Thương mại điện tử giúp OCOP tiến tới 'mỗi xã một sản phẩm toàn cầu'

Từ đặc sản địa phương đến thị trường số

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đã và đang trở thành một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế nông thôn, gắn với xây dựng nông thôn mới. Không chỉ góp phần nâng cao giá trị đặc sản vùng miền, OCOP còn mở ra hướng đi mới để sản phẩm địa phương tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, trong nước và quốc tế. Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, thương mại điện tử chính là “cánh tay nối dài” để hiện thực hóa mục tiêu đưa mỗi sản phẩm địa phương bước ra thị trường toàn cầu.

Các nền tảng số đã chứng minh sức mạnh trong việc thay đổi thói quen tiêu dùng. Người tiêu dùng hiện nay ngày càng ưa chuộng mua sắm trực tuyến, đánh giá cao sự tiện lợi, minh bạch về thông tin và khả năng so sánh giá cả. Với OCOP, việc hiện diện trên sàn thương mại điện tử giúp các sản phẩm đặc trưng của từng địa phương có cơ hội cạnh tranh công bằng, tiếp cận khách hàng khắp cả nước thay vì chỉ “quanh quẩn” trong phạm vi làng xã.

Ông Trần Cao Tiên, Giám đốc Hợp tác xã Kinh doanh dịch vụ Xuân Hải (tỉnh Khánh Hoà), với các sản phẩm nho và táo xanh đạt OCOP 4 sao chia sẻ: “Trước đây, nho xanh và táo xanh của chúng tôi chủ yếu bán tại chợ hoặc cho khách du lịch đến tận nơi. Nhưng từ khi tham gia sàn thương mại điện tử, sản phẩm có thể giao tận tay người tiêu dùng ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh hay thậm chí xuất khẩu theo đơn đặt hàng nhỏ lẻ. Chúng tôi thấy rõ doanh thu tăng trưởng và thương hiệu được nhiều người biết đến hơn”.

Từ góc nhìn của những chủ thể sản xuất, việc ứng dụng thương mại điện tử không chỉ giúp tiêu thụ sản phẩm nhanh chóng mà còn nâng cao giá trị thương hiệu. Sản phẩm nông sản, đặc sản khi được số hóa thông tin, minh bạch về nguồn gốc, chứng nhận an toàn và phản hồi khách hàng sẽ tạo dựng niềm tin, từ đó mở rộng tệp khách hàng.

Tuy vậy, thực tế cũng đặt ra không ít thách thức. Nhiều hợp tác xã, hộ sản xuất OCOP vẫn còn hạn chế về kỹ năng số, kiến thức marketing trực tuyến hay khả năng quản lý logistics. Để đưa sản phẩm OCOP vươn ra thị trường quốc tế, điều kiện tiên quyết là phải đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Điều này đòi hỏi sự đồng hành của Nhà nước, doanh nghiệp và các sàn thương mại điện tử trong việc đào tạo, hỗ trợ, kết nối.

Ông Tống Văn Viện, Giám đốc Hợp tác xã nông sản Phú Lương (Thái Nguyên) - nơi nổi tiếng với các sản phẩm chè Thái Nguyên đạt OCOP 5 sao khẳng định: “Chè Thái Nguyên vốn đã có thương hiệu lâu đời, nhưng để giữ vững sức cạnh tranh, chúng tôi buộc phải thay đổi. Thương mại điện tử là kênh quan trọng giúp chè Phú Lương không chỉ có mặt tại các siêu thị, cửa hàng, mà còn được khách hàng trên cả nước đặt mua trực tuyến. Có những đơn hàng từ nước ngoài tìm đến nhờ kênh online, điều mà trước đây chúng tôi không ngờ tới”.

Câu chuyện từ chè Thái Nguyên hay nho, táo Ninh Thuận cho thấy thương mại điện tử đang trở thành chiếc cầu nối thiết thực, đưa đặc sản OCOP thoát khỏi “vòng tròn quen thuộc”, tiến tới khẳng định chỗ đứng ở những thị trường tiềm năng.

