"Hỗ trợ doanh nghiệp SMEs tận dụng các lợi ích từ EVFTA là trách nhiệm pháp lý và đạo lý của Bộ Công Thương”

Toàn bộ nội dung chương trình hội nghị được phát trực tiếp trên nhiều kênh truyền thông của Bộ Công Thương và VINASME. Với việc thực hiện hội nghị theo phương thức mới này, một số lượng đông đảo các doanh nghiệp SMEs trên cả nước sẽ có điều kiện tham gia trực tiếp hoặc trực tuyến và tiếp cận dễ dàng, thuận lợi các thông tin quan trọng về Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) từ hội nghị.

Hội nghị tập trung trao đổi về các lợi ích chiến lược và những điểm cần lưu ý đối với SMEs để thực thi hiệu quả EVFTA; các ngành hàng, các mặt hàng tiềm năng, và định hướng thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường EU. Cùng đó, trao đổi về vai trò của chính quyền các cấp ở địa phương trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp SMEs trên địa bàn quán triệt, triển khai thực thi hiệu quả EVFTA; định hướng hoạt động xúc tiến thương mại nhằm hỗ trợ SMEs khai thác hiệu quả cơ hội mang lại từ EVFTA và chia sẻ của các doanh nghiệp SMEs về việc tận dụng cơ hội và dự phòng thách thức từ Hiệp định EVFTA.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, hội nghị cung cấp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên cả nước đa dạng các thông tin liên quan sát thực tới sự quan tâm và lợi ích của doanh nghiệp về Hiệp định EVFTA.

Đây là hội nghị đầu tiên của Bộ Công Thương với một cộng đồng doanh nghiệp cả nước liên quan đến thực thi và khai thác hiệu quả Hiệp định EVFTA. Từ thực tế hoạt động của doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam trong thời gian qua, theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, trong bối cảnh doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam chiếm đến 97% số doanh nghiệp cả nước, thực sự là “trái tim của nền kinh tế” như khẳng định của Bộ trưởng, cần chủ động và sớm tạo ra sự thống nhất để thực thi EVFTA có hiệu quả với các doanh nghiệp SMEs của Việt Nam.

“Công cụ đã có, môi trường đã có nhưng không thể dừng lại đó mà phải bắt tay cùng làm. Mong muốn EVFTA được tổ chức thực hiện khai thác hiệu quả cao nhất với doanh nghiệp SMEs” - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.

Cùng đó theo Bộ trưởng, cần quyết tâm hành động trong bước đi cụ thể để doanh nghiệp nhỏ và vừa trở thành chủ thể cũng như thụ hưởng Hiệp định EVFTA. Các cơ quan quản lý cần luôn đồng hành để hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp nói chung cũng như doanh nghiệp SMEs nói riêng.

Ông Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp SMEs Việt Nam - cho biết, qua hội nghị này, các doanh nghiệp SMEs Việt Nam sẽ hiểu rõ hơn về các nội dung của Hiệp định EVFTA, những khía cạnh doanh nghiệp có thể khai thác và hưởng lợi từ hiệp định, cũng như những vấn đề cần lưu ý để có chiến lược, kế hoạch và hành trang sẵn sàng cho sự phát triển của doanh nghiệp trong điều kiện thị trường và bối cảnh thương mại mới với Hiệp định EVFTA.

EVFTA là một hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, với chất lượng và những cam kết thuộc vào hàng cao nhất từ trước đến nay của Việt Nam. Liệu doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam có bị “ngợp” trong các cam kết đó hay không?

Câu trả lời được đưa ra tại hội nghị là doanh nghiệp SMEs Việt Nam hoàn toàn có thể thích nghi được với những cam kết nêu trong hiệp định cho dù những tiêu chuẩn, chi phí thương mại của EU thuộc vào hàng cao nhất nhì thế giới. Nói như ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), Hiệp định EVFTA dù có đến hàng nghìn trang đi nữa thì mỗi doanh nghiệp SMEs Việt Nam đều có thể tìm thấy riêng cho mình 1- 2 trang để cùng cả cộng đồng doanh nghiệp thực thi hiệp định.

Phân tích sâu hơn về những điểm cốt lõi nhất của EVFTA, ông Lương Hoàng Thái - Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), người đồng thời là Phó Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ về kinh tế và thương mại quốc tế - cho rằng, tính tương tác bổ sung cho nhau giữa EU và Việt Nam được thể hiện rất rõ trong hiệp định cho dù hai nền kinh tế ở trong trạng thái bất tương xứng. Và đây cũng là cơ hội mà doanh nghiệp SMEs Việt Nam cần nắm lấy.

