Quản lý thuốc lá thế hệ mới: Cần khung pháp lý phù hợp

Chủ yếu nhập lậu, bày bán công khai

Hai năm trở lại đây, trên thị trường xuất hiện tình trạng kinh doanh, mua bán, trao đổi các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng... Đây là các loại thuốc lá thế hệ mới chưa được phép lưu hành tại Việt Nam, được nhập thông qua con đường xách tay và buôn lậu.

Ông Nguyễn Kỳ Minh – Phó Chánh văn phòng Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) - Bộ Công Thương - cho biết, các hoạt động mua, bán, quảng cáo, giới thiệu về các loại thuốc lá thế hệ mới diễn ra công khai trên các tài khoản cá nhân, các hội, nhóm. Nếu trong năm 2019, Hà Nội chỉ kiểm tra 6 vụ và thu giữ gần 1.000 các sản phẩm liên quan đến thuốc lá thế hệ mới thì đến hết tháng 9/2020, dù ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhưng lực lượng QLTT Hà Nội cũng xử phạt 6 vụ liên quan đến thuốc lá thế hệ mới, thu giữ hàng nghìn sản phẩm phục vụ cho việc sử dụng thuốc lá thế hệ mới. Đáng kể, Hải quan TP. Hồ Chí Minh cũng thu giữ 4 kiện hàng hóa nghi là thuốc lá thế hệ mới, với tổng giá trị thu giữ khoảng 1 tỷ đồng.

Không chỉ mua bán trên thương mại điện tử, loại hình thuốc lá thế hệ mới này còn xuất hiện tại một số điểm bán hàng công khai trên thị trường. Mới đây, lực lượng QLTT đã phát hiện 1 trường hợp ở Hà Nội, bên ngoài bán cà phê nhưng bên trong kinh doanh thuốc lá thế hệ mới. Đặc biệt, các đối tượng vi phạm khai nhận, giá nhập đầu vào loại thuốc này rất rẻ, chỉ khoảng 40.000 đồng/ chiếc, nhưng khi bán đến tay người dùng, lên tới 160.000 - 200.000 đồng, lãi gấp 4 - 5 lần.

Cần khung pháp lý phù hợp

Hiện, thuốc lá điện tử xuất hiện ngày càng nhiều tại Việt Nam và hoàn toàn bằng con đường không hợp pháp. Tuy nhiên, quy định pháp luật hiện nay chưa có chế tài xử lý thuốc lá điện tử, khiến cho cơ quan

chức năng gặp nhiều khó khăn trong vấn đề xử lý vi phạm. Ông Nguyễn Kỳ Minh cho rằng, pháp luật cần điều chỉnh theo kịp các hiện tượng nên cần có khái niệm rõ ràng, chính danh để xử lý, cần một khung pháp lý phù hợp cho mặt hàng này để có những mức hình phạt cụ thể và xác đáng cho các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến nó. Ngoài ra, “khi xây dựng chính sách thuế, cần cân nhắc đến thực trạng thuốc lá thế hệ mới nhập lậu để có thể hỗ trợ tốt nhất cho cuộc chiến với các sản phẩm nhập lậu cũng như các mục tiêu quản lý nhà nước” - ông Nguyễn Kỳ Minh lưu ý.

Bà Hoàng Lan Hương - Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) - kiến nghị, không nên ban hành ngay chính sách mà cần thận trọng với dòng sản phẩm thế hệ mới; tạm thời chưa cho phép nhập khẩu và lưu thông cho đến khi những tác động của thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng được đánh giá đầy đủ hơn.

Bộ Công Thương đã có Công văn số 728/BCT-CN báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả nghiên cứu và đề xuất chính sách quản lý đối với thuốc lá thế hệ mới. Theo đó, về cơ bản các Bộ Tài chính, Tư pháp, Khoa học - Công nghệ, Kế hoạch và Đầu tư và Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đều thống nhất việc báo cáo Thủ tướng Chính phủ biện pháp để quản lý đối với mặt hàng thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là cần thiết và có cơ sở.