Tin Khu Vực 
Hành trình giữ lửa văn hóa từ khung cửi bản làng
Thôn My Bắc, xã Tân Trịnh, tỉnh Tuyên Quang, là nơi người dân tộc Pà Thẻn sinh sống tập trung. Ở nơi ấy, tiếng thoi đưa bên khung cửi vang lên mỗi ngày như âm hưởng từ ngàn đời, là minh chứng cho sức sống bền bỉ của một nghề truyền thống. Giữa những người phụ nữ lặng lẽ cần mẫn ấy, chị Tải Thị Mai, Giám đốc Hợp tác xã Thổ cẩm Pà Thẻn Tân Bắc, đã khẳng định mình như người truyền lửa, góp phần đưa bản sắc dân tộc bước ra ánh sáng của hội nhập.
Tuổi thơ của chị Mai gắn liền với hình ảnh bà và mẹ ngồi dệt bên khung cửi. Mỗi đường kim, mũi chỉ, mỗi họa tiết hoa văn đều in sâu vào tâm trí như những bài học đầu tiên về bản sắc và niềm tự hào. Chính ký ức ấy đã hun đúc nên một khát vọng lớn: phải giữ bằng được nghề truyền thống, không chỉ cho riêng gia đình mà cho cả cộng đồng.
Hợp tác xã Thổ cẩm Pà Thẻn đã có bước tiến lịch sử khi ký thành công đơn hàng xuất khẩu chính ngạch đầu tiên sang Hàn Quốc
Năm 2017, chị Mai thành lập Hợp tác xã Thổ cẩm Pà Thẻn Tân Bắc (HTX) quy tụ những phụ nữ trong thôn yêu nghề. Từ đó, nghề dệt vốn có nguy cơ mai một được khơi dậy mạnh mẽ. Để HTX phát triển, các cấp ngành đã có nhiều chính sách đồng hành: hỗ trợ máy móc, thiết bị, mở lớp tập huấn đào tạo nghề, tổ chức các chuyến tham quan học hỏi mô hình, cho vay vốn ưu đãi và kết nối thị trường thông qua các hội thảo xúc tiến tiêu thụ sản phẩm tại nhiều tỉnh, thành phố.
Không chỉ được tiếp thêm sức mạnh từ chính sách, HTX còn được sự hỗ trợ từ tổ chức quốc tế. Năm 2018, dự án của Good Neighbors International đồng hành cùng HTX, hỗ trợ khung dệt, nguyên liệu, kỹ năng quản lý và kết nối thị trường. Nhờ vậy, sản phẩm thổ cẩm như trang phục, túi thơm, khăn quàng… đã dần được biết đến ở các điểm du lịch và thành phố lớn. Mỗi sản phẩm không chỉ đơn thuần để mặc, để dùng, mà còn như một bức tranh kể lại câu chuyện văn hóa, tín ngưỡng, thiên nhiên của người Pà Thẻn.
Chính quyền địa phương cũng tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục pháp lý, xúc tiến thương mại, đầu tư thêm thiết bị hiện đại như máy may, máy cắt, bàn ủi hơi nước. Nhờ đó, HTX vừa giữ được kỹ thuật thủ công truyền thống, vừa nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đáp ứng được những yêu cầu khắt khe của thị trường hiện đại.
Điều đặc biệt là HTX không chỉ dừng lại ở sản xuất, mà còn mở lớp dạy nghề miễn phí cho con em đồng bào Pà Thẻn. Những lớp học này không chỉ giúp thế hệ trẻ biết nghề, có cơ hội làm kinh tế từ truyền thống, mà còn khơi dậy trong họ niềm tự hào với bản sắc dân tộc.
