Tránh “lợi ích nhóm” khi thu hồi đất

CôngThương - Thu hồi đất phải công khai, minh bạch

Dự luật đã tiếp thu tương đối đầy đủ và toàn diện các ý kiến góp ý của đại biểu Quốc hội. Các quy định trong luật đã có sự thống nhất, liên thông với các dự án luật khác liên quan, tháo gỡ được những vướng mắc của luật hiện tại và đủ điều kiện để thông qua. Đặc biệt, dự luật đã có quy định mạnh dạn, đột phá về giá đất, phương thức đền bù, quy định chặt các loại dự án được phép thu hồi đất… Tuy nhiên, Ban soạn thảo cần quy định rõ các cơ quan chức năng phải phân loại chính xác các loại dự án phát triển kinh tế - xã hội cho các mục đích và lợi ích cụ thể, tách các dự án kinh tế vì lợi ích thuần túy của nhà đầu tư ra khỏi phạm vi các dự án phát triển kinh tế - xã hội trong chính sách thu hồi đất này. Đặc biệt, cần gắn trách nhiệm của người ra quyết định thu hồi đất và phương án cưỡng chế thu hồi đất.

Chỉ rõ điểm chưa hợp lý của dự thảo, đại biểu Phương Thị Thanh (đoàn Bắc Kạn) cho rằng, quy định các trường hợp thu hồi đất để sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế - xã hội là quá rộng, chỉ nên thu hồi trong trường hợp thật cần thiết. Đại biểu Lê Trọng Sang (đoàn TP. Hồ Chí Minh) thẳng thắn: Việc duy trì 2 hình thức thu hồi đất thì tất yếu tồn tại cơ chế 2 giá đất, dẫn đến khiếu kiện về đất đai là khó tránh. Do đó, đại biểu đề nghị thu hẹp đối tượng thu hồi đất các dự án phục vụ phát triển kinh tế-xã hội nhằm hạn chế tối đa việc thu hồi đất tràn lan.

Về vấn đề này, đại biểu Huỳnh Nghĩa (đoàn Đà Nẵng) đồng tình quy định thu hồi đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội là đúng đắn, nhưng ông đề xuất: “Nên quy định rõ các trường hợp để tránh lợi ích nhóm, tránh việc lợi dụng thu hồi đất để hưởng lợi”. Đại biểu Nguyễn Quốc Bình (đoàn TP. Hà Nội) nhấn mạnh: Không thể phủ nhận các dự án phục vụ phát triển kinh tế-xã hội mang lại nhiều giá trị tích cực và việc thu hồi đất phục vụ các dự án này là cần thiết. Điều quan trọng là phải công khai, minh bạch toàn bộ quy trình, quá trình thực hiện để nhân dân biết và giám sát. Đặc biệt, quy định rõ trách nhiệm cá nhân, công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cũng là một biện pháp để đảm bảo công tác thu hồi đất được thực hiện nghiêm túc, công bằng.

Ở khía cạnh khác, đại biểu Nguyễn Bắc Việt (đoàn Ninh Thuận) băn khoăn về cách sử dụng thuật ngữ trong dự thảo, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu, thay đổi cụm từ “thu hồi đất” đang sử dụng trong dự thảo luật để phù hợp với quan điểm của Đảng, Nhà nước về quyền và lợi ích của người dân đối với đất đai. Đại biểu Trương Văn Vở (Đồng Nai) kiến nghị bổ sung quy định về trách nhiệm cá nhân lãnh đạo chính quyền địa phương khi thu hồi đất, quy định này để phòng chống tiêu cực, tham nhũng.

Giá đất bồi thường – người dân “thiệt đơn, thiệt kép”

Vấn đề giá đất bồi thường luôn là vấn đề “nóng”, nguyên nhân dẫn đến những bức xúc trong xã hội cũng như những vụ khiếu kiện lớn kéo dài.

Luật Đất đai 2003 quy định giá đất phải sát với giá thị trường, nhưng làm thế nào và với quy trình thủ tục ra sao để đảm bảo giá đất sát với giá thị trường thì không được rõ ràng minh bạch, tạo cơ hội cho một số cá nhân làm giàu bất chính nhanh chóng trong khi Nhà nước và người dân có đất bị thu hồi thì "thiệt đơn, thiệt kép".

Để khắc phục tình trạng trên, Dự thảo Luật Đất đai lần này quy định tại Điều 112, điểm c, khoản 1 là giá đất phải phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường. Theo đại biểu La Ngọc Thoáng (đoàn Cao Bằng), khái niệm “phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường” chỉ là thay câu chữ chứ chưa có gì khác biệt nhiều, chưa minh bạch, dễ dẫn đến tình trạng hiểu thế nào cũng được, theo ý chủ quan của con người. Điều này không làm nên sự khác biệt nếu chúng ta không thiết kế được những công cụ có tính khả thi để thực hiện mục tiêu trên. Bên cạnh đó, phải tính phần lợi nhuận hình thành trong tương lai để người dân có đất bị thu hồi có đủ điều kiện ổn định lại cuộc sống.

Đại biểu Huỳnh Nghĩa cho rằng, giá đất, tổ chức tư vấn giá đất, là vấn đề nhạy cảm, là nguyên nhân cơ bản phát sinh khiếu kiện. Đại biểu đề nghị cần làm rõ khái niệm “giá đất phổ biến trên thị trường”. Cần quy định cụ thể về tổ chức tư vấn giá đất, làm rõ khái niệm “giá đất thị trường có biến động lớn” là bao nhiêu phần trăm?

Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) dự kiến sẽ được Quốc hội biểu quyết thông qua ngày 29/11 tới đây.

Nguyễn Hải