Sáp nhập, giải thể trường đại học cần lộ trình phù hợp

Thích ứng với xu hướng giáo dục hiện đại

Việc sáp nhập hoặc giải thể các trường đại học đang trở thành một xu hướng trong quá trình tái cấu trúc hệ thống giáo dục đại học tại Việt Nam. Chủ trương này nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, tối ưu hóa nguồn lực và phù hợp với nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đó, việc triển khai cần có sự tính toán kỹ lưỡng, tránh gây xáo trộn cho sinh viên, giảng viên và xã hội.

Theo Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 vừa được Chính phủ phê duyệt, cơ sở giáo dục đại học, phân hiệu của cơ sở giáo dục đại học không đạt chuẩn hoặc không hoàn thành xác lập vị trí pháp lý theo quy định của pháp luật sẽ bị chấm dứt hoạt động trước năm 2028 và giải thể trước năm 2030.

Thực tế những năm qua cho thấy, nhiều trường đại học đang gặp khó khăn trong tuyển sinh, cơ sở vật chất hạn chế, chất lượng đào tạo chưa đạt yêu cầu. Theo thống kê từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, một số trường có tỷ lệ tuyển sinh dưới 50% so với chỉ tiêu, trong khi đó, hệ thống giáo dục đại học lại phân tán, dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn lực.

Chính vì vậy, việc sáp nhập hay giải thể các trường đại học sẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục nhờ tập trung đầu tư cho các cơ sở đào tạo có năng lực tốt thay vì dàn trải nguồn lực.

Sáp nhập hay giải thể các trường đại học sẽ giúp nâng cao chất lượng giáo dục. Ảnh: Tuấn Linh

TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ Giáo dục và Đào tạo) - nhận định, việc sáp nhập các trường đại học sẽ giúp tối ưu hóa cơ sở vật chất và nhân sự, tránh tình trạng dư thừa giảng viên, phòng học không sử dụng hết trong khi một số trường khác lại thiếu điều kiện giảng dạy.

“Hơn hết, quá trình này hoàn toàn thích ứng với xu hướng giáo dục hiện đại là đào tạo phải gắn với nhu cầu thực tế, tránh tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ” như hiện nay” - ông Vinh nhấn mạnh.

Cần lộ trình hợp lý và minh bạch

Dù có nhiều lợi ích, song theo các chuyên gia trong ngành giáo dục, quá trình sáp nhập hay giải thể trường đại học không hề đơn giản, bởi nó tác động trực tiếp đến quyền lợi của sinh viên, giảng viên và người lao động.

Theo đó, việc thay đổi môi trường học, chương trình đào tạo có thể ảnh hưởng đến tiến độ học tập của sinh viên. Cùng đó là những lo ngại về chất lượng giảng dạy, bởi nếu không có sự chuẩn bị kỹ, việc sáp nhập có thể làm giảm chất lượng giảng dạy do quá tải về quy mô hoặc khác biệt về phương pháp giảng dạy.

Để quá trình sáp nhập hoặc giải thể trường đại học kém chất lượng diễn ra suôn sẻ, tránh những hệ lụy tiêu cực, các chuyên gia cho rằng, cần có một lộ trình hợp lý và minh bạch. Theo đó, cần đánh giá toàn diện trước khi sáp nhập hoặc giải thể. “Chúng ta cần xem xét kỹ các tiêu chí như chất lượng đào tạo, tài chính, nhu cầu thực tế của thị trường lao động trước khi đưa ra quyết định” - ông Nguyễn Ngọc Hoà - người có thâm niên hơn 20 năm trong lĩnh vực quản lý giáo dục chia sẻ với Báo Công Thương.

Đồng thời, cần bảo vệ quyền lợi của sinh viên và giảng viên. Các sinh viên cần được hỗ trợ trong quá trình chuyển đổi, đảm bảo chương trình đào tạo không bị gián đoạn. Còn đối với giảng viên, cần có chính sách rõ ràng về sắp xếp công việc, tránh tình trạng thất nghiệp hàng loạt.

Đáng chú ý, cần minh bạch thông tin và lấy ý kiến các bên liên quan, bởi việc sáp nhập cần có sự đồng thuận của nhà trường, giảng viên và sinh viên, tránh việc thực hiện một cách áp đặt gây hoang mang.

Quan trọng hơn, sau sáp nhập cần đầu tư mạnh vào các trường. “Nếu chỉ dừng lại ở việc gộp trường mà không có chiến lược phát triển, nâng cao chất lượng, thì mục tiêu cải thiện giáo dục sẽ khó đạt được” - ông Hoà nói.

Nói về việc quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn - cho biết, quy hoạch lần này không phải để giải thể, trừng phạt hay làm tổn thương các trường. Mục đích quan trọng nhất của lần quy hoạch này là để các trường được đầu tư, được củng cố và hiện đại hóa, mở rộng không gian phát triển.

“Những trường không được đầu tư trọng điểm không phải không còn cơ hội, mà còn nhiều chương trình khác đầu tư phát triển. Những trường đại học đã được đầu tư trong quy hoạch lần này nếu không đạt được yêu cầu thể hiện năng lực, hoạt động kém hiệu quả thì phải sắp xếp, sáp nhập hoặc giải thể” - ông Sơn nhấn mạnh.

Có thể thấy, sáp nhập, giải thể trường đại học là một xu hướng tất yếu, phù hợp với chiến lược nâng cao chất lượng giáo dục và tối ưu nguồn lực. Tuy nhiên, việc thực hiện cần có sự tính toán kỹ lưỡng, đảm bảo quyền lợi của sinh viên và giảng viên, đồng thời hướng tới một hệ thống giáo dục đại học bền vững và hiệu quả hơn. Nếu không được triển khai hợp lý, quá trình này có thể gây ra nhiều hệ lụy, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo và niềm tin của xã hội vào nền giáo dục nước nhà.