Giấc mơ hội nhập từ đơn hàng quốc tế
Nếu như những năm đầu khởi nghiệp chỉ là bước dò dẫm trong khó khăn thì đến nay HTX Thổ cẩm Pà Thẻn Tân Bắc đã có bước tiến vượt bậc. Năm nay, nhờ sự trợ giúp từ dự án của Good Neighbors International, HTX đã thực hiện đơn hàng xuất khẩu 1.000 sản phẩm thổ cẩm sang Hàn Quốc. Đơn hàng gồm 500 móc khóa túi thơm và 500 ví đựng thẻ ATM, căn cước. Đây là lần đầu tiên sản phẩm mang thương hiệu HTX chính thức bước ra thị trường quốc tế, mở ra cơ hội lớn cho nghề truyền thống của người Pà Thẻn.
Không chỉ hướng tới thị trường xuất khẩu, HTX còn tận dụng hiệu quả mạng xã hội. Qua Zalo, Facebook, các thành viên tổ chức livestream bán hàng, quảng bá sản phẩm trực tiếp đến khách hàng. Cách làm này giúp thổ cẩm Pà Thẻn đến gần hơn với người tiêu dùng trong và ngoài nước, đặc biệt là du khách đến từ Nhật Bản, Anh, Mỹ. Những sản phẩm mang hoa văn đặc trưng trở thành món quà lưu niệm độc đáo, mang theo hồn cốt văn hóa vùng cao.
Chị Tải Thị Mai chia sẻ rằng mỗi sản phẩm thổ cẩm là một sứ giả văn hóa của người dân bản địa. Vì vậy, yếu tố thẩm mỹ, tính ứng dụng và chất lượng luôn được đặt lên hàng đầu. Tất cả sản phẩm đều có tem, mã vạch truy xuất nguồn gốc để bảo đảm uy tín. Các mặt hàng rất phong phú, từ váy áo, khăn, mũ, túi xách đến đồ lưu niệm. Giá cả phù hợp với nhiều đối tượng, chỉ từ 25 nghìn đồng cho những sản phẩm nhỏ, trong khi một bộ trang phục nữ có giá tới 5 triệu đồng.
Theo bà Lương Thị Kiệm, Trưởng phòng Văn hóa Xã hội xã Tân Trịnh, dân tộc Pà Thẻn thuộc nhóm rất ít người, với dân số hơn 5.000 người trên địa bàn xã. Hằng năm, xã duy trì Lễ hội Nhảy lửa Pà Thẻn, kết hợp với tham quan và trải nghiệm nghề dệt thổ cẩm. Đây là cơ hội để quảng bá bản sắc văn hóa, đồng thời gắn nghề truyền thống với phát triển du lịch cộng đồng, xây dựng sản phẩm OCOP và mở rộng kết nối thương mại điện tử.
Thành công của HTX cũng được nhìn nhận từ góc độ chiến lược. Bà Chu Thị Ngọc Diệp, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Tuyên Quang, nhận định mô hình HTX Thổ cẩm Pà Thẻn là minh chứng sống động cho nỗ lực bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa. Việc gìn giữ truyền thống không chỉ là trách nhiệm văn hóa mà còn là động lực để phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho đồng bào, đặc biệt là phụ nữ dân tộc thiểu số. Khi văn hóa gắn liền với đời sống, nó không chỉ tiếp nối mà còn lan tỏa, trở thành niềm tự hào chung của cộng đồng.
Hành trình từ khung cửi bản làng đến đơn hàng xuất khẩu quốc tế đã khẳng định một điều: văn hóa chỉ thật sự sống khi gắn với kinh tế. Mỗi sợi chỉ, mỗi hoa văn không còn chỉ là ký ức, mà đã trở thành sản phẩm có giá trị, là cầu nối đưa hình ảnh người Pà Thẻn đến với bạn bè năm châu. Đây không chỉ là thành công của một HTX, mà còn là minh chứng cho khát vọng hội nhập của cả một cộng đồng dân tộc thiểu số, góp phần làm giàu thêm bản đồ văn hóa Việt Nam trong thời kỳ mới.
HTX Thổ cẩm Pà Thẻn thôn My Bắc có 15 thành viên, đồng thời mở lớp dạy nghề miễn phí cho con em đồng bào dân tộc Pà Thẻn trong xã, qua đó giúp khơi dậy niềm tự hào dân tộc và cơ hội làm kinh tế từ nghề truyền thống.
