Vì sao có Nghị quyết xử lý nợ xấu tín dụng?

Nợ xấu có nguy cơ tăng trở lại (Ảnh minh họa)

Số liệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố cho thấy, trong giai đoạn 2012-2016, các TCTD đã xử lý được 611.590 tỷ đồng nợ xấu. Tính đến cuối năm 2016, Công ty Quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam (VAMC) cũng đã cùng với các TCTD thu hồi được 50.139 tỷ đồng trong tổng số 345.924 tỷ đồng nợ xấu VAMC đã mua bằng trái phiếu đặc biệt (mới đạt 14,5%).

Giải trình với Quốc hội về nợ xấu của các TCTD, Thống đốc NHNN - Lê Minh Hưng - cho biết, quá trình xử lý nợ xấu của các TCTD những năm vừa qua đã góp phần từng bước nâng cao chất lượng tín dụng, cải thiện sự an toàn, lành mạnh của hệ thống ngân hàng, hỗ trợ tăng trưởng tín dụng cho vay nền kinh tế, giảm mặt bằng lãi suất... Tuy nhiên, ông Hưng cũng cho biết, nợ xấu, nợ tiềm ẩn trở thành nợ xấu trong hệ thống các TCTD đã có nguy cơ tăng trở lại. Tính đến ngày 31/12/2016, tỷ lệ nợ xấu nội bảng, nợ xấu đã bán cho VAMC chưa xử lý của hệ thống TCTD vẫn chiếm khoảng 5,8% tổng dư nợ cho vay nền kinh tế, nếu tính cả nợ tiềm ẩn trở thành nợ xấu thì tỷ lệ lên đến khoảng 10,08%.

Quá trình xử lý nợ xấu vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do cơ chế, chính sách, pháp luật về vấn đề này chưa hoàn thiện. Một số Bộ, ngành, địa phương chưa thực sự quan tâm thực hiện trách nhiệm hỗ trợ xử lý nợ xấu, đặc biệt là tháo gỡ vướng mắc về hồ sơ pháp lý tài sản bảo đảm, thu giữ, xử lý tài sản bảo đảm. Quá trình xét xử, thi hành án thủ tục phức tạp, kéo dài làm cho việc xử lý nợ xấu thông qua tòa án rất chậm, chưa hiệu quả.

Nợ xấu chủ yếu vẫn xử lý bằng dự phòng rủi ro và bán cho VAMC bằng trái phiếu đặc biệt, điều này gây ảnh hưởng đến hoạt động của TCTD, bởi toàn bộ rủi ro và chi phí xử lý nợ xấu do TCTD gánh chịu. Chi phí dự phòng rủi ro và trích lập dự phòng trái phiếu đặc biệt làm hạn chế kết quả kinh doanh và khả năng tăng vốn điều lệ của các TCTD. Việc xử lý nợ xấu thông qua xử lý tài sản bảo đảm, bán khoản nợ theo cơ chế thị trường, thu nợ khách hàng vay còn hạn chế, dẫn đến khó xử lý nợ xấu một cách triệt để.

Nhiều khoản nợ xấu tại các TCTD bị kiểm soát đặc biệt liên quan đến các vụ án đang điều tra, truy tố, thời gian giải quyết bị kéo dài. Cơ chế, chính sách về xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm còn gây nhiều khó khăn đối với các TCTD, VAMC. Thiếu cơ chế, chính sách khuyến khích các nhà đầu tư tham gia xử lý tài sản bảo đảm và mua bán nợ xấu, thị trường mua bán nợ chậm phát triển… VAMC thiếu nguồn lực và cơ chế, chính sách, quy định pháp lý phù hợp để xử lý nhanh nợ xấu và tài sản bảo đảm của khoản nợ đã mua.

Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam hiện nay còn phụ thuộc vào quy mô vốn đầu tư, chủ yếu dựa vào tín dụng ngân hàng. Sự lệ thuộc lớn về vốn của nền kinh tế vào hệ thống ngân hàng khiến cho các TCTD dễ bị tổn thương khi nền kinh tế thay đổi bất lợi. Ngược lại, nền kinh tế cũng dễ bị tổn thương khi hệ thống TCTD đối mặt với nguy cơ rủi ro, đổ vỡ. Thống đốc Lê Minh Hưng cho rằng, những khó khăn, vướng mắc pháp lý liên quan đến xử lý nợ xấu hiện tại nếu không được tháo gỡ kịp thời sẽ không thể khuyến khích, huy động được các nhà đầu tư tham gia xử lý nợ xấu nhằm cơ cấu lại các TCTD, ảnh hưởng tới sự an toàn, lành mạnh của hệ thống ngân hàng, tạo ra nguy cơ rủi ro lan truyền, không khơi thông được nguồn vốn cho nền kinh tế, ảnh hưởng đến tăng trưởng GDP... Nhiều vướng mắc pháp lý về xử lý nợ xấu cần tháo gỡ vượt quá thẩm quyền quyết định của Chính phủ.

Đó là những lý do khiến Quốc hội đã quyết định ban hành một nghị quyết có tính đặc thù xử lý nợ xấu của các TCTD. Các giải pháp chính sách của nghị quyết đưa ra là nhằm tháo gỡ vướng mắc, khó khăn pháp lý hiện hành, tạo cơ chế đồng bộ, hiệu quả, khả thi để xử lý nhanh, dứt điểm nợ xấu giúp cho các TCTD tiếp tục phát huy tốt vai trò là kênh dẫn vốn chủ đạo cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, Quốc hội cũng khu biệt các khoản nợ xấu được xử lý theo Nghị quyết này chỉ tính từ ngày 15/8/2017 trở về trước (thời điểm Nghị quyết có hiệu lực), sau ngày 15/8/2017 thì NHNN phải tăng cường chỉ đạo cơ cấu lại hệ thống các TCTD, ban hành và áp dụng các chuẩn mực quản trị ngân hàng, quản lý rủi ro cao hơn, hợp lý, theo thông lệ quốc tế để giảm phát sinh nợ xấu mới./.