Bình đẳng giới trong bảo hiểm xã hội nhằm đảm bảo an sinh xã hội

Bộ Công Thương: Tạo điều kiện tốt nhất để cán bộ nữ phát triển và thúc đẩy bình đẳng giới Hợp tác thúc đẩy bình đẳng giới và quyền năng phụ nữ

Tại Việt Nam, một số quy định trong pháp luật về BHXH đã tính đến các đặc thù về giới. Cụ thể, tại Khoản 3 Điều 54 Luật BHXH năm 2014 quy định: Lao động nữ là người hoạt động chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn tham gia BHXH khi nghỉ việc có từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm đóng BHXH và đủ 55 tuổi thì được hưởng lương hưu. Hay căn cứ Luật BHXH, Quyết định 636/QĐ quy định chế độ nghỉ đối với nam giới khi vợ sinh con. Bên cạnh đó, thời gian chế độ nghỉ thai sản cũng tăng từ 4 tháng lên 6 tháng và có quy định chế độ thai sản của lao động nữ mang thai hộ, người mẹ nhờ mang thai hộ…

Bà Trần Thị Hương - Phó Chủ tịch Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam - phát biểu tại hội thảo

Mặc dù vậy, kết quả thực hiện các chính sách BHXH trên thực tế còn thấp. Tính đến hết năm 2020, cả nước mới chỉ có gần 33,5% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH, còn đến 66,5% lực lượng lao động trong độ tuổi hiện nay vẫn chưa tham gia BHXH (tương đương gần 32 triệu người), chủ yếu là nông dân, lao động trong khu vực phi chính thức, người có thu nhập thấp. Đáng chú ý, diện bao phủ của chế độ thai sản còn rất thấp, nhiều lao động nữ làm nghề tự do hoặc nông nghiệp chưa được tiếp cận với chính sách. Điều này khiến mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH là thách thức rất lớn; đồng thời ảnh hưởng không nhỏ đến thu nhập, thời gian làm việc của phụ nữ, cũng như sức khỏe của bà mẹ, trẻ em và sự phát triển bền vững của nguồn nhân lực đất nước.

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Trần Thị Hương - Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam - cho biết: Trong hệ thống an sinh xã hội, hệ thống BHXH giữ vai trò trụ cột, quan trọng nhất. Phát triển BHXH sẽ là tiền đề, điều kiện để thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chính vì vậy, hội thảo hướng tới mục tiêu xây dựng và thực hiện bình đẳng giới trong các chính sách an sinh xã hội ở Việt Nam. Đồng thời là cơ hội để Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, ILO có các báo cáo mới đánh giá về vấn đề giới trong hệ thống BHXH Việt Nam và đưa ra các khuyến nghị về cách thúc đẩy bình đẳng giới trong khuôn khổ việc sửa đổi Luật BHXH năm 2014.

Để bình đẳng giới và an sinh xã hội có quan hệ chặt chẽ với nhau, chia sẻ tại hội thảo, một trong những biện pháp được ILO khuyến nghị là áp dụng chế độ gia đình trẻ em đa tầng để hỗ trợ cho tất cả trẻ em ở Việt Nam, đồng thời thúc đẩy tăng tỷ lệ bao phủ BHXH.

Việc áp dụng phúc lợi nhiều tầng cho trẻ em là một trong những biện pháp chính sách có tiềm năng tác động lớn hơn. Quyền lợi này bao gồm hai tầng: Tầng thứ nhất sẽ cung cấp chế độ cho con cái của các bậc cha mẹ không tham gia BHXH tại Việt Nam và sẽ do ngân sách nhà nước đảm bảo; tầng thứ hai hướng đến trẻ em có cha mẹ tham gia BHXH, với chế độ hưởng cao hơn, chi trả thông qua sự đóng góp của cả người lao động và người sử dụng lao động, như tất cả các quyền lợi BHXH khác.

“Chế độ trẻ em đa tầng có thể vừa giúp mở rộng diện bao phủ của BHXH tại Việt Nam, đồng thời hỗ trợ tài chính cho mọi trẻ em trên cả nước. Chế độ này cũng có thể có tác động tái phân phối mạnh mẽ, hỗ trợ nhiều hơn cho các gia đình có thu nhập thấp hơn và có khả năng giúp xử lý được vấn để rút BHXH một lần”, ông André Gama - quản lý chương trình An sinh xã hội của ILO Việt Nam - cho biết.

Hội thảo đã thu hút nhiều ý kiến mang tính chất gợi mở để Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tiếp tục nghiên cứu, có ý kiến trong quá trình xây dựng, thực hiện các chương trình, đề án; góp ý và phản biện xã hội đối với các dự thảo chính sách, luật pháp về an sinh xã hội, BHXH, nhằm góp phần thực hiện các mục tiêu mà Đảng, Nhà nước và tinh thần Đại hội XIII của Đảng đã đề ra “Thực hiện tốt chính sách xã hội, bảo đảm an sinh và phúc lợi xã hội, an ninh con người, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và hạnh phúc của nhân dân”...

Hợp tác giữa ILO và Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam hướng tới mục tiêu xây dựng, thực hiện bình đẳng giới trong các chính sách an sinh xã hội ở Việt Nam bắt đầu từ năm 2020, đến nay đã đưa ra các khuyến nghị chính sách dựa trên bằng chứng hướng tới cải thiện bình đẳng giới trong hệ thống BHXH Việt Nam trong tương lai.