Thứ tư 27/11/2024 15:36

Lãng phí 2.400 tỷ đồng in sách giáo khoa: 'Cải lùi' giáo dục

Gần 2.400 tỷ đồng là con số tạm tính Thanh tra Chính phủ chỉ ra việc lãng phí SGK 'dùng một lần' và dấu hiệu 'lợi ích nhóm' trong in ấn, phát hành sách bài tập

Thanh tra Chính phủ nêu rõ có dấu hiệu “lợi ích nhóm” giữa Bộ Giáo dục & Đào tạo và Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trong việc in ấn, phát hành sách bài tập. Đáng chú ý, cơ quan thanh tra kết luận, chỉ một giai đoạn 5 năm (từ 2014-2019), SGK dùng một lần gây lãng phí tạm tính là 2.374 tỷ đồng.

Trao đổi về vấn đề trên, PV có cuộc phỏng vấn PGS.TS Lâm Bá Nam - Chủ tịch Hội Dân tộc học và Nhân học Việt Nam.

Ảnh minh họa

Lãng phí tài sản quốc gia, tạo gánh nặng cho người nghèo

Hơn 300 triệu bản SGK “dùng một lần” gây lãng phí xã hội gần 2.400 tỷ là con số mới đây được Thanh tra Chính phủ công bố, ý kiến của ông về vấn đề này?

Lãng phí trong việc in ấn, phát hành SGK dùng một lần không phải là câu chuyện mới mà đã được báo chí, dư luận xã hội quan tâm trong nhiều năm qua. Mới đây, Thanh tra Chính phủ thẳng thắn công bố số tiền lãng phí lên đến gần 2.400 tỷ đồng (chỉ một giai đoạn 5 năm 2014 – 2019). Đây mới là con số tạm tính, con số thực tế còn lớn hơn. Có thể nói đây là một trong những “cải lùi” trong giáo dục, cụ thể là việc đưa SGK đến học sinh, đặc biệt các gia đình khó khăn.

Nhìn ở vĩ mô, đây có thể gọi là lãng phí tài sản quốc gia. Hơn 2.000 tỷ đồng lãng phí có thể xây được hàng nghìn phòng học, giúp hàng chục nghìn học sinh có SGK mới.

Dư luận đã nhiều lần phản ứng về sự lãng phí này nhưng đến nay chưa có sự điều chỉnh, theo ông vì sao?

Ở đây điều đáng nói là, nếu biên soạn, in ấn, phát hành SGK không phù hợp, gây lãng phí lớn như vậy, đáng lẽ cần phải có sự điều chỉnh ngay. Đằng này, vẫn để sự vô lý đó tồn tại suốt thời gian dài. Lấy cớ là điều kiện kinh tế xã hội tăng lên, nhà xuất bản đã biên soạn, in ấn, phát hành nhiều SGK mà chỉ sử dụng một lần do bị viết, vẽ và làm bài tập trực tiếp vào đó.

Theo tôi, đây là lĩnh vực đáng quan tâm của cả ngành giáo dục nên không chỉ một mình nhà xuất bản có thể làm được bởi điều này nằm trong khung chương trình của Bộ Giáo dục & Đào tạo. Do đó đây phải là chủ trương lớn của Bộ này do đó trách nhiệm trước tiên thuộc về Bộ Giáo dục & Đào tạo.

Một vấn đề khác không chỉ lãng phí về tiền bạc, mà SGK dùng một lần còn làm tăng gánh nặng lên vai học sinh khi cặp sách nặng đến 6-7kg, ảnh hưởng đến cả sức khỏe của các cháu. Do đó, cần phải rà soát tổng thể SGK, trong đó có cả các loại sách bài tập, tham khảo, cái nào bỏ được cần phải bỏ ngay. Nếu điều chỉnh thay thế được cũng cần phải làm ngay, không nên để hiện trạng như hiện nay.

PGS.TS Lâm Bá Nam

Lợi dụng niềm tin của phụ huynh... đánh tráo khái niệm

Nói đến sách bài tập, sách tham khảo, Thanh tra Chính phủ trong kết luận cũng nêu rõ có dấu hiệu “lợi ích nhóm” giữa Bộ Giáo dục & Đào tạo và Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trong việc in ấn, phát hành sách bài tập. Việc này cũng đã được chuyển sang cơ quan Công an điều tra làm rõ?

