“Chuyển giao thế hệ” - Thách thức của doanh nghiệp gia đình Việt Nam

Đóng góp lớn cho phát triển kinh tế

Chia sẻ tại hội thảo “Quản trị doanh nghiệp gia đình Việt Nam”, ông Nguyễn Phước Hưng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh - cho biết: Theo nghiên cứu của tổ chức kiểm toán hàng đầu thế giới Pricewaterhouse Cooper, DN gia đình chiếm 66% GDP toàn cầu, đóng góp từ 60.000 - 70.000 tỷ USD. Còn ở Việt Nam, theo số liệu thống kê của Phòng Thương mại và công nghệ Việt Nam, 100 DN gia đình lớn nhất đóng góp 25% GDP. Trong danh sách top 50 công ty niêm yết tốt nhất Việt Nam có nhiều DN gia đình như VinGroup, Vietjet, Thành Thành Công, KIDO…

Bà Trương Tú Phương, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP Đại An chia sẻ về bài học thành công của một DN gia đình

Đáng chú ý, những dự án mang lại giá trị lớn như dự án Vinfast của Tập đoàn VinGroup, dự án đầu tư cảng hàng không Vân Đồn của Sungroup… đều khẳng định vai trò quan trọng của DN gia đình đối với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam.

Tại TP. Hồ Chí Minh, theo ông Hưng, chỉ tính trong phạm vi của Hiệp hội DN TP. Hồ Chí Minh với các hội, câu lạc bộ trực thuộc có hơn 10.000 DN thì hơn 50% trong số này là DN gia đình. Nhóm DN này có xu hướng vượt trội hơn so với các loại hình DN khác về doanh số, lợi nhuận và các chỉ số tăng trưởng khác.

Ông Phạm Phú Trường - Tổng giám đốc GIBC - cũng chỉ ra ưu điểm nữa là nhóm DN gia đình có tinh thần trách nhiệm, sự cam kết dựa trên huyết thống và truyền thống đã góp phần cao hơn các công ty bình thường khác. Các thành viên gia đình có thể làm việc không lương, cống hiến hết mình cho DN kể cả lúc DN khó khăn nhất…

Thu hút nhân tài cũng đang là thách thức của nhóm DN gia đình. Ảnh minh họa

Thách thức chuyển giao thế hệ, tài sản

Dù có những ưu điểm song DN gia đình ở Việt Nam nói chung, TP. Hồ Chí Minh nói riêng cũng gặp nhiều thách thức. Do các chính sách kinh tế thay đổi liên tục, chưa tạo được môi trường kinh doanh ổn định, năng lực quản trị và quản lý của các DN gia đình chưa được chuẩn bị, chưa được chuyên nghiệp hóa…

Đặc biệt, DN gia đình Việt Nam phải đối mặt với thách thức như phải đổi mới để phát triển, phải thể hiện khả năng thu hút và gìn giữ nhân tài, bắt kịp với thời đại công nghệ số, chuyên nghiệp hóa hoạt động kinh doanh.

Ngoài ra, việc chuyển giao quản lý giữa các thế hệ cũng gặp thách thức lớn. Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Sơn - nguyên Tổng giám đốc Legamex, Viện trưởng Viện khoa học Pháp lý - cũng chỉ ra điểm hạn chế hiện nay của DN gia đình Việt Nam. Cụ thể là họ chỉ muốn chuyển giao công việc quản lý cho người trong gia đình; không tin tưởng người có khả năng ngoài xã hội; sợ người quản lý học được bí quyết nghề, không trung thành nên không dám giao việc quan trọng…

Theo ông Phạm Phú Ngọc Trai - Chủ tịch của Công ty GIBC - một công ty gia đình khá thành công như Minh Long với câu chuyện gìn giữ và phát triển nghề gốm sứ cũng chỉ mới qua hai thế hệ kinh doanh. Hầu như các công ty mang tính chất gia đình khác ở Việt Nam đều gặp phải vấn đề ở thời điểm “chuyển giao thế hệ” hoặc chuyển giao tài sản.

“Chính vì thế, các thế mạnh mà DN gia đình cũng có thể sẽ trở thành điểm yếu nếu các thành viên trong gia đình có giá trị sống quá khác biệt, không hoà thuận, không còn chung chí hướng”, ông Phạm Phú Trường đúc kết.

Làm gì để thúc đẩy DN gia đình phát triển bền vững?

Theo các chuyên gia, DN gia đình như một con tàu, mỗi thế hệ phải lắp thêm một toa mới, không chỉ để kế thừa truyền thống kinh doanh mà phải bắt kịp với nhịp độ và xu hướng kinh doanh của toàn cầu để hội nhập.

Để hỗ trợ cho DN gia đình tồn tại và phát triển bền vững thì tại một số quốc gia phát triển, bên cạnh Luật DN còn có thêm Luật DN gia đình hoặc ít nhất vài điều khoản dành cho DN gia đình nằm trong luật DN. Do vậy khi kết hợp hai yếu tố này bằng các quy định pháp luật các quốc gia sẽ dễ đạt được mục tiêu phát triển kinh tế xã hội một cách bền vững. Hơn thế, Khi các DN gia đình tồn tại và phát triển qua nhiều thế hệ, đây sẽ là nơi bảo tồn các bản sắc của dân tộc hay văn hoá của một vùng và đặc biệt là mang lại niềm tự hào cho quốc gia.

Ông Võ Tân Thành - Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - cho biết, VCCI với vai trò là cơ quan xúc tiến thương mại, đầu tư quốc gia sẽ hỗ trợ DN tích cực hơn nữa thông qua việc góp phần cải cách thể chế, xây dựng môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch….