Bình Liêu mùa xuân và lễ hội

Bà con dân tộc Bình Liêu đang chờ đớn lễ hội mùa xuân sắp tới

Hấp dẫn từ khác biệt

Khác với hình dung về vùng đất hoang vu, xóc đá thị trấn Bình Liêu (Quảng Ninh) hiện ra trước mắt chúng tôi đẹp đến bất ngờ: con đường 18C vào Bình Liêu trải nhựa êm ru, thoảng trong cơn gió lạnh ruộng bậc thang mùa vàng rực rỡ như tấm thảm mềm mại, cả thị trấn biên giới bình yên nhìn xuống dòng sông Tiên Yên vắt mình qua thung lũng.

Bình Liêu là một huyện vùng cao giáp biên giới Trung Quốc. Huyện nằm ở phía bắc tỉnh Quảng Ninh, phía bắc giáp với Sùng Tả và Phòng Thành Cảng, Quảng Tây, Trung Quốc, phía Tây giáp với tỉnh Lạng Sơn, phía Đông giáp huyện Hải Hà, phía Nam giáp huyện Tiên Yên và huyện Đầm Hà. Huyện có khoảng 5 dân tộc anh em cùng chung sống chủ yếu là Tày, Dao, Sán Chỉ, Kinh, Hoa. Đây là địa phương thuộc nhóm huyện có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao nhất nước, chiếm 96%.

Là địa phương tương đối khép kín về địa lý, nếu không tính tuyến đường hành lang biên giới thì huyện Bình Liêu chỉ có tuyến quốc lộ 18C. Bình Liêu còn là huyện duy nhất của Quảng Ninh không có vận tải đường thủy. Đặc biệt, nhân dân không theo một tôn giáo nào, và trên địa bàn không có nhà thờ, chùa chiền hay các biểu tượng tôn giáo.

Mặc dù có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn nhất tỉnh, nhưng Bình Liêu đang có nhiều kỳ vọng thay đổi diện mạo thời gian tới dựa vào các tiềm năng phát triển kinh tế, du lịch như: phong cảnh miền núi tươi đẹp, rừng hồi, rừng quế thơm ngát; vẻ đẹp tự nhiên hùng vĩ của di tích danh thằng cấp tỉnh thác Khe Vằn, bãi đá thần ở Cao Ba Lanh huyền bí, thiêng liêng, ngọn núi Cao Xiêm cao nhất tỉnh; nhiều phong tục tập quán, hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian được gìn giữ, bảo tồn…

Và đặc biệt phải kể đến cửa khẩu Hoành Mô vừa được công nhận là cửa khẩu chính đã được quy hoạch phát triển theo hướng khu kinh tế đa ngành. Cửa khẩu Hoành Mô hiện đang mở ra cơ hội giao lưu, buôn bán, chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện, nâng cao đời sống nhân dân khu vực biên giới trong tương lai.

Độc đáo lễ hội mùa xuân

Với tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao, nên không ngạc nhiên khi Bình Liêu lại sở hữu nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc, nhất là các lễ hội diễn ra vào mùa xuân.

Nổi tiếng nhất phải kể đến lễ hội đình Lục Nà, ngày 16 tháng Giêng. Khi mưa xuân giăng kín đất trời bà con khắp thôn bản lại hòa trong không khí rộn ràng của lễ hội độc đáo đình Lục Nà. Đây là lễ hội quy mô lớn nhất Bình Liêu và các vùng lân cận. Ngoài nghi thức tế thần trang trọng, lễ hội còn diễn ra các hoạt động văn hóa, văn nghệ như diễn xướng dân gian truyền thống: hát then của người Tày; hát Soóng Cọ của người Sán Chỉ, hát đối của người Dao, cùng các trò chơi dân gian và thi đấu các môn thể thao dân tộc như đẩy gậy, kéo co, đánh quay…

Đến hẹn, vào ngày 15/3 âm lịch Bình Liêu lại diễn ra lễ hội hát Soóng Cọ của dân tộc Sán Chỉ. Dịp này bà con khắp mọi nơi trên địa bàn huyện xúng xính khăn mới, áo mới tụ hội về xã Húc Động để giao lưu Soóng Cọ. Thông qua Soóng Cọ người trẻ có thể giao lưu học hỏi, đôi lứa đang yêu thì dùng lời hát để thể hiện tâm tư tình cảm, người già dùng lời hát để răn đe dạy con cái. Với ý nghĩa này đây là một trong ba lễ hội văn hóa chính của huyện, và hiện đang được địa phương phục dựng tốt và phát triển mạnh.

Bình Liêu cũng có chợ tình của người Dao hấp dẫn không kém chợ tình Sa Pa diễn ra vào ngày mùng 4/4 âm lịch. “Mì sèng phẩy hêy dảo”- đi chợ tình trong ngày “kiêng gió” tại xã Đồng Văn có nét độc đáo với quan niệm rằng, vào ngày mùng 4/4 thì không nên làm bất cứ công việc gì bởi có làm cũng không được thuận buồm xuôi gió, như nếu làm nhà ắt nhà đổ, trồng cây thì cây không phát triển được... Vì thế vào ngày mùng 4/4 bà con người Dao đều gác lại mọi công việc để đi chơi chợ, tham gia các hoạt động: ca hát, thổi kèn, ném còn, đẩy gậy, kéo co và uống rượu thoải mái, kể cả phụ nữ. Từ lễ hội này không ít chàng trai, cô gái đã nên duyên vợ chồng, sống hạnh phúc bên nhau.

Có thể thấy, Bình Liêu nơi đất và người còn giữ được những nét hoang sơ, tự nhiên, văn hóa độc đáo đầy hấp dẫn này rất dễ gây lưu luyến cho bất cứ ai. Và với chúng tôi, dù lần ghé thăm ngắn ngủi nhưng đã háo hức có lời hẹn sẽ quay lại Bình Liêu vào ngày mở hội đình Lục Nà mùa xuân tới.