Truy xuất nguồn gốc bằng công nghệ: Động lực mới cho thương mại số

RFID – Blockchain: Nền tảng bứt phá cho truy xuất nguồn gốc hàng hóa Việt

Diễn đàn Tương lai số 2025 diễn ra sáng 19/11/2025 tại Hà Nội với chủ đề "Phát triển, ứng dụng công nghệ chiến lược cho chuyển đổi số và truy xuất nguồn gốc - Đòn bẩy kiến tạo tương lai số cho Việt Nam hội nhập" do Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam phối hợp với Viện Công nghệ thông tin (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) tổ chức đã mang đến những góc nhìn sâu sắc, những sáng kiến thiết thực, góp phần tạo ra các đột phá mới trong quá trình triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và thúc đẩy hệ sinh thái công nghệ Việt Nam bứt phá trong giai đoạn tới.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nghị quyết được coi là bước ngoặt chiến lược, thể hiện tư duy mới trong phát triển đất nước, xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt giúp các ngành, lĩnh vực và doanh nghiệp nâng cao năng suất, năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Trong xu hướng đó, công nghệ truy xuất nguồn gốc đang nổi lên như một công cụ thiết yếu để minh bạch hóa chuỗi giá trị sản phẩm. Ở nhiều quốc gia phát triển, truy xuất nguồn gốc là yêu cầu bắt buộc đối với hàng hóa lưu thông trên thị trường, nhằm bảo đảm chất lượng, chống gian lận thương mại và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. 

Phát biểu tại diễn đàn, GS.TS Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã đưa ra một số định hướng có ý nghĩa chiến lược: Thứ nhất, truy xuất nguồn gốc không chỉ là yêu cầu của thị trường, mà còn là điều kiện tiên quyết để bảo đảm minh bạch, chất lượng hàng hóa và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Bên cạnh đó việc ứng dụng các công nghệ chiến lược như chip bán dẫn RFID, IoT, Blockchain, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ là động lực mạnh mẽ để hình thành hệ sinh thái truy xuất nguồn gốc hiện đại, liên thông và an toàn. Những kinh nghiệm, mô hình quốc tế được chia sẻ hôm nay, đặc biệt từ các tập đoàn công nghệ lớn, đã khẳng định tiềm năng to lớn mà Việt Nam có thể áp dụng trong hoàn cảnh của mình.

Tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 100/QĐ-TTg ngày 19/1/2019, phê duyệt Đề án triển khai, áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc. Các địa phương và doanh nghiệp đã tích cực ứng dụng công nghệ số trong quản lý, giám sát và minh bạch hóa sản phẩm, góp phần nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu Việt.

Thúc đẩy minh bạch thị trường 

Trong khuôn khổ diễn đàn, tọa đàm “Công nghệ truy xuất nguồn gốc và năng lực cạnh tranh hàng hóa Việt Nam” quy tụ các chuyên gia, doanh nghiệp và tổ chức công nghệ. Tọa đàm trao đổi góc nhìn thực tiễn nhằm tìm ra giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế. 

Các chuyên gia cho rằng, mặc dù đã có nhiều mô hình ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc, nhưng hiệu quả thực tế vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và kỳ vọng. 

Trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ trong quản lý chuỗi cung ứng, việc ứng dụng công nghệ chip bán dẫn RFID giải pháp nhận dạng tự động bằng tần số vô tuyến đang được xem là bước tiến quan trọng trong chuyển đổi số. Công nghệ RFID giúp theo dõi, quản lý và số hóa dữ liệu sản phẩm theo thời gian thực, nâng cao hiệu quả quản trị, giảm thất thoát và tối ưu hóa toàn bộ chuỗi cung ứng.

Sự kết hợp giữa công nghệ truy xuất nguồn gốc, chip RFID thông minh và nền tảng số hóa quản lý dữ liệu đang mở ra hướng đi mới cho chuyển đổi số toàn diện. Điều này giúp xây dựng hệ sinh thái sản phẩm minh bạch, an toàn và có khả năng cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế.

Cũng theo GS. Chu Hoàng Hà, để công nghệ phát huy hiệu quả trong thực tiễn, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương; hoàn thiện khung pháp lý thống nhất; thúc đẩy hợp tác công - tư nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận công nghệ, giảm chi phí triển khai và nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo.

Để thực hiện thành công chuyển đổi số quốc gia, cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu lưu thông hàng hóa, theo tinh thần Chỉ thị số 18/CT-TTg ngày 30/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ. Hệ thống này hỗ trợ phát triển thương mại điện tử, chống thất thu thuế và đảm bảo an ninh tiền tệ. Đồng thời, ứng dụng tem xác thực điện tử giúp định danh người bán, xác thực hàng hóa, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ.

GS. Chu Hoàng Hà cho rằng, cần hoàn thiện tiêu chuẩn, cơ sở dữ liệu hàng hóa nhằm giúp doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp nhỏ và vừa, thuận lợi khai báo hàng hóa, nâng cao hiệu quả quản lý của nhà nước, bảo đảm quyền lợi nguồn gốc xuất xứ và điều kiện lưu thông hàng hóa, đồng thời chống thất thu thuế.