Bộ Công Thương nói gì về các phương án đầu mối quản lý mặt hàng xăng dầu trong dự thảo Nghị định sửa đổi?

Chưa phải phương án cuối cùng Thông cáo cho biết: Về Dự thảo Nghị định, Dự thảo Tờ trình về việc sửa đổi bổ sung Nghị định số 83/2014/NĐ-CP và Nghị định số 95/2021/NĐ-CP, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái tại Công văn số 4326/VPCP-KTTH ngày 01 tháng 12 năm 2022 của Văn phòng Chính phủ về đề nghị xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 95/2021/NĐ-CP ngày 01 tháng 11 năm 2021 và Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu (sau đây gọi là Nghị định).

Trong đó, Chính phủ giao Bộ Công Thương xây dựng Nghị định theo trình tự, thủ tục rút gọn theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trình Chính phủ trong tháng 01 năm 2023, bảo đảm tiến độ, chất lượng, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định thành lập Ban soạn thảo, Tổ biên tập xây dựng Nghị định.

Ngày 27 tháng 12 năm 2022, Ban soạn thảo, Tổ biên tập đã họp và thảo luận một số nội dung sửa đổi các Nghị định nêu trên. Trên cơ sở ý kiến thảo luận, thống nhất của các thành viên Ban soạn thảo, Tổ biên tập, Bộ Công Thương đã có báo cáo phân tích từng nội dung dự kiến sửa đổi, đưa ra các phương án sửa đổi cho từng nội dung, đồng thời, phân tích ưu nhược điểm của từng phướng án một cách khách quan. Với vai trò là cơ quan thường trực của Ban soạn thảo, Tổ biên tập, Bộ Công Thương đã thay mặt Ban soạn thảo, Tổ biên tập lựa chọn các phương án dự kiến sửa đổi và đưa ra lấy ý kiến các đơn vị có liên quan.

Đối với nội dung phân công trách nhiệm điều hành giá xăng dầu, trong quá trình thu thập ý kiến các bên liên quan đã có 3 phương án được đưa ra, trong đó có phương án giao đầu mối thực hiện việc rà soát các chi phí và tính toán, điều hành giá xăng dầu cho Bộ Tài chính theo phân tích tại Dự thảo Tờ trình để đưa ra lấy ý kiến nhằm có thêm ý kiến góp ý, phản biện cho đề xuất này.

"Nội dung lựa chọn tại Dự thảo Nghị định và Dự thảo Tờ trình gửi xin ý kiến chưa phải là phương án lựa chọn cuối cùng của Bộ Công Thương để trình Chính phủ xem xét quyết định. Sau khi có ý kiến góp ý của các đơn vị có liên quan và đăng tải trên cổng thông tin điện tử Chính phủ để lấy ý kiến rộng rãi, Bộ Công Thương sẽ tổng hợp các ý kiến góp ý và đề xuất phương án lựa chọn phù hợp nhất, trình Chính phủ xem xét quyết định" - Thông cáo báo chí cho biết.

Nêu rõ ưu điểm, hạn chế từng phương án

Trước đó, trong dự thảo tờ trình về việc ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sungmột số điều của Nghị định số 95/2021/NĐ-CP ngày 01 tháng 11 năm 2021 và Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu, Bộ Công Thương nêu:

"Phương án 1: Giữ nguyên các quy định hiện hành về chức năng nhiệm vụ của các Bộ, ngành trong phân công công tác quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu.

Theo Bộ Công Thương, phương án này có ưu điểm: Việc phân công phối hợp đã được thực hiện từ nhiều năm và phù hợp với chuyên môn nghiệp vụ, chức năng, nhiệm vụ của từng Bộ, ngành; Trong công tác điều hành giá xăng dầu, Bộ Tài chính rà soát và hướng dẫn việc xác định các chi phí để công bố cho Bộ Công Thương tính toán giá cơ sở mặt hàng xăng dầu nhằm bảo đảm có sự giám sát, kiểm tra các chi phí một cách chính xác, khách quan, minh bạch, đúng chuyên môn nghiệp vụ. Song có nhược điểm: Khi có vấn đề phát sinh cần có sự phối hợp giữa các Bộ, ngành để cùng xử lý.

