Xuất khẩu hàng hóa: Biến thách thức thành cơ hội

Mục tiêu xuất khẩu 2025 đầy thách thức

Xuất nhập khẩu tháng đầu tiên của năm 2025 chỉ đạt hơn 63 tỷ USD, giảm cả chiều xuất khẩu và nhập khẩu khiến mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu cả năm 2025 trở nên đầy thách thức.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tháng 1/2025, xuất khẩu hàng hóa chỉ đạt 33,2 tỷ USD, giảm 6,6% so với tháng trước và giảm 4% so với cùng kỳ năm ngoái. Ở chiều ngược lại, nhập khẩu hàng hóa trong tháng 1/2025 đạt hơn 30 tỷ USD, giảm 14,1% so với tháng trước và giảm 2,6% so với cùng kỳ 2024. Như vậy, trong tháng đầu năm, Việt Nam xuất siêu hơn 3 tỷ USD.

Sở dĩ kim ngạch xuất khẩu nhập khẩu trong tháng 1 giảm so với cùng kỳ năm ngoái do trong tháng có kỳ nghỉ tết Ất Tỵ 2025, trong khi dịp nghỉ tết Nguyên đán năm ngoái rơi vào tháng 2/2024.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, PGS. TS Đinh Trọng Thịnh – chuyên gia kinh tế - cho biết, đơn hàng xuất khẩu đến cuối tháng 11/2024 sụt giảm so với cuối tháng 11/2023. Đây là điều lo.

Đa dạng thị trường để tránh “cú sốc” về thương mại

Năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước là 786 tỷ USD, tăng 15,4%. Trong đó, xuất khẩu đạt gần 406 tỷ USD, tăng 14,3%. Năm 2025, ngành công thương đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu 12% so với năm ngoái.

Tin vui là từ đầu năm, số đơn hàng đối với ngành hàng gỗ, dệt may, da giày,… từ các thị trường xuất khẩu chủ lực đã tăng lên, đây là tín hiệu tích cực cho hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam có thể về đích. Tuy nhiên, điều kiện là hàng hóa Việt Nam phải đáp ứng tốt các yêu cầu của thị trường xuất khẩu.

Là doanh nghiệp kinh doanh trong ngành chế biến và xuất khẩu gỗ, ông Trịnh Đức Kiên - Phó Giám đốc Công ty TNHH Kẻ Gỗ - cho hay, doanh nghiệp đã có đơn hàng đến hết quý I/2025. Sau Tết Nguyên đán, cũng đã có một số khách hàng từ thị trường Hoa Kỳ, EU liên hệ để đặt vấn đề, tuy nhiên, từ khâu chào hàng đến khâu chốt đơn còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó, có việc doanh nghiệp có đáp ứng được yêu cầu của khách hàng hay không.

Nhìn nhận ở góc độ tích cực hơn, nhiều ý kiến cho rằng, Việt Nam là một trong 20 nền kinh tế có độ mở lớn nhất trên thế giới. Do đó, khi tham gia vào hầu hết các Hiệp định thương mại tự do (FTA) với nhiều quốc gia và nền kinh tế trên thế giới, đây sẽ là điều kiện để chúng ta phản ứng nhanh nhạy, giữ nhịp tăng trưởng trước khả năng xảy ra chiến tranh thương mại thế giới.

Trong đó, 17 FTA đang tạo lợi thế cạnh tranh rất lớn hàng hóa Việt Nam có thể tiếp cận với trên 60 thị trường toàn cầu, làm đòn bẩy cho tăng trưởng xuất khẩu. Quan trọng hơn là sự bám rễ sâu của hàng Việt Nam cũng như thích ứng với những biến động của thị trường.

Như trong lĩnh vực nông sản, với chỉ riêng 7 FTA giữa Việt Nam với các quốc gia trong khu vực đã giúp cho hơn 40 mặt hàng nông sản chế biến của Công ty CP thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao tiếp cận với 25 thị trường.

Ông Nguyễn Hữu Hiệu – Giám đốc Kinh doanh xuất khẩu – Công ty CP thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao – thông tin, mỗi thị trường có một thị hiếu và đặc tính khác nhau. Trong khi nông sản có tính chất mùa vụ, do đó, bên cạnh việc đáp ứng yêu cầu về chất lượng, doanh nghiệp phải tính toán để đảm bảo đủ sản lượng quanh năm để đáp ứng được yêu cầu của khách hàng.

Với doanh nghiệp ngành gỗ, ông Nguyễn Thanh Lam - Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Lâm Việt - cho biết, mỗi năm doanh thu xuất khẩu gỗ và nội thất của công ty khoảng 30 triệu USD. Hiện sản phẩm của Lâm Việt đang xuất khẩu tập trung vào 3 thị trường chính là Hoa Kỳ, EU và Vương quốc Anh. Để có được kết quả này, doanh nghiệp đã đáp ứng tốt các tiêu chuẩn cao của thị trường, từ việc truy xuất nguồn gốc nguyên liệu, xuất xứ, cũng như đáp ứng tiêu chuẩn xanh và bền vững… Trong bối cảnh thị trường có nhiều biến động, hiện doanh nghiệp cũng cố gắng linh hoạt hơn để tìm kiếm thêm đơn hàng, khách hàng.

Để tiếp tục giữ vị thế xuất khẩu, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho hay, bên cạnh việc mở rộng tìm kiếm thị trường xuất khẩu, trước hết là với 17 FTA mà Việt Nam đã ký kết với các đối tác, doanh nghiệp cần tận dụng tối đa để nâng cao giá trị xuất khẩu, cũng như mở rộng sang các nước khác, nhằm phân tán lượng đầu tư xuất khẩu, giảm phụ thuộc quá lớn vào một nước, từ đó có thể tránh xảy ra những “cú sốc” khi có sự thay đổi về chính sách thương mại.

Bên cạnh đó, PGS. TS Đinh Trọng Thịnh cũng khuyến nghị cơ quan chức năng tìm giải pháp để tăng lượng hàng nhập khẩu từ Mỹ, đặc biệt là máy móc thiết bị, công nghệ hiện đại. Từ đó, thay đổi năng lực của nền sản xuất trong nước, giúp tăng năng suất lao động cũng như tạo sự tăng trưởng bền vững trong thời gian tới đây.

“Việt Nam cũng có thể tính đến việc tăng nhập khẩu hàng tiêu dùng, kể cả máy bay, phương tiện dân dụng... để cân bằng cán cân thương mại với đối tác này,” ông Đinh Trọng Thịnh nói.