Tìm giải pháp loại trừ hàng gian, hàng giả ra khỏi thị trường

Hội thảo đã thu hút hàng trăm đại biểu

Tham dự hội thảo có phó giáo sư - tiến sĩ Đàm Thanh Thế, Chánh Văn phòng thường trực Ban chỉ đạo (BCĐ) 389 quốc gia; ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT; bà Nguyễn Minh Huyền - Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và kinh tế số; ông Nguyễn Hữu Quý, Tổng biên tập Báo Công Thương; lãnh đạo Cục QLTT các tỉnh miền Nam, đại diện các hiệp hội ngành hàng và hàng trăm doanh nghiệp (DN), cơ quan truyền thông...

Phát biểu khai mạc hội thảo, phó giáo sư - tiến sĩ Đàm Thanh Thế - Chánh Văn phòng thường trực BCĐ 389 quốc gia cho biết, sự nguy hại của hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, an ninh trật tự, môi trường đầu tư và sức khỏe, tính mạng của người tiêu dùng. Đặc biệt, quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng như bảo vệ các tài sản sở hữu trí tuệ là một trong những yêu cầu cấp bách hiện nay.

Phó giáo sư - tiến sĩ Đàm Thanh Thế phát biểu khai mạc hội thảo

Theo ông Thế, với chức năng của mình, trong 4 năm qua, Văn phòng Thường trực BCĐ 389 quốc gia đã chủ động nắm bắt tình hình, nhận diện các hành vi vi phạm và tham mưu Thủ tướng, Trưởng BCĐ 389 quốc gia xây dựng các chỉ thị, nghị quyết nhằm tăng cường đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong tình hình mới, tuy nhiên, tình hình thực tế diễn ra với số vụ vi phạm liên quan đến lĩnh vực này vẫn gia tăng hàng năm và diễn biến ngày càng phức tạp.

Ông Thế chỉ ra 4 nguyên nhân khiến cho vấn nạn hàng gian, hàng giả chưa được loại trừ và gây nhức nhối cho xã hội là do: lợi nhuận từ việc sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ cao; công tác phối hợp giữa các lực lượng chức năng, DN trong công tác phối hợp, tuyên truyền chưa thực sự hiệu quả; nhận thức của một bộ phận người tiêu dùng còn thấp, thiếu hiểu biết pháp luật trong kinh doanh thương mại; thiếu kiến thức, thông tin về phân biệt hàng thật, hàng giả và một số người tiêu dùng còn chuộng hàng giá rẻ, chấp nhận mua và sử dụng; nhiều DN có tâm lý ngại tố giác tội phạm sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái vì lo sợ sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp tới uy tín, doanh thu của sản phẩm.

Ông Trần Hữu Linh - Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT phát biểu tại hội thảo

Tại hội thảo, ông Trần Hữu Linh, Tổng Cục trưởng Tổng cục QLTT cho biết, hiện nay tình trạng vi phạm về hàng giả, hàng kém chất lượng và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là quốc nạn, gây bức xúc và tác động tiêu cực tới đời sống người dân, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN và môi trường đầu tư. Nạn hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ vẫn diễn biến phức tạp và xuất hiện những xu hướng mới, tinh vi, chuyên nghiệp và mang yếu tố nước ngoài nhiều hơn.

Theo ông Linh, mặt hàng thường được làm giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ nổi cộm bao gồm thực phẩm, thực phẩm chức năng, quần áo, giày dép, dược phẩm, mỹ phẩm, vật tư nông nghiệp, vật liệu xây dựng, điện tử...

Ông Linh dẫn chứng, năm 2017 và 9 tháng năm 2018, lực lượng QLTT đã phát hiện 34.733 vụ vi phạm, xử phạt vi phạm hành chính trên 121,3 tỷ đồng, trị giá hàng vi phạm hơn 907 tỷ đồng. Trong đó hàng hóa giả về chất lượng, công dụng 458 vụ vi phạm; hàng hóa giả mạo chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu, bao bì 6.154 vụ; 690 vụ vi phạm tem, nhãn, bao bì hàng hoá giả; 1.064 vụ vi phạm về xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; 26.367 vụ vi phạm về nhãn hàng hoá.

“Tuy đạt được những kết quả quan trọng nêu trên nhưng nhìn chung, công tác phòng chống hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ chưa đáp ứng được yêu cầu. Đặc biệt là chưa đáp ứng được mong muốn của các nhà sản xuất, kinh doanh hợp pháp và người tiêu dùng. Kết quả xử lý chưa phản ánh hết thực tế vi phạm trên thị trường; công tác đấu tranh chống sản xuất, buôn bán hàng giả và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế và khó khăn”, ông Linh nhìn nhận.

