RCEP nhìn qua lăng kính FDI

Khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới

Sau khi có hiệu lực đầy đủ với tất cả các nước tham gia ký kết, RCEP sẽ tạo thành một thị trường với quy mô 2,2 tỷ người tiêu dùng, chiếm khoảng 30% dân số thế giới, GDP khoảng 26,2 nghìn tỷ USD, tương đương khoảng 30% GDP toàn cầu và trở thành khu vực thương mại tự do lớn nhất trên thế giới xét về quy mô dân số. RCEP cũng sẽ là điểm đến chính cho đầu tư và sản xuất quốc tế, nơi tập trung nhiều tập đoàn đa quốc gia toàn cầu trong nhiều ngành công nghiệp: Điện tử, chất bán dẫn, ô tô, may mặc, thương mại điện tử, công nghệ...

Về đầu tư, trong thập kỷ qua, trong khi FDI toàn cầu bị đình trệ thì khu vực RCEP đã chứng kiến xu hướng đầu tư tăng. Dòng vốn hàng năm tăng lên đã đẩy nguồn vốn FDI trong khu vực từ 2,7 nghìn tỷ USD năm 2010 lên 6,2 nghìn tỷ USD vào năm 2020, tốc độ tăng trưởng trung bình 9% mỗi năm. RCEP là điểm đến chính của các dòng vốn đầu tư toàn cầu. Về FDI ra nước ngoài, RCEP chiếm 48% dòng vốn FDI toàn cầu vào năm 2020, tăng từ chỉ 17% vào năm 2010. Sự gia tăng dòng vốn đầu tư ra nước ngoài đã đẩy nguồn vốn FDI ra nước ngoài, từ 2,4 nghìn tỷ USD năm 2010 lên 7,1 nghìn tỷ USD năm 2020 - hơn gấp đôi tốc độ tăng của nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI toàn cầu trong cùng thời kỳ.

ASEAN - trung tâm của RCEP, đóng một vai trò quan trọng. Khoảng 40% đầu tư vào ASEAN đến từ các thành viên RCEP. Với sự đa dạng và ý nghĩa kinh tế của các thành viên RCEP, nhóm này có thể là một lực hút chính để thu hút FDI và cho các tập đoàn đa quốc gia xây dựng mạng lưới sản xuất khu vực có khả năng phục hồi. RCEP không chỉ quan trọng đối với đầu tư nội vùng mà còn là khối thương mại và đầu tư đối với phần còn lại của thế giới. Khoảng 70% dòng vốn FDI vào các nền kinh tế RCEP đến từ các nền kinh tế không thuộc RCEP.

Nguồn FDI lớn cho ASEAN

RCEP chiếm 40% dòng vốn FDI vào ASEAN, trong đó 24% là từ các thành viên RCEP ngoài ASEAN. Hơn 95% FDI từ các nước RCEP ngoài ASEAN trong giai đoạn 2018–2020 từ Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc. Đầu tư vào ASEAN từ các nước RCEP, ngoại trừ Trung Quốc, tập trung nhiều vào ba ngành công nghiệp chủ chốt. Ba ngành công nghiệp hàng đầu tương tự đối với ASEAN, Nhật Bản và Hàn Quốc (tức là sản xuất, tài chính và thương mại bán buôn và bán lẻ). Bất động sản ASEAN là mục tiêu đầu tư đáng kể từ Trung Quốc, trong khi dịch vụ chuyên nghiệp, khoa học và kỹ thuật là mục tiêu đầu tư đáng kể từ Úc.

Đầu tư xuyên biên giới trong RCEP (đầu tư vào một quốc gia thành viên bởi một công ty thuộc một quốc gia thành viên khác) đã tạo ra 14.000 dự án lĩnh vực xanh. Con số này cao hơn bất kỳ khối thương mại và đầu tư nào khác ngoại trừ EU. Tuy nhiên, ước tính giá trị đầu tư đưa ra một góc nhìn khác, vì từ góc độ này, khối RCEP đã vượt EU trở thành khu vực đầu tư lớn nhất trên thế giới. RCEP là một khối rất đa dạng, quy tụ 15 quốc gia ở các giai đoạn phát triển kinh tế rất khác nhau, từ Nhật Bản, Hàn Quốc cho đến Lào và Campuchia. Sự đa dạng giữa các nền kinh tế tiên tiến và các nền kinh tế kém phát triển hơn tạo ra sự bổ sung rất lớn trong khu vực và sự bổ sung tạo ra cơ hội. Bên cạnh đó, có những điều khoản cụ thể để hỗ trợ các nước kém phát triển nhất (Lào, Campuchia và Myanmar) để có thể hưởng lợi.

Theo số liệu của fDi Markets, các công ty Nhật Bản từ trước đến nay là nguồn đầu tư chính vào lĩnh vực xanh trong khu vực, tiếp theo là các công ty cùng ngành ở Hàn Quốc, Singapore và Trung Quốc, những công ty đang gia tăng dấu ấn trong khu vực trong những năm qua. Tuy nhiên, Trung Quốc là nước nhận đầu tư nước ngoài lớn nhất trong khu vực, với Việt Nam và Thái Lan theo sau ở khoảng cách xa. Các kỳ vọng là thỏa thuận sẽ bổ sung 200 tỷ USD hàng năm cho nền kinh tế toàn cầu vào năm 2030, cũng bằng cách thúc đẩy đầu tư trong nội bộ RCEP.

Sự nhấn mạnh của RCEP về hội nhập đầu tư sâu rộng hơn, đặc biệt có ý nghĩa khi khối này tập hợp một số quốc gia có môi trường FDI hạn chế nhất trên thế giới. Theo số liệu năm 2019 của OECD, Indonesia là quốc gia có môi trường đầu tư nước ngoài hạn chế nhất trên toàn thế giới. Trung Quốc (môi trường FDI hạn chế thứ 3), New Zealand (thứ 4) và Hàn Quốc (thứ 10) cũng góp mặt trong top 10. Nhật Bản có thứ hạng tốt hơn, mặc dù môi trường kinh doanh và văn hóa phức tạp của quốc gia này thường khiến các nhà đầu tư nước ngoài phải lo lắng.