Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo: “Không thể tay không bắt chip được"

"Tránh đào tạo ào ào nhưng cuối cùng lại thừa"

Tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 6, sáng 1/11, Quốc hội tiếp tục thảo luận ở hội trường về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024...

Phát biểu giải trình tại phiên thảo luận của Quốc hội ngày 1/11/2023, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn gửi lời cảm ơn sâu sắc tới sự quan tâm đặc biệt của các đại biểu quốc hội, cử tri và nhân dân cả nước tới lĩnh vực giáo dục và đào tạo nước nhà.

Hầu hết các ý kiến của các đại biểu Quốc hội phát biểu từ chiều qua cho đến thời điểm này đều có đề cập đến lĩnh vực giáo dục và đào tạo, từ vấn đề đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ sự nghiệp, công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, cho đến việc đổi mới giáo dục phổ thông, hay sách giáo khoa, tài chính giáo dục, tự chủ đại học, thừa thiếu giáo viên, chế độ chính sách nhà giáo, phân luồng hướng nghiệp…

Trong đó, các đại biểu rất quan tâm đến một vấn đề mới, trong báo cáo kinh tế - xã hội của Chính phủ có đề cập, đó là ngành công nghiệp bán dẫn dự báo sẽ cần nguồn nhân lực rất lớn, có thể cần đến 50.000 đến 100.000 nhân lực (từ nay đến năm 2030).

Nhiều đại biểu bày tỏ sự lo ngại là ngành giáo dục và đào tạo sẽ làm như thế nào để có thể cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao rất là mới và đầy thách thức này?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, lĩnh vực giáo dục và đào tạo nhận thức thấy đây là một trọng trách của ngành, một sứ mệnh để phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và đổi mới các đầu tư của nước ngoài vào Việt Nam.

"Chúng tôi cũng đã nhận chỉ đạo của Thủ tướng và đã lên kế hoạch để triển khai trong lĩnh vực này" - Bộ trưởng nhấn mạnh, đồng thời cho hay, hiện nay, với dự đoán 50.000 đến 100.000 nhân lực, thì trong đó yêu cầu nhiều trình độ và nhiều nhóm chuyên môn, đặc biệt ưu tiên cho nhóm nhân lực trong lĩnh vực thiết kế vi mạch, bán dẫn.

Theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, hiện nay có tới 35 cơ sở giáo dục đại học Việt Nam đang đào tạo những lĩnh vực trực tiếp hoặc lĩnh vực gần với lĩnh vực này. Trong đó, các lĩnh vực gần như: Công nghệ thông tin, điện tử viễn thông.

Đây là những lĩnh vực mà sinh viên có thể chuyển đổi bổ túc, để có ngay những nhân lực đảm nhiệm trong lĩnh vực này. Còn các trường cũng đã tổ chức mạng lưới để cùng chia sẻ kinh nghiệm, thiết kế chương trình.

Vừa qua, tại Đà Nẵng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức hội nghị để triển khai công việc quan trọng trên. Bộ đang tăng cường điều kiện từ đội ngũ giáo viên đến cơ sở vật chất để có thể đảm nhiệm được công việc này.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ký một hiệp định với Intel và nhiều doanh nghiệp, để vừa xác định chính xác nguồn nhân lực cho các nhóm, cũng như có những đào tạo sát để tránh với việc chúng ta ào ào đào tạo nhưng cuối cùng lại thừa thì lại là một chuyện không tốt.

Người đứng đầu ngành giáo dục và đào tạo thông tin, dự kiến, trong năm 2024 sẽ tuyển sinh đào tạo trên 1.000 nhân lực trong lĩnh vực trực tiếp thiết kế vi mạch bán dẫn. Các lĩnh vực liên quan thì sẽ tuyển khoảng trên 7.000 và sẽ tăng dần số này từ 20 đến 30% hàng năm. Với một sự tập trung cao độ, giải quyết các vướng mắc, dự kiến đến năm 2030 con số dự kiến có thể đáp ứng được.

"Tuy nhiên, đây là một lĩnh vực công nghệ cao, đòi hỏi cao nhưng cũng mong rằng cần phải có một sự đầu tư cao, chứ “không thể tay không bắt chip được” - Bộ trưởng nói.

Cần sớm điều chỉnh về lương, chế độ chính sách cho giáo viên

Về vấn đề thừa thiếu giáo viên, yếu tố quyết định đến chất lượng đào tạo, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, tính đến thời điểm hiện tại, cả nước còn thiếu 127.583 giáo viên, con số này gia tăng không ngừng vì số lượng học sinh đầu năm học vừa qua tăng lên rất nhiều.