Đại diện Cục QLTT TP. Hồ Chí Minh tham luận

Đồng quan điểm nêu trên, ông Nguyễn Văn Bách, Quyền Cục trưởng Cục QLTT TP. Hồ Chí Minh nêu lên một thực trạng khá phổ biến hiện nay là nhiều DN đã áp dụng thương mại điện tử thông qua các website để khuyến mại, quảng cáo, bán hàng nhưng đây cũng là kênh đang được nhiều đối tượng lợi dụng để rao bán, quảng cáo, khuyến mại nhiều hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là mặt hàng thời trang, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng... một cách công khai, tràn lan trên các website, mạng xã hội. Đối với hình thức gian lận này, theo ông Bách, các cơ quan chức năng rất khó để phát hiện nơi kinh doanh hoặc kho chứa trữ hàng hóa của các đối tượng để xử lý do những vi phạm liên quan đến sở hữu trí tuệ hữu hình vốn đã phức tạp và khó khăn trong công tác xử lý thì những vi phạm trong môi trường thương mại điện tử “tinh vi” và còn phức tạp hơn nhiều.

Đại diện doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước tham dự hội thảo

TP. Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế lớn nhất nước và cũng là nơi sản xuất, kinh doanh hàng giả hiệu nhiều nhất nước. Ông Bách nói rằng, nhiều cuộc kiểm tra tại một số chợ truyền thống, trung tâm thương mại, các tuyến đường kinh doanh đã thu giữ rất nhiều hàng xa xỉ giả hiệu đắt tiền; các đối tượng bị kiểm tra hầu hết là tái phạm nhiều lần, mặc dù đã bị xử phạt và ký cam kết không buôn bán hàng hóa giả mạo nhãn hiệu nhưng do có lợi nhuận rất cao và hình thức xử phạt còn nhẹ, sự phối hợp kiểm tra, xử lý giữa các ban, ngành, chính quyền địa phương chưa đồng bộ, công tác quản lý của lãnh đạo các Trung tâm thương mại, Ban quản lý chợ chưa quyết liệt, còn chặt chẽ dẫn đến tình trạng hàng giả vẫn còn được bày bán công khai.

Sau phần tham luận của cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp sản xuất tiếp tục đóng góp ý kiến.

Cần giải pháp mạnh đủ sức răn đe

Phó Chủ tịch Tập đoàn Hóa chất Việt Nam Bùi Thế Chuyên cho biết, thiệt hại do phân bón giả, kém chất lượng mỗi năm gây ra cho ngành nông nghiệp 2-2,5 tỷ USD. Theo ông Chuyên, việc sản xuất phân bón giả, nhái, kém chất lượng diễn ra hết sức tinh vi, với nhiều thủ đoạn, chiêu trò. Họ đánh vào sự hám lợi của các đại lý, cửa hàng mà tiếp tay cho hành vi sản xuát, tiêu thụ hàng giả và tạo cơ hội để tình trạng gian lận phát triển. Để hạn chế phân bón giả, kém chất lượng, ông Chuyên cho rằng, các DN cần phải chủ động để bảo vệ mình bằng cách đăng ký bảo hộ tài sản sở hữu trí tuệ sản phẩm do mình sản xuất. Liên kết chặt chẽ với hệ thống khách hàng, đại lý, tăng cường công tác phát hiện và hợp tác với các cơ quan chức năng để xử lý tận gốc hàng gian, hàng giả.

Đại diện doanh nghiệp nêu ý kiến

Đại diện Công ty CP Pin ắc quy miền Nam (Pinaco) cho biết, thực trạng gian lận thương mại tỏng kinh doanh ắc quy nhập khẩu đã diễn ra nhiều năm và tình trạng vi phạm vẫn tiếp tục tăng và gây nhức nhối cho thị trường. Các gian lận trong kinh doanh ắc quy chủ yếu dưới các hình thức khai gian thuế nhập khẩu, gian lận bán hàng để trốn thuế thu nhập DN, không đảm bảo chất lượng và bảo hành sản phẩm, không thu hồi sản phẩm bỏ theo quy định.

“Để đảm bảo công bằng trong hoạt động sản xuất kinh doanh, nhà nước cần có cơ chế kiểm soát chất lượng ắc quy nhập khẩu để đảm bảo chất lượng thực của sản phẩm đúng với công bố trên bao bì và phù hợp các yêu cầu về an toàn, môi trường như đối với các sản phẩm sản xuất trong nước”, vị này đề xuất.

