Xây dựng quy trình công nghệ dự báo ngập lụt vùng ven biển

Trong khuôn khổ đề tài khoa học và công nghệ cấp quốc gia, các nhà khoa học của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia (Cục Khí tượng Thủy văn) đã nghiên cứu xây dựng bộ mô hình và quy trình công nghệ dự báo ngập lụt vùng ven biển do nước dâng và sóng trong bão, thí điểm tại Thanh Hóa. Đề tài do PGS.TS Nguyễn Bá Thủy làm chủ nhiệm.

Đề tài được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 12/2022 đến 11/2025, với mục tiêu xây dựng bộ mô hình tích hợp dự báo ngập lụt vùng ven biển do nước dâng và sóng trong bão; ứng dụng thử nghiệm cho 2 khu vực ven biển đại diện có và không có đê. Đồng thời, đề xuất quy trình công nghệ và phương án dự báo phục vụ cảnh báo sớm thiên tai.

Đến nay, nhóm nghiên cứu đã hoàn thành việc thu thập, xử lý dữ liệu khí tượng, thủy văn, hải văn và địa hình phục vụ mô phỏng. Các mô hình tiên tiến như: WRF, SWAN và ADCIRC đã được tích hợp để mô phỏng gió bão, sóng và nước dâng, qua đó hình thành hệ thống dự báo ngập lụt tổng thể cho vùng ven biển.

Đặc biệt, mô hình đã được ứng dụng thử nghiệm tại khu vực ven biển Thanh Hóa với tỷ lệ bản đồ chi tiết 1/10.000, giúp đánh giá các kịch bản ngập lụt do bão và triều cường trong nhiều điều kiện khác nhau. Nghiên cứu cũng đề xuất quy trình công nghệ, phương án dự báo cho khu vực ven biển có đê và không có đê; ứng dụng công cụ thử nghiệm trong nghiệp vụ dự báo ngập lụt do nước dâng và sóng trong bão.

Bên cạnh kết quả nghiên cứu, đề tài cũng ghi nhận những kết quả trong hoạt động khoa học và đào tạo. Nhóm đã công bố nhiều bài báo trong và ngoài nước, báo cáo tại hội thảo chuyên ngành, đồng thời hỗ trợ đào tạo một nghiên cứu sinh và một học viên cao học.

Theo kế hoạch, báo cáo tổng hợp của đề tài được xây dựng gồm 6 chương, trình bày toàn diện từ cơ sở lý luận đến kết quả ứng dụng thực tế. Trong đó, chương đầu giới thiệu tổng quan các nghiên cứu về nước dâng, ngập lụt và ảnh hưởng của bão đối với vùng ven biển; chương 2 nêu rõ phạm vi, đối tượng, phương pháp và nguồn số liệu sử dụng trong nghiên cứu.

Các chương tiếp theo tập trung phân tích sâu tác động của thủy triều, sóng và nước dâng do bão đối với vùng ven biển Bắc Bộ, đặc biệt là khu vực Thanh Hóa - nơi được lựa chọn làm khu vực thí điểm.

Báo cáo cũng chỉ ra những yếu tố tự nhiên và nhân sinh ảnh hưởng đến nguy cơ ngập lụt; đề xuất giải pháp kỹ thuật, công nghệ dự báo và mô phỏng hiệu quả nhằm nâng cao năng lực cảnh báo sớm. Bên cạnh đó, tổng hợp trình bày quy trình công nghệ dự báo ngập lụt ven biển và đánh giá kết quả thử nghiệm mô hình trong mùa bão thực tế năm 2025.

Kết quả của đề tài là cơ sở quan trọng phục vụ công tác dự báo, cảnh báo sớm ngập lụt vùng ven biển Việt Nam, góp phần giảm thiểu thiệt hại do bão, nước dâng và sóng lớn, hướng tới phát triển công nghệ dự báo hiện đại và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu.

Các cơn bão lớn gây ngập lụt, hư hại hệ thống đê kè, sạt lở bờ sông, bờ biển, ảnh hưởng đến sinh kế của người dân khu vực ven biển. Thực tế đó đòi hỏi phải có công cụ dự báo, cảnh báo ngập lụt vùng ven biển do nước dâng và sóng trong bão nhằm giảm thiểu thiệt hại, đồng thời phục vụ quy hoạch phát triển vùng ven biển.