Xuất khẩu nước mắm bình quân cả nước mới đạt khoảng 12,6%

Đây là con số được đưa ra tại Hội thảo “Đẩy mạnh xuất khẩu nước mắm - Định hướng và giải pháp” do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với các đơn vị tổ chức chiều 24/6.

Xuất khẩu thực phẩm nói chung và xuất khẩu nước mắm nói riêng luôn là mục tiêu của các nhà sản xuất - kinh doanh và Chính phủ các quốc gia có thế mạnh về ngành hàng này. Việt Nam là đất nước được thiên nhiên ưu tiên và có bề dày kinh nghiệm trong sản xuất nước mắm.

Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), cả nước hiện có hơn 4.200 cơ sở sản xuất nước mắm với sản lượng trung bình trong năm 2020 đạt gần 380 triệu lít...

Ngày nay, nước mắm không chỉ phục vụ nhu cầu yêu cầu của người dùng trong nước mà còn xuất khẩu tới nhiều quốc gia trên thế giới, mở ra cánh cửa quảng cáo văn hóa, ẩm thực Việt Nam với bạn bè quốc tế, mang lại lợi ích cho quốc gia và doanh nghiệp.

Ngành hàng nước mắm Việt Nam những năm qua đã đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đảm bảo an toàn vệ sinh trong sản xuất cũng như tiêu chuẩn kiểm định của thị trường quốc tế. Tuy nhiên, nước mắm Việt Nam phải cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường xuất khẩu với thị phần còn khiêm tốn so với tiềm năng. Do đó, việc đưa ra các định hướng và giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu nước mắm là vấn đề được đặt ra.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - cho biết, hiện nay, có 17 cơ sở sản xuất nước mắm trong danh sách xuất khẩu đi các thị trường, trong đó 17/17 cơ sở đều có mức xếp hạng an toàn thực phẩm đạt yêu cầu theo quy định hiện hành. Xuất khẩu nước mắm bình quân cả nước mới đạt tỷ lệ khoảng 12,6% so với tổng sản lượng. Trong đó, thị trường châu Á chiếm hơn 54%, châu Úc chiếm hơn 18%, châu Âu hơn 13% và châu Mỹ hơn 13%. Tổng kim ngạch xuất khẩu nước mắm năm 2021 đạt 28,53 triệu USD.

Để phát triển vững chắc ngành hàng nước mắm phục vụ xuất khẩu, ông Phùng Đức Tiến cho rằng, cần đảm bảo nguồn nguyên liệu cả về số lượng và chất lượng. Bên cạnh đó, cần nâng cấp cơ sở hạ tầng, nhà xưởng, dụng cụ chứa đựng trong quá trình sản xuất, chế biến nước mắm. Áp dụng các chương trình quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm trong sản xuất nước mắm. Quan tâm hơn nữa đến bao bì, nhãn mác sản phẩm đảm bảo an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường.

Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ và có cơ chế xử lý nghiêm với các hành vi lạm dụng sử dụng hóa chất, phụ gia trong chế biến. Khôi phục và phát huy các mô hình, làng nghề chế biến nước mắm có giá trị truyền thống lâu đời, xây dựng chỉ dẫn địa lý và thương hiệu nước mắm đặc sản vùng miền, sản phẩm OCOP….

Đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của các thị trường xuất khẩu là yêu cầu bắt buộc

"Rào cản lớn nhất là vệ sinh an toàn thực phẩm và vấn đề dư lượng đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp cận và mở cửa thị trường xuất khẩu", TS Lê Thanh Hòa - Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản nhận định và cho rằng, song song với việc đáp ứng các quy định về an toàn thực phẩm của các thị trường xuất khẩu, thì việc đẩy mạnh nghiên cứu thị hiếu, mở rộng thị trường xuất khẩu với sự đa dạng về chủng loại nước mắm; đầy đủ hồ sơ truy xuất nguồn gốc, cũng như xây dựng thương hiệu quốc gia cho nước mắm Việt Nam cũng là vấn đề được đặt ra. Bên cạnh đó, cần tổ chức các hoạt động đội tàu chuyên khai thác cá làm mắm, ướp muối ngay trên tàu để bảo đảm chất lượng nguyên liệu đầu vào cho chế biến nước mắm.

Đẩy mạnh xuất khẩu nước mắm dưới góc nhìn văn hóa ẩm thực và khoa học - công nghệ, GS. TS Lưu Duẩn - Trưởng ban tư vấn Hiệp hội Văn hóa ẩm thực Việt Nam cho rằng, việc này cần sự hợp sức của cơ quan nhà nước, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, các hiệp hội nước mắm cũng như các cá nhân, nhà khoa học trong việc kết nối và tìm ra các giải pháp mang tính thực tiễn cao.

Các doanh nghiệp, hộ gia đình sản xuất, kinh doanh nước mắm cần đầu tư kinh phí nhiều hơn nữa để thay đổi công nghệ, áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng như HARPC, HACCP, ISO 22000,... nhằm đạt yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm, đủ điều kiện xuất khẩu đi các thị trường Hoa Kỳ, Australia, EU.... Bên cạnh đó, cần đầu tư, nghiên cứu đa dạng mẫu mã, bao bì cho sản phẩm sang trọng, tiện lợi, hấp dẫn.

Hiện, Thái Lan vẫn là nước xuất khẩu nước mắm lớn nhất. Thị phần nước mắm Việt trên thị trường thế giới vẫn còn rất khiêm tốn so với tiềm năng. Để ngành nước mắm Việt Nam phát triển bền vững, để sản phẩm nước mắm Việt Nam có thể khẳng định vị thế trên bản đồ ẩm thực thế giới các chuyên gia đều cho rằng, việc này đòi hỏi triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó, việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của các thị trường xuất khẩu là yêu cầu bắt buộc.