Hình thức tố cáo và bảo vệ người tố cáo: Vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều

Thảo luận tại Hội trường về dự án Luật tố cáo sửa đổi

Phát biểu mở đầu tư phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, phạm vi sửa đổi, dự án Luật Tố cáo chỉ sửa đổi 1 số nội dung nhưng cơ quan chủ trì soạn thảo đã sửa đổi toàn diện, bổ sung nhiều quy định và đổi tên dự án Luật (Luật hiện hành là Luật Khiếu nại, tố cáo).

Về cơ bản, hầu hết các đại biểu đều nhất trí sửa đổi toàn diện nhưng do có nhiều ý kiến cho rằng nội dung chưa quy định cụ thể, chưa đánh giá kỹ tác động sâu sắc, đầy đủ của Luật khi áp dụng trong cuộc sống. Như vậy sẽ khó khả thi và chưa khắc phục triệt để các tồn tại theo luật hiện hành.

Thảo luận tại hội trường, các ý kiến đều tập trung vào những nội dung còn ý kiến khác nhau như hình thức tố cáo, thẩm quyền xử lý, bảo vệ người tố cáo, thời gian, hiệu lực giải quyết tố cáo…

Về hình thức tố cáo, dự thảo Luật quy định có hai hình thức tố cáo là bằng đơn hoặc trực tiếp, đặc biệt phải có danh tính rõ ràng.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Thịnh (Khánh Hòa) và nhiều đại biểu khác đề nghị giữ nguyên như dự thảo vì nếu mở rộng hình thức sẽ gây khó khăn cho cơ quan giải quyết tố cáo xác minh, trong khi đó không được tăng biên chế. Mặt khác nhiều người có thể lợi dụng quyền tố cáo để bôi nhọ, hạ uy tín người bị tố cáo, gây nhiễu loạn thông tin… gây khó khăn cho công tác xác minh, xử lý…

Đại biểu Thịnh cũng băn khoăn, chúng ta ban hành Luật nhưng có kiểm soát được không, đấy mới là vấn đề. Do đó chỉ cần làm tốt 2 hình thức tố cáo như hiện nay đã là quá tốt.

Tổng Thanh tra Chính phủ Phan Văn Sáu

Tuy nhiên trên quan điểm tạo cơ hội cho việc tố cáo, đại biểu Trần Xuân Hùng (Hà Nam) cho rằng cần bổ sung hình thức tố cáo qua các phương tiện khác như thư điện tử (email), fax… vì đây là phương thức nhanh, phù hợp với xu hướng Chính phủ điện tử. Hơn nữa thông tin tố cáo mới là quan trọng.

Còn về giải pháp để xác minh việc có chính danh hay không chính danh, thông tin giả mạo hay thật qua email, tin nhắn… rất đơn giản bằng việc sử dụng chính hình thức này.

Một nội dung khác cũng được nhiều đại biểu cho ý kiến là bảo vệ người tố cáo. Đại biểu Nguyễn Hồng Hà đặt câu hỏi liệu người thân thích của người tố cáo có được yêu cầu cơ quan thẩm quyền bảo vệ hay không? Bởi vì nhiều trường hợp người thân của người tố cáo bị đe dọa hoặc gây khó dễ. Thậm chí có trường hợp dùng xã hội đen để đe dọa người tố cáo.

Phát biểu giải trình trước Quốc hội, Tổng Thanh tra Chính phủ Phan Văn Sáu cho biết, về hình thức tố cáo, ban soạn thảo đã đưa ra hai hình thức trực tiếp và gửi đơn thư có ký tên. Quy định như vậy là bởi giải quyết tố cáo các cán bộ công chức, viên chức có nội dung và yêu cầu giải quyết rất chặt chẽ, phức tạp, và nhạy cảm. Khi nhận được thông tin, cơ quan có thẩm quyền phải tiếp nhận, xử lý và xác định rõ nội dung tố cáo, kể cả những xử lý vi phạm đối với những trường hợp lợi dụng quyền tố cáo để vu khống, gây mất đoàn kết. Chính vì vậy, dự thảo Luật đã quy định hai hình thức như trên.

Tuy nhiên qua ý kiến của các đại biểu, để tạo điều kiện cho công dân tố cáo và cung cấp thông tin; Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết có thể sẽ mở rộng hình thức tố cáo. Đơn cử như email nếu có ký tên chữ ký điện tử sẽ được xem xét theo quy định.

Đối với tố cáo nặc danh. Có hai trường hợp, trường hợp đơn thư tố cáo có nội dung không chính xác, bịa đặt, vu khống sẽ không được xem xét. Trường hợp đơn thư tố cáo nặc danh có nội dung rõ ràng, cụ thể được gửi kèm bằng chứng vẫn sẽ được xem xét xử lý để phục vụ cho công tác thanh tra, kiểm tra, và không xử lý theo quy trình của việc giải quyết tố cáo”.

Về bảo vệ người tố cáo, nhiều ý kiến cho rằng quy định trong dự thảo còn chung chung, mang tính hình thức, chưa chặt chẽ. Do đó cần quy định cụ thể về cơ chế, nội dung, hình thức, biện pháp, chế tài. Tổng Thanh tra Chính phủ khẳng định cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu những ý kiến này và bổ sung vào dự thảo Luật sẽ trình lần tới.

Kết thúc phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu tóm lược những nội dung chính đã thảo luận. Đồng thời cho rằng việc thông qua dự án Luật 2 hay 3 kỳ họp sẽ được thảo luận kỹ lưỡng hơn trên quan điểm phải đảm bảo chất lượng và tính khả thi khi áp dụng vào cuộc sống.