Hơn 60% sản phẩm OCOP 4 sao đã được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ

Chia sẻ tại Hội nghị Sở hữu trí tuệ năm 2024 chiều 29/3, ông Lê Huy Anh, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã thông tin về tình hình phát triển tài sản trí tuệ tại Việt Nam, trong đó có kết quả bảo hộ và nhu cầu hỗ trợ bảo hộ, quản lý tài sản trí tuệ đối với các sản phẩm OCOP.

Ông Lê Huy Anh cho biết, năm 2023, Cục Sở hữu trí tuệ đã phối hợp với Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương và Văn phòng Điều phối nông thôn mới các địa phương đánh giá thực trạng và nhu cầu bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ở trong và ngoài nước cho các sản phẩm OCOP (công văn 4080/SHTT-NĐHT ngày 11/10/2023 của Cục SHTT).

Tính đến hết tháng 12/2023, đã có 63/63 tỉnh, thành phố đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP với kết quả như sau: Đã có 11.056 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên (tăng 2.189 sản phẩm so với tháng 12/2022), trong đó 68,9% sản phẩm 3 sao, 29,9% sản phẩm 4 sao, 42 sản phẩm 5 sao, còn lại là tiềm năng 5 sao; có 5.724 chủ thể OCOP, trong đó có 37,5% là HTX, 24,4 % là doanh nghiệp, 35,3% là cơ sở sản xuất/hộ kinh doanh, còn lại là tổ hợp tác.

"Thống kê từ 27 địa phương có công văn gửi Cục Sở hữu trí tuệ cho thấy, có 978 sản phẩm được công nhận 4 sao, trong đó 62% sản phẩm đã được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, các sản phẩm còn lại đều đã nộp đơn đăng ký tại Cục" - ông Lê Huy Anh nêu.

Các sản phẩm đã được công nhận 4 sao nhưng chưa được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ là các sản phẩm được công nhận từ trước năm 2023 khi Thủ tướng Chính phủ chưa ban hành Quyết định số 148/QĐ-TTg ngày 23/2/2023 về Bộ tiêu chí đánh giá, phân hạng sản phẩm Chương trình mỗi xã một sản phẩm với quy định một trong những bắt buộc đối với sản phẩm đề nghị xét, công nhận 4 sao trở lên là phải có nhãn hiệu được đăng ký.

Ông Lê Huy Anh cho hay, Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương kiến nghị xây dựng tài liệu hướng dẫn đăng ký bảo hộ và quản trị nhãn hiệu tại Việt Nam cho các chủ thể OCOP và tài liệu hướng dẫn đăng ký bảo hộ và bảo vệ quyền đối với nhãn hiệu cho các chủ thể OCOP tại các thị trường: Đông Bắc Á, EU, Mỹ, Australia và New Zealand, Singapor, Ấn Độ, Lào, Campuchia, Myanmar; đề xuất nhiệm vụ hỗ trợ đăng ký bảo hộ trong nước và nước ngoài cho các chủ thể OCOP có sản phẩm đạt 4, 5 sao tại thị trường nước ngoài.

Bên cạnh đó, nhiều địa phương kiến nghị hỗ trợ đăng ký bảo hộ trong nước cho 267 sản phẩm 3 sao để làm căn cứ lập hồ sơ đăng ký, xét phân hạng 4 sao cấp tỉnh; hỗ trợ đăng ký bảo hộ ở nước ngoài cho 135 sản phẩm đã được công nhận 4 và 5 sao, là các sản phẩm đã và đang được xuất khẩu ra nước ngoài, các quốc gia đề nghị đăng ký bảo hộ nhiều nhất là Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ và châu Âu.

TS. Đào Đức Huấn, Trưởng phòng Quản lý OCOP và Du lịch nông thôn, Văn phòng điều phối nông thôn mới Trung ương chia sẻ, Chương trình OCOP là một chương trình phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát huy nội lực (trí tuệ, sự sáng tạo, lao động, nguyên liệu và văn hóa địa phương...) và gia tăng giá trị.

Sau hơn 5 năm, chương trình đã được triển khai rộng khắp và có sự lan tỏa mạnh mẽ ở tất cả 63/63 tỉnh, thành phố của Việt Nam. Chương trình OCOP khẳng định sự phù hợp với định hướng phát triển nông nghiệp của Việt Nam. Nhiều địa phương đã ban hành chính sách riêng để hỗ trợ phát triển sản phẩm OCOP.

"Chương trình đã khơi dậy được tiềm năng, thế mạnh của các địa phương về sản phẩm đặc sản, ngành nghề nông thôn. Từng bước chuyển đổi sản xuất quy mô nhỏ sang sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị khép kín, gắn với vai trò của các HTX, doanh nghiệp... Cụ thể, tỷ lệ chủ thể OCOP xây dựng được vùng nguyên liệu ổn định theo liên kết chuỗi giá trị sản phẩm OCOP là 34,6%" - ông Huấn nhấn mạnh.

Sản phẩm OCOP đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm; có mẫu mã, bao bì đa dạng và thân thiện với môi trường, phù hợp yêu cầu của thị trường. Tỷ lệ chủ thể OCOP gia tăng về sản lượng sau khi được công nhận OCOP là 46,0%, doanh thu bán hàng tăng bình quân là 29,7%; tỷ lệ sản phẩm OCOP có giá bán tăng lên là 50,43%, mức tăng giá bình quân là 17,5%.

Tuy nhiên, TS. Đào Đức Huấn thừa nhận, nhận thức, sự quan tâm và năng lực của chủ thể OCOP về sở hữu trí tuệ còn hạn chế. Cán bộ tham gia hội đồng đánh giá, phân hạng chưa đáp ứng được hết các yêu cầu của thực tiễn. Bên cạnh đó, thời gian đăng ký nhãn hiệu còn dài, khó khăn cho các chủ thể trong việc nâng hạng sản phẩm OCOP.

Theo đó, ông Huấn kiến nghị, cần xây dựng tài liệu đào tạo, tập huấn, hướng dẫn phát triển tài sản trí tuệ đối với sản phẩm OCOP; tham mưu chính sách hỗ trợ đăng ký nhãn hiệu cho các chủ thể OCOP tại các địa phương; tăng cường tập huấn, hướng dẫn về sở hữu trí tuệ cho các chủ thể OCOP tại địa phương.

Ông Huấn cũng đề nghị Cục Sở hữu trí tuệ có sự ưu tiên, hỗ trợ các chủ thể OCOP trong đăng ký nhãn hiệu (thời gian thẩm định); hỗ trợ các chủ thể OCOP (quốc gia, tiêu biểu) đăng ký nhãn hiệu ra nước ngoài; quan tâm, hỗ trợ về sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm du lịch nông nghiệp, nông thôn.

Ngoài ra, lồng ghép, hỗ trợ các chủ thể OCOP trong quản lý, phát triển thương hiệu cộng đồng (chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu công nghiệp); tư vấn, hưỡng dẫn các chủ thể OCOP về áp dụng sở hữu trí tuệ trong hoạt động sản xuất, kinh doanh...