Theo ông Thái, khác với mô hình Mỹ chuyên bảo hộ các doanh nghiệp khủng, EU là mô hình bảo vệ chỉ dẫn địa lý tới hộ gia đình, đây chính là mô hình phù hợp với doanh nghiệp SMEs Việt Nam. Thêm nữa là các cam kết phát triển bền vững mà Việt Nam đã thể hiện trong Hiệp định EVFTA cũng sẽ đồng nghĩa với việc doanh nghiệp Việt Nam sau đây sẽ không còn phải quá bận tâm để đi xin các chứng chỉ kỹ thuật nữa như đã từng diễn ra trong quá khứ với các hiệp định thương mại.

Điều này cũng có nghĩa các cam kết của EVFTA được các chuyên gia xem là hoàn toàn có thể lan tỏa tới cả các doanh nghiệp SMEs, góp phần tạo ra sự ổn định về kinh tế và xã hội, tránh được bài học xung đột lợi ích như đã xảy ra ở nhiều nước.

Ở góc độ chuyên môn, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu - chia sẻ, EVFTA có thể được xem như một văn bản giảm thuế mang tính bền vững. Đặc biệt do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, một số mặt hàng có thể được hưởng lợi ngay. Cùng đó trong quá trình thực thi EVFTA, EU áp dụng cơ chế thu hoạch sớm (REX) cho phép doanh nghiệp được tự chứng nhận xuất xứ. “Đây là điều doanh nghiệp cần nắm bắt để biến thành lợi ích của mình” - ông Hải nói.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Văn Thân đã đưa ra kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp SMEs cả nước trong thực hiện Hiệp định EVFTA. Đó là các kiến nghị đẩy nhanh hơn nữa cải cách hành chính đẩy mạnh tuyên truyền, truyền thông về hiệp định, tăng nguồn lực, vốn vay và tạo thuận lợi để triển khai các dự án EVFTA, cắt giảm các tiêu chí đấu thầu để doanh nghiệp SMEs có cơ hội tham gia, hỗ trợ doanh nghiệp trong ứng dụng khoa học và công nghệ, tập trung khai thác thị trường nội địa cùng với khai thác “nền kinh tế ban đêm”…

Liên quan đến các kiến nghị này, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, trên thực tế cũng đã có chỉ đạo và sẽ có mặt trong Chương trình hành động của Chính phủ thực thi EVFTA. Theo Bộ trưởng, thực thi hiệp định cũng là câu chuyện cụ thể của từng địa phương, từng doanh nghiệp.

Về đề xuất số hóa xúc tiến thương mại để mọi doanh nghiệp vừa và nhỏ đều có cơ hội tham gia, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định quan điểm của Bộ là ủng hộ việc thay đổi mô hình tổ chức xúc tiến thương mại để có hiệu quả cao hơn. Bộ quyết tâm làm cơ sở dữ liệu quốc gia về xuất nhập khẩu, công nghiệp và một số lĩnh vực khác. Đặc biệt Việt Nam và EU sẽ hợp tác xây dựng trung tâm cơ sở dữ liệu về xuất nhập khẩu để thực hiện EVFTA.

Chia sẻ các quan tâm và kiến nghị của nhiều hiệp hội doanh nghiệp SMEs tại các địa phương về việc làm sao tăng được xuất khẩu thủ công mỹ nghệ, thủy sản, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh lưu ý các địa phương về cam kết phát triển bền vững của Việt Nam đã được thiết kế thành một chương riêng của EVFTA. Các địa phương cần quan tâm để tránh lặp lại bài học “thẻ vàng” với thủy sản xuất khẩu của Việt Nam vào EU.

Bộ Công Thương sẽ tích cực rà soát, đôn đốc thực hiện, phối hợp cùng các địa phương hỗ trợ doanh nghiệp nội luật hóa các nội dung của EVFTA, bởi như Bộ trưởng khẳng định, doanh nghiệp vừa và nhỏ “là trọng tâm trong chương trình phát triển của Chính phủ, các cơ chế sẽ được cụ thể hóa”.

Về mối quan ngại rằng các doanh nghiệp lớn của châu Âu liệu có nhờ vào EVFTA có tiến hành hoạt động mua bán và sáp nhập các doanh nghiệp trong các ngành kinh tế chủ chốt của Việt Nam hay không, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh lưu ý, cùng với việc thu hút đầu tư là các chính sách sàng lọc trong đầu tư để bảo vệ lợi ích quốc gia.

“Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển cũng như tận dụng được các lợi ích của EVFTA là trách nhiệm pháp lý và đạo lý của Bộ Công Thương” - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh. Cùng đó, Bộ trưởng khẳng định thêm các vấn đề của doanh nghiệp SMEs cũng là vấn đề của nền kinh tế là mối quan tâm trong điều hành của Chính phủ. Bộ Công Thương sẽ đẩy nhanh phối hợp với EU và có giải pháp cụ thể để hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp SMEs hợp tác kỹ thuật, đào tạo cũng như các khoản hỗ trợ cần thiết khác.