Sáp nhập tỉnh: Yêu cầu thúc bách xây dựng nền tảng số, công chức số

Vai trò quan trọng của Chính phủ số, Chính phủ điện tử

Toàn quốc hiện có 63 tỉnh thành với 696 đơn vị hành chính cấp huyện, 10.035 đơn vị hành chính cấp xã. Tại cuộc họp Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ đầu tháng 3/2025 đã thống nhất dự kiến trình phương án giảm khoảng 50% số đơn vị hành chính cấp tỉnh; bỏ cấp huyện; tiến hành sắp xếp, sáp nhập các xã theo hướng giảm 60 – 70% đơn vị hành chính cấp cơ sở như hiện nay.

Sáp nhập tỉnh, tổ chức mô hình chính quyền 2 cấp đặt ra yêu cầu phải đẩy nhanh, toàn diện chuyển đổi số (Trong ảnh: Một góc thành phố Đà Nẵng)

Theo lộ trình sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh trên toàn quốc, dự kiến Nghị quyết sáp nhập tỉnh sẽ được Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét thông qua trước ngày 30/6/2025. Chủ trương sáp nhập tỉnh, tổ chức mô hình chính quyền 2 cấp (cấp tỉnh và cấp cơ sở), sáp nhập các xã nhận được sự đồng tình, ủng hộ cao của người dân cả nước.

Vấn đề đặt ra khi sáp nhập tỉnh, ghép xã đó là không gian phát triển rộng thì công tác quản lý cũng đồng thời rộng hơn. Lãnh đạo một tỉnh, thành phố sẽ quản lý điều hành cùng lúc tất cả chính quyền cơ sở; không thể bổ nhiệm hàng chục cấp phó phục vụ cho công tác quản lý các xã như cấp huyện cũ.

Bài toán đặt ra ở đây là làm sao để quản lý hành chính hiệu quả, đồng thời, người dân cũng không bị ảnh hưởng bởi việc sáp nhập các xã mà mất thời gian nhiều hơn, đường đi dài hơn để thực hiện thủ tục hành chính.

Lời giải cho bài toán này là cần thúc đẩy chuyển đổi số nhanh, toàn diện. Đặc biệt là vai trò của Chính phủ số, Chính phủ điện tử. “Nền tảng số, đặc biệt là Chính phủ số, Chính phủ điện tử chưa bao giờ quan trọng như ngày hôm nay. Trước đây chúng ta cũng thấy quan trọng, nhưng bây giờ càng quan trọng hơn”, ông Hoàng Nam Tiến – Phó Chủ tịch Hội đồng trường, trường Đại học FPT, cựu Chủ tịch FPT Solfware nhận định.

Ông Hoàng Nam Tiến trong một buổi chia sẻ về AI tại thành phố Đà Nẵng

Thúc bách “xóa mù chữ” về chuyển đổi số, AI cho cán bộ cơ sở

Chuyên gia đến từ tập đoàn FPT cho rằng với yêu cầu phát triển hiện nay, Việt Nam cần xây dựng hàng loạt các nền tảng dữ liệu. Tiêu biểu như đã có Đề án 06 về "Phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030".

Nền tảng dữ liệu hướng đến đối tượng phục vụ là người dân. Tất cả các thủ tục hành chính công trực tuyến phải nhanh chóng được nâng lên cấp độ 4. Người dân ngồi ngay ở nhà bằng điện thoại di động hoặc là bằng máy tính có thể làm được tất cả các thủ tục. Kể cả những thủ tục phức tạp hiện nay như cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ); đất đai; nhà cửa....

Khi xây dựng các nền tảng dữ liệu, những người công chức, viên chức hoàn toàn thao tác trên môi trường số. Cũng thông qua các nền tảng, thay vì phải đi lại như trước, lãnh đạo tỉnh, thành phố có thể trực tiếp biết được xã nào đang gặp vấn đề và giải quyết. Người dân cũng không còn gặp khó về rào cản khoảng cách địa lý.

Một vấn đề đặc biệt được ông Hoàng Nam Tiến đề cập đó là vấn đề “xóa mù” trí tuệ nhân tạo (AI) đối với các công chức, viên chức cấp cơ sở.

Khi xây dựng chính quyền số, những cán bộ công chức, viên chức, bao gồm cấp xã như hiện nay phải được “xóa mù” về chuyển đổi số, “xóa mù” về AI.

Cần thúc bách xây dựng các nền tảng dữ liệu số, đào tạo đội ngũ công chức số đáp ứng yêu cầu vận hành bộ máy tổ chức sau sáp nhập tỉnh (Trong ảnh: Trung tâm giám sát, điều hành thông minh thành phố Đà Nẵng)

Theo ông Hoàng Nam Tiến, năm 1945, khi có tới hơn 90% người dân Việt Nam mù chữ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu 3 loại giặc cần phải diệt đó là: Giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm. “Bây giờ cũng phải diệt giặc dốt - Dốt về công nghệ, dốt về trí tuệ nhân tạo. Việc “xóa mù chữ” - cụ thể ở đây, trong thời kỳ hiện tại, năm 2025, nghĩa là “xóa mù” chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo cho công chức, viên chức ở cấp cơ sở, cụ thể là cán bộ xã là vấn đề cấp thiết”, ông Hoàng Nam Tiến nhận định.

Để “xóa mù” AI, đào tạo phải đi trước 1 bước và lãnh đạo ở cơ sở cũng phải đi trước. Họ phải là những người làm gương về làm việc trên môi trường số; làm gương về việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo. “Lãnh đạo phải làm gương. Lãnh đạo vẫn còn chỉ đạo miệng; vẫn còn gọi điện thoại; vẫn còn viết câu ký công văn thì không thể nào chuyển đổi được. Tôi lo cán bộ, tôi không lo dân. Là cán bộ xã cần phải học. Dân ta rất giỏi, học rất nhanh. Người dân mà cái gì có lợi họ học trong vòng 10 phút đồng hồ. Sợ nhất cán bộ không chịu học”, ông Hoàng Nam Tiến nói.

Cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn bộ máy đang diễn ra khẩn trương trong cả nước theo tinh thần “vừa chạy, vừa xếp hàng” với quyết tâm cao xây dựng bộ máy tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Và tương tự như thế, để bộ máy mới hoạt động hiệu quả nhất cũng cần tinh thần “vừa chạy, vừa xếp hàng” trong xây dựng nền tảng dữ liệu số phục vụ người dân; và cuộc cách mạng về “xóa mù” về chuyển đổi số, “xóa mù” AI cho các cán bộ cấp cơ sở cũng như tính nêu gương của người đứng đầu trong cuộc cách mạng số này.