Sáp nhập tỉnh, tinh gọn bộ máy, mở đường lớn

Tạo dư địa, mở rộng không gian phát triển

Phương án sau khi sắp xếp giảm khoảng 50% số đơn vị hành chính cấp tỉnh, và giảm 60 - 70% đơn vị hành chính cấp cơ sở so với hiện nay... Thông tin từ cuộc họp ngày 11/3 của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì đã nhận được sự quan tâm của người dân cả nước.

Cụm từ “sáp nhập tỉnh” là từ khóa tìm kiếm, nội dung được nhắc đến, bàn thảo nhiều nhất gần đây. Đặc biệt, sau khi Bộ Chính trị ban hành Kết luận 127-KL/TW ngày 28/2/2025 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Kết luận 127 đã nêu rõ các nội dung liên quan đến mục tiêu, yêu cầu, lộ trình thời gian, quy trình cho việc nghiên cứu sáp nhập tỉnh và tổ chức các đơn vị hành chính đã tạo niềm tin lớn từ người dân về chủ trương, tính bài bản, khoa học cũng như những quyết sách của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị liên quan đến tinh gọn, sáp nhập…

Sáp nhập tỉnh sẽ giúp các địa phương mở rộng không gian phát triển. (Ảnh minh họa: VTH)

Về sáp nhập tỉnh, có lẽ với mỗi người dân, đặc biệt là thế hệ những người ở độ tuổi trung niên trở lên vẫn nhớ và luôn ghi dấu những tên tỉnh, thành trước đây như Bình Trị Thiên, Phú Khánh, Hà Sơn Bình, Vĩnh Phú, Hoàng Liên Sơn, Sông Bé… Sau một số lần sáp nhập, chia tách, nước ta có 63 tỉnh, thành như hiện nay từ năm 2004. Phải xác định việc chia tách hay sáp nhập tỉnh, thành, địa phương, đơn vị hành chính là việc trọng của đất nước, quyết định phụ thuộc vào các yếu tố mang tính lịch sử.

Với chủ trương sáp nhập tỉnh và thực hiện tới đây, như phát biểu kết luận của Thủ tướng Phạm Minh Chính trong cuộc họp ngày 11/3 thì việc sáp nhập là để phù hợp tình hình mới, khả năng quản lý hiện nay khi hạ tầng giao thông, hạ tầng số được cải thiện mạnh mẽ, đồng thời tạo không gian phát triển mới, phát huy tối đa tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của từng địa phương.

Về khả năng quản lý gắn với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ trong tình hình mới đã thấy rõ. Việt Nam đã có những bước tiến mạnh về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo từng bước trở thành các yếu tố quan trọng mang tính quyết định, đóng góp thiết thực, toàn diện trên mọi lĩnh vực, như y tế, nông nghiệp, công nghiệp, công nghệ thông tin, quốc phòng - an ninh và gồm cả khả năng quản trị, quản lý.

Sáp nhập tỉnh để tạo không gian phát triển mới là yếu tố, nội dung được nhiều người dân, đặc biệt các chuyên gia kinh tế đồng thuận, đánh giá cao. Là người làm báo, có may mắn được đi nhiều vùng miền và hầu khắp các địa phương trên cả nước, có thể nhận thấy rằng, mỗi địa phương đều có thế mạnh kinh tế, nét riêng về đời sống văn hóa.

Tuy nhiên, cũng không khó để nhận biết ở những địa phương lân cận, giáp ranh, đặc biệt các tỉnh cùng khu vực như đồng bằng sông Hồng, các tỉnh miền Trung hay khu vực Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ đều có những nét tương đồng về khí hậu thổ nhưỡng, lợi thế kinh tế hay nét sinh hoạt văn hóa của người dân. Như khu vực miền núi phía Bắc, các địa phương dù tỉ lệ khác nhau nhưng cộng đồng dân cư cũng chủ yếu có người Mông, người Dao, Nùng, người Thái...; ngoài những tỉnh biên giới có kinh tế cửa khẩu còn cơ bản có lợi thế về khoáng sản, tiềm năng thủy điện, cây chè, dược liệu hay nông lâm sản. Khu vực Tây Nguyên cũng cơ bản là cộng đồng dân cư cùng sinh sống với đồng bào dân tộc thiểu số, lợi thế về cây công nghiệp như cà phê, cao su, hồ tiêu, vùng đất đỏ bazan. Các địa phương phía Bắc hay khu vực phía Nam về cơ bản các địa phương cũng có nhiều nét tương đồng về lợi thế cũng như những vấn đề đặt ra cần giải quyết.

