Chuyện con tem trên chai rượu: Hiệu quả thực thi không cao

Điều 15 của Nghị định 94 quy định, sản phẩm rượu sản xuất để tiêu thụ trong nước và sản phẩm rượu nhập khẩu để tiêu thụ tại Việt Nam phải dán tem trên bao bì sản phẩm theo quy định của Bộ Tài chính (trừ trường hợp sản xuất rượu thủ công để bán cho các doanh nghiệp có Giấy phép sản xuất rượu để chế biến lại rượu). Mặt khác tem sản phẩm rượu sản xuất, nhập khẩu để tiêu thụ trong nước chỉ được cấp cho các tổ chức, cá nhân có Giấy phép sản xuất rượu, Giấy phép kinh doanh phân phối sản phẩm rượu.

Quy định này áp dụng cho toàn bộ rượu sản xuất trong nước bao gồm cả sản phẩm của các làng nghề, các hợp tác xã, các tổ chức và cá nhân sản xuất rượu thủ công. Tuy nhiên, trong 5 năm vừa qua, thực tế là chỉ một phần rất nhỏ các đơn vị sản xuất chấp hành quy định này. Theo thống kê của Hiệp hội Bia - rượu - nước giải khát Việt Nam, 80% lượng rượu hiện nay được tiêu thụ trên thị trường không được dán tem thuế. Hậu quả là Nhà nước thất thu một khoản tiền thuế rất lớn và nguy hiểm hơn, điều này đồng nghĩa với việc 80% lượng rượu được tiêu thụ trong nước không được kiểm soát về mặt chất lượng. Hệ lụy xã hội nghiêm trọng của việc này không chỉ là những ca ngộ độc cấp tính nghiêm trọng được báo chí phản ánh gần đây mà còn để lại những hậu quả lâu dài về giống nòi, trí tuệ và sức khỏe của người dân Việt Nam.

Các chuyên gia cũng lưu ý là theo Nghị định 94, các cơ sở sản xuất rượu phải đạt tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm và sản phẩm phải đăng ký chất lượng với Sở Y tế mới được phép mua tem rượu sản xuất trong nước. Quy định này đã dẫn đến một thực tế là tất cả các cơ sở và cá nhân sản xuất rượu trong nước đều không thể mua được tem thuế do không đạt tiêu chuẩn của nhà nước về an toàn thực phẩm và vì thế, họ bán sản phẩm của mình ra thị trường mà không phải chịu trách nhiệm về chất lượng của mình cũng như không nộp một đồng thuế nào. Điều này không những gây nguy hiểm cho người tiêu dùng, gây thất thu cho nhà nước mà còn góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh không lành mạnh do các doanh nghiệp lớn nộp thuế không thể cạnh tranh về giá thành so với các loại rượu thủ công này. Một điều đáng lo ngại là nhiều cơ sở sản xuất rượu thủ công còn làm giả tem thuế dán lên sản phẩm của mình để che mắt các cơ quan quản lý nhà nước.

Do đó theo các chuyên gia, dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 94 tới đây cần đưa ra được những quy định hữu hiệu hơn liên quan đến con tem dán trên chai rượu. Đại diện nhiều doanh nghiệp sản xuất rượu bia cho rằng, bên cạnh việc xây dựng được các chế tài quản lý hiệu quả thì việc siết chặt việc thực hiện các quy định của Nhà nước về sản xuất và kinh doanh rượu, tăng chế tài xử phạt với các đơn vị, cá nhân vi phạm quy định về chất lượng cũng quan trọng không kém. Và quan trọng nhất, việc quản lý nghiêm ngặt này phải được duy trì trong một thời gian dài chứ không phải chỉ là một phong trào.