậy, trong thời gian tới, Nhà nước cần ban hành các quy định nhằm khuyến khích doanh nghiệp thực hiện công khai thông tin liên quan đến phòng, chống tham nhũng”, Báo cáo TRAC 2018 khuyến nghị.