Có lẽ chính vì vậy mà trong suốt những năm qua, bài toán liên kết vùng luôn được đặt ra ở nhiều cuộc hội nghị, hội thảo, trên bàn nghị sự… Mục tiêu của liên kết vùng cũng chính là để phát huy thế mạnh chung của các địa phương, tránh xung đột lợi ích giữa các tỉnh, thành dẫn đến hạn chế hay đánh mất lợi thế chung.

Chưa rõ tới đây phương án sáp nhập các tỉnh, thành sẽ như thế nào, nhưng với phương án giảm 50% số đơn vị hành chính cấp tỉnh thì sẽ có nhiều tỉnh liền kề, có những điểm tương đồng sẽ sáp nhập với nhau. Như vậy, không gian mới sẽ mở, các yếu tố lợi thế kinh tế, xã hội sẽ cộng hưởng phát triển, những bất lợi, hạn chế sẽ được “cùng chung ý chí” để giải quyết, khắc phục… Ở một “không gian hẹp hơn” việc tổ chức lại, sáp nhập các xã cũng đạt được những mục tiêu tương tự.

Cuộc cách mạng và những “siêu dự án” mở hướng tương lai

Tinh gọn bộ máy, sáp nhập tỉnh, sáp nhập địa phương thời gian qua đã, đang được triệt khai đồng bộ, quyết liệt với tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”. Những chỉ đạo từ Trung ương với các nghị quyết, kết luận được ban hành như Kết luận số 121-KL/TW, Kết luận số 126-KL/TW, Kết luận số 127-KL/TW, Kết luận 128 KL/TW… Trong đó đề cập nhiều nội dung về công tác cán bộ, tổ chức bộ máy, đến vấn đề nghiên cứu sửa đổi Hiến pháp… cho thấy quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước trong việc triển khai cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị. Tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, có ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển của đất nước trong giai đoạn mới. Đây là đòi hỏi tất yếu nhằm nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy, đáp ứng yêu cầu xây dựng một hệ thống chính trị hiện đại, minh bạch, vì sự phát triển nhanh, bền vững của Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Song song với triển khai cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, ở giai đoạn có thể coi là lịch sử của đất nước hiện nay, người dân được chứng kiến, tạo những động lực, niềm tin vào tương lai với những ‘siêu dự án” đã, đang được Đảng, Nhà nước, Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương, trong đó có Bộ Công Thương “chốt” triển khai.

Trước hết là Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận với Nghị quyết số 189/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận được Quốc hội thông qua ngày 19/2/2025. Có thể nói, trong bối cảnh hiện nay, tái khởi động Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận không chỉ là lời giải cho bài toán an ninh năng lượng quốc gia mà còn góp phần vào quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh bền vững, đưa nền khoa học công nghệ của đất nước phát triển lên tầm cao mới…

Phối cảnh đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Ảnh: baodautu

Hay dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được Quốc hội chốt chủ trương đầu tư vào tháng 11/2024 với tổng vốn sơ bộ khoảng 1,7 triệu tỷ đồng, tương đương 67 tỷ USD. Tuyến đường dài 1.541 km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP. Hồ Chí Minh), đi qua 20 tỉnh, thành. Dự án dự kiến triển khai và hoàn thành trong 10 năm… Với chủ trương này, có thể nói đường sắt tốc độ cao với những chuyến tàu tiện nghi chạy ‘'tốc độ của gió” vốn là là mơ ước với mỗi người dân Việt Nam sẽ sớm thành hiện thực.

Cũng về giao thông, có thể thấy chưa bao giờ thấy sự chuyển biến, thay đổi lớn về hạ tầng giao thông đường bộ của đất nước như hiện nay. Thời gian gần đây, người dân đón nhận liên tiếp các thông tin sẽ thông tuyến cao tốc ở nhiều tuyến, gần nhất là thông tuyến Hà Tĩnh - Quảng Trị trước 30/6 (như vậy cao tốc nối thẳng từ Hà Nội – Quảng Trị). Đặc biệt, với quyết tâm cao và nhiều giải pháp đang được triển khai, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương nỗ lực để thông tuyến cao tốc Bắc Nam vào cuối 2025, quyết tâm đến hết năm 2025 cả nước có 3.000 km cao tốc…

Muốn giàu có phải làm đường, đó là điều đã được chứng minh ở nhiều quốc gia. Không chỉ ở lĩnh vực giao thông, nhiều công trình dự án lớn về năng lượng, logictics, công nghiệp, thương mại đã, đang mở đường, kết nối cho sự phát triển…