Dấu hiệu lợi ích nhóm trong xuất bản sách bài tập, sách tham khảo chắc chắn là có. Người ta lợi dụng niềm tin của xã hội, niềm tin của phụ huynh để đánh tráo các khái niệm. Rõ ràng cần giải quyết đến cùng câu chuyện này ở Nhà xuất bản Giáo dục – một trong những nhà xuất bản lớn, đóng vai trò cực kỳ quan trọng, chiếm thị phần lớn trong việc phát hành SGK tại Việt Nam. Kết luận thanh tra mới chỉ là bước đầu, “lợi ích nhóm” giữa những người có thẩm quyền ở Bộ Giáo dục & Đào tạo và NXB như thế nào, Bộ Công an sẽ làm rõ và xử lý.

Có ý kiến cho rằng, có thể xây dựng các phần mềm, ứng dụng trực tuyến, sách điện tử... sẽ cung cấp cho người học những bộ SGK miễn phí, tiện dụng, xóa bỏ "lợi ích nhóm" trong xuất bản và phát hành SGK?

Riêng về đề xuất xây dựng hệ thống phần mềm theo tôi cần phải cân nhắc thêm. Trước hết cần nghiên cứu, nếu khả thi có thể làm thí điểm trước. Bởi ở nhiều vùng sâu, vùng xa chưa hẳn người dân đã có điều kiện để khai thác. Do đó, cần làm thí điểm nếu có hiệu quả thì vẫn có thể triển khai được. Tuy nhiên, phải tính đến các yếu tố vùng miền và hệ thống viễn thông.

Xử lý trách nhiệm của những người liên quan là cần thiết nhưng cũng cần khắc phục để lành mạnh hóa giáo dục, quan điểm của ông về việc này?

Việc xử lý trách nhiệm của cá nhân, tập thể liên quan là đương nhiên. Trong thời điểm chúng ta đang chống tiêu cực, những yếu tố mang tính lợi ích nhóm cần phải được điều tra, công khai hóa, vi phạm đến đâu xử lý đến đó theo quy định pháp luật.

Rõ ràng người ta đã sử dụng quyền lực để làm theo ý đồ, mục đích lợi ích nhóm. Cần phải truy tận gốc, làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm của cá nhân tổ, chức, dù đó là ai, thời kỳ nào, sai phạm ra sao cũng cần phải phanh phui, công khai trước công luận và xử lý theo pháp luật.

Xin cảm ơn PGS.TS Lâm Bá Nam về cuộc trao đổi!

Theo Tri thức và Cuộc sống
Bài viết cùng chủ đề: Giáo dục và đào tạo

Tin cùng chuyên mục

Dự báo thời tiết biển ngày 27/11/2024: Hôm nay biển động

Dự báo thời tiết hôm nay: Cập nhật tin gió mùa Đông Bắc

Dự báo thời tiết hôm nay 27/11/2024: Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ trời rét

Tối 26/11, thêm khách hàng trúng Vietlott Power 6/55 nhiều tỷ đồng

Bình Thuận: Thu hồi 11 giấy phép xe tập lái cải tạo trái phép

Việt Nam đã sử dụng 5,9 triệu liều vaccine dịch tả lợn châu Phi

Trường Quản trị và Kinh doanh ra mắt tạp chí Quản trị, An ninh và Công nghệ​

Nhiều điểm cần chú ý trong dự thảo quy chế tuyển sinh đại học từ năm 2025

Đà Nẵng: Xử lý 144 tàu cá không đủ điều kiện khai thác thủy sản thế nào?

Thanh Hóa tuyên truyền, vận động người dân giao nộp hàng nghìn loại vũ khí, vật liệu nổ

Trao tặng mũ bảo hiểm và hướng dẫn an toàn giao thông cho học sinh lớp 1 khu vực phía Nam

Bài 2: Khi phụ nữ được trao quyền "dẫn dắt" doanh nghiệp

Nhân sự 25/11: Đồng ý cho các ông Bùi Văn Cường, Nguyễn Văn Thể thôi giữ chức Ủy viên Trung ương Đảng

Dự báo thời tiết biển hôm nay 26/11/2024: Nam Biển Đông có mưa rào và dông

Dự báo thời tiết hôm nay 26/11/2024: Bắc Bộ trời chuyển rét, Trung Bộ mưa lớn

Đã tìm ra quán quân đại sứ truyền thông Đại học Công Thương TP. Hồ Chí Minh - HUIT'S Iconic 2024

Cách đăng nhập Cổng Dịch vụ công Bảo hiểm Xã hội Việt Nam bằng tài khoản VneID

Hà Nội và Cần Thơ chia sẻ kinh nghiệm trong triển khai thực hiện Đề án 06/CP

Quảng Bình: Xe tải chở 30 con bò lao xuống vực, tài xế tử vong

Nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu qua hội thi tàu tốt, huấn luyện tàu hải đội dân quân thường trực