Làn sóng tăng thuế ở các quốc gia Đông Nam Á để ứng phó với lỗ hổng từ đại dịch

Ví dụ, các cơ quan thuế đang đẩy nhanh tốc độ điều tra và đang thực thi các quy định chặt chẽ hơn đối với các công ty so với trước đây - chẳng hạn như rút ngắn thời hạn nộp các tài liệu thuế. Xu hướng này sẽ báo động các công ty đa quốc gia hoạt động trong khu vực không có đủ nguồn lực lao động tại địa phương để giải quyết các vấn đề về thuế. Họ có thể trở thành mục tiêu dễ dàng của động thái đánh thuế mới. Khoảng đầu năm 2021, nhiều công ty Nhật Bản hoạt động tại Malaysia và Thái Lan bắt đầu nhận được yêu cầu từ cơ quan thuế địa phương về các tài liệu liên quan đến các giao dịch kinh doanh của họ trong vài năm qua.

Các văn phòng tại Đông Nam Á của công ty kiểm toán thuế toàn cầu Deloitte đang nhận được yêu cầu tư vấn từ các công ty Nhật Bản nhiều hơn gần ba lần so với thời điểm trước khi khu vực này bị tấn công bởi đại dịch Covid-19.

Deloitte Singapore cho biết, các quốc gia trong khu vực đang tăng cường thanh tra thuế chuyển giá, tập trung vào giá mà các giao dịch được thực hiện giữa trụ sở chính của các công ty Nhật Bản và các đơn vị địa phương ở Đông Nam Á. Ví dụ, khi một đơn vị địa phương bán một hàng hóa cụ thể cho công ty mẹ của mình với giá thấp hơn đáng kể so với giá mà hàng hóa đó được bán cho một công ty bên ngoài, thì có thể bị tính thêm thuế nếu cơ quan thuế địa phương xem xét sự khác biệt về giá là một phương thức chuyển lợi nhuận hiệu quả.

Trong năm 2020 và 2021, Việt Nam và Malaysia đã sửa đổi các quy định về chuyển giá để tăng cường đánh thuế đối với các giao dịch này. Theo đó, bắt đầu yêu cầu người nộp thuế doanh nghiệp phải nộp chứng từ chuyển giá trong thời gian ngắn hơn theo yêu cầu của cơ quan thuế. Một yếu tố đằng sau những động thái này là tỷ lệ nộp thuế doanh nghiệp trên tổng thu thuế của các quốc gia Đông Nam Á tương đối cao.

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), tỷ trọng trung bình của thuế doanh nghiệp trong tổng số tiền thu thuế của các thành viên OECD trong năm tài chính 2018 là 10%. Tỷ lệ này đối với Nhật Bản là hơn 10% một chút. Nhưng con số của Malaysia và Indonesia, chẳng hạn, lần lượt là gần 50% và hơn 30%. Các động thái liên quan đến việc đánh thuế chuyển giá ở các quốc gia Đông Nam Á cho thấy các chính phủ này đang tìm cách thu thêm thuế từ các doanh nghiệp để tài trợ cho việc tăng chi tiêu của họ nhằm đối phó với đại dịch. Tuy nhiên, chuyển giá không phải là mục tiêu duy nhất của hành động đánh thuế trong khu vực. Các công ty Nhật Bản tại Thái Lan đang chuẩn bị cho cơ quan thuế Thái Lan giám sát chặt chẽ hơn đối với các khoản thanh toán thuế.

Vào năm 2019, Chính phủ Thái Lan đã mở rộng thuế tem đối với các tài liệu điện tử như hợp đồng ở dạng kỹ thuật số. Phòng Thương mại Nhật Bản tại Băng Cốc cho biết, cơ quan thuế đang đối phó với việc sụt giảm doanh thu thuế do đại dịch bằng cách cố gắng tăng nhiều loại thu thuế khác nhau, bao gồm cả biên lai thuế chuyển giá. Các công ty không thoải mái về viễn cảnh thuế tem được sử dụng như một công cụ để đánh thuế.

Đối với các công ty Nhật Bản đang hoạt động ở Đông Nam Á, các chuyên gia cho rằng các đơn vị địa phương của họ chưa chuẩn bị tốt để xử lý các vấn đề về thuế. Đánh thuế chuyển giá có thể gây ra rủi ro tài chính đáng kể cho bất kỳ công ty quốc tế nào. Tùy thuộc vào cách cơ quan thuế xem xét giá chuyển nhượng, công ty liên quan có thể phải đối mặt với gánh nặng thuế bổ sung lớn. Điều quan trọng là các công ty phải chuẩn bị trước các tài liệu và câu trả lời cho các câu hỏi có thể xảy ra để có thể thuyết phục cơ quan thuế về sự phù hợp của giá chuyển nhượng. Một số công ty Nhật Bản hoạt động trong khu vực đang thực hiện các bước để chuẩn bị cho các cuộc điều tra thuế có thể xảy ra, chẳng hạn như biên soạn hướng dẫn nội bộ để đối phó với các cuộc thăm dò của cơ quan thuế.