Doanh nghiệp ngại hợp tác

Đại diện Cục QLTT Long An cho biết, chỉ riêng trong 8 tháng năm 2018, lực lượng QLTT và các lực lượng chức năng khác của tỉnh Long An đã phát hiện nhiều loại hàng hóa nhập lậu như thuốc lá, gỗ, đường cát, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thuốc đông dược, quần áo, đồng hồ đeo tay... nhưng lực lượng chức năng không thể phân biệt đâu là hàng giả, đâu là hàng thật. Đặc biệt, QLTT đã xử lý 10 trường hợp kinh doanh phân bón giả chất lượng (không có giá trị sử dụng, công dụng), 2 trường hợp kinh doanh bột ngọt giả mạo nhãn hiệu Aji-no-moto, 1 vụ kinh doanh máy tính giả mạo nhãn hiệu CASIO đã được chứng nhận bảo hộ. Đã tạm giữ 59,7 kg bột ngọt, 47 máy tính giả mạo nhãn hiệu CASIO, 874 bao phân bón giả, phạt tiền 475 triệu đồng.

Hội thảo nhận được sự quan tâm lớn của báo giới

Tại Long An đang có một thực trạng, các DN bị sản xuất hàng giả thường không hợp tác với cơ quan chức năng, do ngại khiếu kiện, sợ bị tẩy chay sản phẩm. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái tồn tại, phát triển, làm cho lực lượng chức năng gặp nhiều khó khăn trong công tác kiểm tra, xử lý vi phạm.

Để giải quyết vấn nạn sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái, nhất là hàng giả nhập lậu từ nước ngoài hiện nay, theo đại diện QLTT Long An cần tăng cường các biện pháp chế tài, xử lý về luật pháp, về kinh tế, về dân sự, hành chính đối với tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hàng hóa. Bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức có nghiệp vụ, am hiểu luật pháp về lĩnh vực kiểm tra, xử lý vi phạm về hàng giả cũng là việc cần làm để góp phần cho công tác kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng kém chất lượng hiệu qủa.

Ông Lê Quốc Phong, Phó chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam chia sẻ, phân bón giả, kém chất lượng các DN từng trông chờ vào các cơ quan chức năng mà hãy tự bảo vệ mình bằng cách quản lý đến từng đại lý, từng bao phân bón. Khi quản lý đến từng bao phân bón, khi một khu vực xuất hiện một bao phân bón lạ sẽ biết ngay. Theo kinh nghiệm của Phân bón Bình Điền, nhân viên kinh doanh trực tiếp gắn bó với người nông dân, ngoài tư vấn về chất lượng sản phẩm, nhân viên cùng với người dân khi phát hiện có dấu hiệu bất thường về hàng hóa thì anh em cùng với nông dân mời cơ quan chức năng đến để kiểm tra thì biết ngay. Ngoài các DN tự cứu mình, các cơ quan chức năng cần xem xét lại đối với chế tài xử lý hàng gian, hàng giả vì khung hình phạt hiện nay quá nhẹ theo hình thức tăng nặng để đủ sức răn đe. Mặc khác, các cơ quan thực thi pháp luật cần phải đưa ra những giải pháp chống hàng giả, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ cụ thể và chặt chẽ để tiến tới rút giấy phép, xử lý hình sự đối với những vụ việc vi phạm lớn.

Rất đông đại biểu tham gia hội thảo

Ngoài các giải pháp trên, nhiều doanh nghiệp cho rằng cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái. Đơn cử như các phần mềm truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa...

Kết thúc Hội thảo, ông Trần Hữu Linh đánh giá, Hội thảo đã mở ra nhiều vấn để rất nóng về thực trạng tồn tại của hàng giả, hang nhái, vi phạm sở hữu trí tuệ và vấn nạn này đang gây nhức nhối cho xã hội. Theo ông Linh, trên thị trường gần như mặt hàng nào cũng bị làm giả, nhái thương hiệu. Tại Hội thảo các giải pháp đã được nhận diện rất rõ, công tác phổ biến pháp luật, tuyên truyền cũng đã được triển khai. Tuy nhiên, phương thức thực hiện các giải pháp cần phải xem xét lại những vấn đề gì cần thay đổi , kể cả cơ chế chính sách để những chế tài phải đủ sức răng đe nhằm không để hàng giả, hàng nhái, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ vi không thể nhân rộng.