Miến dong Tài Hoan: Đặc sản núi rừng Côn Minh

Vươn xa từ tinh hoa bản địa

Chúng tôi gặp chị Lê Thị Lưu tại gian hàng giới thiệu thành tựu kinh tế - xã hội của tỉnh Thái Nguyên trong khuôn khổ Triển lãm thành tựu đất nước với chủ đề "80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc". Đại diện cho gian hàng của Hợp tác xã Miến dong Tài Hoan, chị Lê Thị Lưu, Phó Giám đốc hợp tác xã chia sẻ với giọng đầy tự hào: "Được tham dự chương trình hôm nay, mang sản phẩm của quê hương đến giới thiệu với bạn bè khắp nơi là niềm vinh dự lớn. Chúng tôi muốn lưu truyền những gì tinh túy nhất của bà con địa phương - đó chính là củ dong riềng, nguyên liệu để làm nên sợi miến dong Tài Hoan".

Hợp tác xã Miến dong Tài Hoan ra đời từ năm 2018, khi sản phẩm lần đầu tiên được công nhận OCOP 4 sao. Đến năm 2021, nhờ nâng cấp quy trình sản xuất, đầu tư máy móc hiện đại và chú trọng khâu bao bì, nhãn mác thân thiện với môi trường, miến Tài Hoan đã đạt chuẩn OCOP 5 sao cấp quốc gia. Theo chị Lưu, đây là một dấu mốc quan trọng khẳng định chất lượng của sản phẩm. Tháng 7/2024, sản phẩm tiếp tục được đánh giá lại và giữ vững danh hiệu này.

Điều làm nên sự khác biệt của miến Tài Hoan, theo chị Lưu, nằm ở nguồn nguyên liệu đặc hữu: “Củ dong riềng chỉ phát triển tốt ở miền núi, đặc biệt phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng vùng Côn Minh, Na Rì, Bắc Kạn cũ nay là Thái Nguyên. Chính vì vậy, tinh bột dong riềng ở đây mang hoạt chất tốt hơn, tạo nên hương vị riêng mà không nơi nào có được. Miến Tài Hoan hoàn toàn làm từ 100% tinh bột dong riềng, không pha trộn”.

Nhờ đặt chất lượng lên hàng đầu, sản phẩm đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường trong nước. Hiện hợp tác xã cung cấp hàng hóa cho hơn 50/63 tỉnh, thành, nhiều hệ thống siêu thị lớn và đã xuất khẩu sang Cộng hòa Séc. Đặc biệt, từ đầu năm 2025, hợp tác xã đang gấp rút sản xuất để kịp đơn hàng xuất khẩu riêng một container 40feet miến. Đây là tín hiệu đáng mừng khẳng định chỗ đứng của thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Từ sản phẩm đặc hữu đến giảm nghèo bền vững

Không chỉ là sản phẩm thương mại, miến dong Tài Hoan còn là “chiếc cầu” kết nối người dân Côn Minh với một cuộc sống ấm no hơn. Hợp tác xã đã xây dựng vùng nguyên liệu rộng khoảng 50 ha, liên kết với hàng trăm hộ dân trong và ngoài xã, bao tiêu toàn bộ sản phẩm. Nhờ vậy, cây dong riềng, như lời chị Lưu,  từng có thời kỳ bị thu hẹp diện tích nay đã hồi phục mạnh mẽ. Năm 2024, diện tích dong riềng tại Côn Minh đạt gần 200 ha trở thành vùng trọng điểm.

Trong mùa cao điểm, hợp tác xã tạo việc làm thường xuyên cho 35 - 40 lao động trực tiếp, năng suất đạt tới 2 tấn miến mỗi ngày. Thu nhập bình quân của người lao động thường xuyên trong hợp tác xã đạt khoảng 55 triệu đồng/năm, một con số đáng kể với vùng nông thôn miền núi.

Chị Lê Thị Lưu chia sẻ cụ thể: “Trước khi tham gia hợp tác xã nhiều chị em, trong đó có không ít đồng bào dân tộc thiểu số chỉ quanh quẩn với việc đi hái măng, hái lá dong bán. Thu nhập bấp bênh, cuộc sống rất khó khăn. Nay khi trở thành thành viên hợp tác xã, họ có công việc đều đặn, thu nhập ổn định, lại không phải xa quê làm công nhân. Ở nhà, vừa có việc, vừa tiện lo cho gia đình”.

Những con số biết nói đã chứng minh sức lan tỏa của mô hình này: Tỷ lệ hộ nghèo tại Côn Minh giảm xuống dưới 10% năm 2024. Miến dong Tài Hoan - với thương hiệu được khẳng định - đã góp phần không nhỏ vào hành trình ấy. Bởi khi một hợp tác xã hoạt động hiệu quả, không chỉ tạo việc làm, tăng thu nhập, mà còn thúc đẩy cả vùng nguyên liệu phát triển, hình thành chuỗi giá trị khép kín.

Sự hiện diện của sản phẩm Tài Hoan tại các hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước không chỉ khẳng định thương hiệu địa phương, mà còn mở thêm cánh cửa cho nông sản miền núi vươn xa. Chị Lưu bày tỏ: “Chúng tôi mong muốn trong thời gian tới, sản phẩm sẽ có mặt ở tất cả các tỉnh thành trong nước, đồng thời mở rộng xuất khẩu sang nhiều thị trường bạn bè quốc tế. Điều đó không chỉ là khát vọng của hợp tác xã, mà còn là niềm tự hào chung của bà con Côn Minh”.

Miến dong Tài Hoan không chỉ là món ăn quen thuộc, mà đã trở thành biểu tượng của sự đổi thay. Đó là câu chuyện về cách một hợp tác xã miền núi nhỏ bé vươn mình mạnh mẽ, kết hợp khéo léo giữa giá trị truyền thống và yêu cầu hiện đại. Và quan trọng hơn cả, thương hiệu này đang âm thầm viết tiếp giấc mơ thoát nghèo bền vững cho nhiều hộ dân nơi miền sơn cước.

Không chỉ chinh phục người tiêu dùng trong nước, sản phẩm miến dong Tài Hoan còn được xuất khẩu sang Cộng hoà Sec. Kết quả này đạt được nhờ nỗ lực của hợp tác xã và sự đồng hành của ngành Công Thương Thái Nguyên trong triển khai các hoạt động kết nối giao thương, xúc tiến tiêu thụ.