Từ những sản phẩm bản địa đến chuỗi giá trị bền vững

Hợp tác xãNông sản Dược liệu Mạnh Hương (xã Gia Phú, tỉnh Lào Cai) chính thức thành lập với mục tiêu khôi phục và phát triển những loại cây dược liệu vốn quen thuộc với bà con. Chỉ sau vài năm hoạt động, hợp tác xã đã có tới 7 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh, trong đó nổi bật là tinh bột nghệ, tinh bột gừng, tinh bột sắn dây, trà cà gai leo, trà bí đao...

Anh Nguyễn Tiến Mạnh, Giám đốc hợp tác xã chia sẻ, tất cả cây trồng của bà con có tính dược liệu, hợp tác xã sẽ thu mua để chế biến. Chúng tôi không chỉ lo đầu ra mà còn hỗ trợ bà con kỹ thuật, phân bón, giống cây. Bà con chỉ cần bỏ đất và công chăm sóc, sau khi thu hoạch thì trừ chi phí, phần còn lại là lợi nhuận trực tiếp của người nông dân.

Điều này mở ra hướng đi mới cho nhiều hộ gia đình trên địa bàn xã. Nếu trước kia, thu nhập từ trồng ngô, lúa hoặc làm thuê xây dựng chỉ đạt 30 - 40 triệu đồng/năm thì nay, khi tham gia trồng và cung ứng nguyên liệu cho hợp tác xã, bà con có thể thu nhập gấp đôi. Con số ấy không chỉ phản ánh hiệu quả kinh tế, mà còn cho thấy một sự thay đổi trong tư duy sản xuất từ tự phát sang liên kết theo chuỗi giá trị.

Hợp tác xã hiện có 7 thành viên chính thức và liên kết với hàng chục hộ dân, trong đó khoảng 60% là đồng bào dân tộc thiểu số. Sự tham gia đông đảo này không chỉ đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định cho sản xuất mà còn tạo ra sức lan tỏa lớn trong cộng đồng. Cây nghệ, một trong những sản phẩm chủ lực, chỉ cần 8 tháng đã cho thu hoạch, góp phần tạo vòng quay vốn nhanh và tăng thu nhập bền vững.

Anh Nguyễn Tiến Mạnh cũng bày tỏ, mong muốn lớn nhất của tôi không phải là lợi ích riêng của hợp tác xã, mà là nâng cao đời sống cho bà con. Khi bà con được hưởng lợi từ chính ruộng nương của mình, thì niềm tin vào hợp tác xã và quyết tâm gắn bó mới được củng cố.

Hỗ trợ từ chính quyền và định hướng tương lai

Không chỉ dừng lại ở vai trò tổ chức sản xuất, Hợp tác xãNông sản Dược liệu Mạnh Hương còn nỗ lực quảng bá sản phẩm ra thị trường. Dịp kỷ niệm 80 năm ngày thành lập nước, hợp tác xã đã đại diện Lào Cai mang sản phẩm về Hà Nội trưng bày, giới thiệu với người dân cả nước. Đó không chỉ là cơ hội quảng bá sản phẩm, mà còn thể hiện niềm tự hào dân tộc, khẳng định giá trị của những sản vật vùng cao.

“Tham gia những sự kiện như vậy, chúng tôi không chỉ bán hàng mà quan trọng hơn là mang tình cảm, lòng tự tôn dân tộc và khát vọng vươn lên của bà con gửi gắm qua từng sản phẩm”, anh Mạnh cho biết.

Trong khi đó, chính quyền tỉnh Lào Cai cũng đang có những định hướng rõ ràng cho ngành dược liệu. Đến hết năm 2025, diện tích cây dược liệu của tỉnh dự kiến đạt 4.755 ha, trong đó hơn 3.200 ha là cây lâu năm, dưới tán rừng. Nhiều loại cây chủ lực như atiso, cát cánh, đương quy, xuyên khung… tiếp tục được mở rộng. Song song, tỉnh khuyến khích thu hút doanh nghiệp xây dựng cơ sở chế biến, bảo quản dược liệu, đảm bảo 100% sản lượng tươi được sơ chế.

Điều này giúp hợp tác xã Mạnh Hương và nhiều hợp tác xã khác có thêm “bệ đỡ” để yên tâm đầu tư sản xuất. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay vẫn là vấn đề đất đai. Anh Mạnh trăn trở,chính quyền rất ủng hộ, nhưng cũng khó khăn vì đất đã giao cho từng hộ gia đình quản lý, không còn quỹ đất công để hợp tác xã mở rộng vùng nguyên liệu. Muốn phát triển, chúng tôi chỉ có thể thuê hoặc mua gom đất, nhưng như vậy lại hạn chế về quy mô lâu dài.

Trước mắt, hợp tác xã định hướng tích tụ đất đai, mở rộng vùng nguyên liệu, đồng thời đầu tư vào khâu chế biến sâu để gia tăng giá trị sản phẩm. Việc sản xuất trà túi lọc, cao bánh, viên nén dược liệu hay chiết xuất tinh dầu sẽ giúp sản phẩm tiếp cận các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật, châu Âu. Đây không chỉ là cơ hội xuất khẩu, mà còn là cách khẳng định thương hiệu dược liệu Việt Nam trên trường quốc tế.

Hơn thế nữa, việc gắn sản xuất dược liệu với du lịch, với ẩm thực và văn hóa bản địa đang mở ra hướng đi mới cho phát triển nông thôn bền vững. Khi khách du lịch đến Lào Cai, họ không chỉ thưởng ngoạn cảnh đẹp, mà còn có thể trải nghiệm tắm thuốc Dao, uống trà dược liệu, mua đặc sản mang về.

Hợp tác xãNông sản Dược liệu Mạnh Hương không chỉ đơn thuần là nơi chế biến và tiêu thụ sản phẩm, mà còn là “bà đỡ” giúp bà con, nhất là đồng bào dân tộc Giáy, thay đổi cách làm kinh tế. Từ những cánh đồng nghệ, gừng, sắn dây, những gói trà hay hộp tinh bột đã ra đời, mang theo cả mồ hôi, kỳ vọng và khát vọng vươn lên của người dân.

Chú trọng đầu tư vào chất lượng, sản phẩm dược liệu của Hợp tác xã Nông sản Dược liệu Mạnh Hương đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao, được người tiêu dùng đón nhận, tiêu thụ ổn định. Từ đó, giúp bà con thành viên cũng như các hộ dân liên kết với hợp tác xã tăng thu nhập, thoát nghèo bền vững.