Phương án 2: Đối với nội dung điều hành giá xăng dầu và rà soát, hướng dẫn, tính toán các chi phí kinh doanh xăng dầu đưa về một đầu mối là Bộ Tài chính thực hiện theo đúng chuyên môn nghiệp vụ và chức năng nhiệm vụ được giao. Các Bộ, ngành khác theo chức năng nhiệm vụ được giao, thực hiện công tác quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu theo quy định.

Theo Bộ Công Thương, phương án này có ưu điểm: Bảo đảm việc phân công công tác quản lý nhà nước về xăng dầu thực hiện theo đúng chức năng nhiệm vụ của các Bộ, ngành. Bộ Tài chính có chuyên môn nghiệp vụ về lĩnh vực tài chính sẽ thực hiện chính xác công tác tính toán, hướng dẫn và công bố giá điều hành đối với mặt hàng xăng dầu.

Song nhược điểm là:Việc điều hành giá xăng dầu tách xa việc điều hành cung cầu xăng dầu nên sẽ có những bất ổn khi lợi ích giữa các chủ thể trên thị trường xăng dầu không được hài hòa; không có sự độc lập khách quan trong việc xác định, phản ánh các chi phí kinh doanh xăng dầu để bảo đảm tính công khai, minh bạch, chính xác trong giá cơ sở mặt hàng xăng dầu.

Dự thảo cũng phân tích về phương án 3 như sau:

Đối với nội dung điều hành giá xăng dầu và rà soát, hướng dẫn, tính toán các chi phí kinh doanh xăng dầu đưa về một đầu mối là Bộ Công Thương thực hiện. Các Bộ, ngành khác theo chức năng nhiệm vụ được giao, thực hiện công tác quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu theo quy định. Theo dự thảo, phương án này có ưu điểm: Có thể thống nhất đầu mối quản lý về giá và cung cầu mặt hàng xăng dầu về 01 cơ quan. Song có nhược điểm: Không bảo đảm sự phù hợp, thống nhất trong việc phân công, thực hiện nhiệm vụ theo chuyên môn, nghiệp vụ giữa các Bộ, Ngành hiện nay; dẫn tới sự chồng chéo trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ giữa các Bộ, Ngành; đồng thời có thể làm phát sinh thêm tổ chức bộ máy, biên chế để thực hiện nhiệm vụ.

Vì thế, Bộ Công Thương nêu rõ lý do quan tâm phương án 2, giao toàn bộ việc điều hành giá xăng dầu và tính toán các chi phí kinh doanh xăng dầu cho Bộ Tài chính chủ trì thực hiện. Bộ Công Thương sẽ phối hợp theo chức năng nhiệm vụ được giao. Phương án này sẽ giúp tập trung việc quản lý điều hành giá về một đầu mối và phù hợp với chức năng nhiệm vụ và chuyên môn nghiệp vụ của Bộ Tài chính.

Bộ Công Thương cũng nêu rõ trường hợp chọn phương án 1, quy định như hiện hành. Lý do lựa chọn: phù hợp với chức năng nhiệm vụ, chuyên môn nghiệp vụ của các Bộ theo quy định tại các Nghị định quy định chức năng nhiệm vụ và Luật Giá. Có ý kiến cho rằng mặt hàng điện Bộ Công Thương vẫn là đơn vị tính toán các chi phí và tính giá nên có thể giao mặt hàng xăng dầu cho Bộ Công Thương như mặt hàng điện là không phù hợp do mặt hàng điện rất khác với mặt hàng xăng dầu về các yếu tố cấu thành giá. Các yếu tố cấu thành giá của mặt hàng điện rất đơn giản, số đơn vị cung ứng cũng ít trong khi các yếu tố cấu thành mặt hàng xăng dầu khá phức tạp, thương xuyên biến động theo thị trường, do nhiều doanh nghiệp khác nhau cung ứng nên cần có đơn vị đủ chuyên môn nghiệp vụ rà soát và tính toán để bảo đảm tính đúng, chính xác theo các chế độ hoạch toán, kế toán hiện hành. Bên cạnh đó, việc giao Bộ Công Thương làm đầu mối tính giá điện và các chi phí đã được quy định tại Luật Điện lực).