Bộ trưởng dẫn chia sẻ của đại biểu Quốc hội, chỉ riêng tỉnh Bình Dương đã tăng 35.000 học sinh. Như vậy, số học sinh, trẻ em đi học tăng lên rất lớn nên yêu cầu về giáo viên cũng tăng lên.

Bên cạnh đó, tiếp tục là tình trạng giáo viên nghỉ việc, chuyển việc. Tính đến tháng 9/2023, toàn quốc có 17.278 giáo viên nghỉ việc, chuyển việc. Năm ngoái cùng với Bộ Nội vụ, chúng tôi xác định chỉ tiêu cho các tỉnh để tuyển giáo viên. Nhưng theo thống kê của ngành Nội vụ, hiện, các tỉnh vẫn còn lại hơn 64.000 chỉ tiêu chưa dùng.

Đến nay, ngoài giáo viên những môn học mới đang trong quá trình đào tạo như giáo viên mầm non dù nguồn tuyển có nhưng không có người ứng tuyển, do lương thấp, áp lực lớn nên không có người ứng tuyển.

Đây là vấn đề lớn cần phải đưa ra các giải pháp, một mặt vừa chuẩn bị nguồn tuyển nhưng cũng cần sớm có sự điều chỉnh về lương, chế độ chính sách, nhà ở công vụ, phụ cấp ưu đãi và các giải pháp đồng bộ khác.

Trong 3 năm qua, các địa phương đã sắp xếp lại hệ thống các điểm trường và đã giảm được 3.033 điểm trường - là con số đáng kể để có thể chăm sóc, giáo dục trẻ em tốt hơn nhưng cũng không thể tăng mãi việc sắp xếp này được.

Ngành Nội vụ đã xác định trong năm 2023 - 2024 giao thêm trên 27.800 chỉ tiêu giáo viên cho các tỉnh. Đây cũng là một bước để có thể cải thiện được câu chuyện về giáo viên.

Ưu tiên thẩm định chất lượng các sách giáo khoa

Về vấn đề sách giáo khoa, trong báo cáo Chính phủ về kinh tế - xã hội có nhận định “sách giáo khoa chưa đáp ứng yêu cầu”. Ngành Giáo dục xác định đây là đòi hỏi cao, rất trách nhiệm của Chính phủ, dù đã làm được nhiều việc nhưng vẫn phải làm tốt thêm và ngành Giáo dục đang cố gắng để thực hiện tốt.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chia sẻ, vừa qua, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội giám sát việc triển khai thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông và trong Nghị quyết giám sát 686 đã ghi nhận: Hệ thống sách giáo khoa, tài liệu giáo dục được tổ chức biên soạn thẩm định, phê duyệt, in và phát hành cơ bản theo đúng tiến độ, đáp ứng được yêu cầu dạy và học.

Nội dung sách giáo khoa bám sát yêu cầu cần đạt của chương trình giáo dục phổ thông mới, phù hợp với yêu cầu phát triển phẩm chất năng lực của học sinh; việc biên soạn sách giáo khoa đã huy động được đông đảo chuyên gia, nhà khoa học, nhà giáo có trình độ uy tín, kinh nghiệm. Từ năm 2020 đến nay đã có 381 đầu sách giáo khoa mới được xuất bản, với tổng số lượng 194 triệu bản sách.

Như vậy, đây là ghi nhận sự cố gắng với toàn ngành Giáo dục, đội ngũ giáo viên, những người tham gia soạn sách.

Cũng có ý kiến băn khoăn về tài chính chi cho đổi mới giáo dục, con số đưa ra trong báo cáo là 213.449 tỷ, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thông tin, đây là con số thống kê cả chi thường xuyên và cả chi cho đầu tư phát triển. Còn con số trực tiếp chi cho đổi mới giáo dục, bao gồm việc biên soạn chương trình, thẩm định sách giáo khoa, tập huấn cho giáo viên toàn quốc, tổng chi phí là 395,2 tỷ đồng.

Về việc đại biểu quan tâm Nghị quyết đoàn giám sát liên quan tới việc giao Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn một bộ sách giáo khoa, Bộ trưởng cho rằng, từ nay đến năm 2024, việc quan trọng nhất cần ưu tiên là thẩm định chất lượng các sách giáo khoa lớp 5, lớp 9, lớp 12 thật tốt, đảm bảo đủ sách giáo khoa trước năm học mới.

"Còn vấn đề được giao chúng tôi sẽ có nghiên cứu, đề xuất và cố gắng trong 1- 2 năm tới khi một chu trình đổi mới đã được hoàn tất, chúng tôi sẽ có đánh giá sâu và đề đạt với Quốc hội sau" - Bộ trưởng phát biểu.