'Đòn bẩy' để OCOP vươn ra toàn cầu

Nếu coi OCOP là động lực phát triển nông thôn, thì thương mại điện tử chính là động cơ để hiện thực hóa mục tiêu “toàn cầu hóa” sản phẩm địa phương. Trong bối cảnh hội nhập, không chỉ người tiêu dùng trong nước mà cả khách hàng quốc tế đều ngày càng quan tâm đến những sản phẩm mang dấu ấn bản sắc văn hóa. Đây là cơ hội để sản phẩm OCOP khẳng định giá trị, nhưng cũng là áp lực về việc nâng cao chuẩn mực chất lượng.

Bà Lò Thị Sương, chủ cơ sở sản xuất thịt trâu gác bếp Phong Sương (tỉnh Điện Biên), chia sẻ kinh nghiệm thực tế: “Thịt trâu gác bếp là đặc sản của đồng bào Thái. Ngày trước, chúng tôi chỉ bán cho khách du lịch hoặc người quen biết. Nhưng khi tham gia các sàn thương mại điện tử, sản phẩm được đóng gói đẹp hơn, có chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, mã QR truy xuất nguồn gốc. Khách hàng ở tận miền Nam vẫn đặt mua đều đặn. Nhờ thương mại điện tử, chúng tôi không còn lo cảnh ‘được mùa mất giá’ hay phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái”.

Những thay đổi này cho thấy thương mại điện tử không chỉ giúp mở rộng thị trường mà còn thúc đẩy quá trình chuyên nghiệp hóa sản xuất, đóng gói, quảng bá. Các chủ thể OCOP buộc phải đầu tư bài bản hơn vào mẫu mã, thương hiệu, chứng nhận chất lượng. Đây chính là bước đi cần thiết để sản phẩm địa phương có thể chen chân vào những thị trường khó tính như Nhật Bản, châu Âu hay Mỹ.

Tuy nhiên, để OCOP thực sự trở thành sản phẩm toàn cầu, không thể chỉ trông chờ vào nỗ lực riêng lẻ của từng hộ sản xuất hay hợp tác xã. Cần có sự đồng bộ trong chính sách hỗ trợ: từ đào tạo kỹ năng kinh doanh số, xúc tiến thương mại điện tử, kết nối logistics đến xây dựng thương hiệu quốc gia cho OCOP. Việc hợp tác với các sàn thương mại điện tử lớn, xây dựng gian hàng “OCOP Việt Nam” trên nền tảng quốc tế cũng là giải pháp giúp lan tỏa thương hiệu mạnh mẽ hơn.

Theo ông Tống Văn Viện, một thách thức lớn khác là khâu logistics và bảo quản.“Chè có thể để lâu, nhưng nhiều nông sản khác thì nhanh hỏng. Nếu hệ thống logistics lạnh chưa đồng bộ, chi phí vận chuyển cao, thì sản phẩm OCOP sẽ khó đi xa. Đây là điểm nghẽn cần tháo gỡ để thúc đẩy xuất khẩu qua thương mại điện tử”, ông nhấn mạnh. 

Theo nhận định của các chủ thể OCOP, thương mại điện tử là cánh cửa mở ra nhưng để đi xa, cần sự phối hợp nhịp nhàng từ nhiều phía. Nhà nước định hướng, doanh nghiệp công nghệ hỗ trợ hạ tầng số, các hợp tác xã và hộ sản xuất chủ động nâng cao chất lượng, khi ấy, OCOP mới có thể thật sự “cất cánh”.

Tầm nhìn dài hạn là xây dựng thương hiệu OCOP Việt Nam trở thành biểu tượng chất lượng và bản sắc, đủ sức cạnh tranh với các sản phẩm đặc sản quốc tế. Khi đó, khẩu hiệu “Mỗi xã một sản phẩm toàn cầu” không còn là mục tiêu xa vời, mà là hiện thực sống động, góp phần đưa nông sản và đặc sản Việt Nam vươn tầm thế giới.

Thương mại điện tử đang trở thành đòn bẩy mạnh mẽ, giúp OCOP thoát khỏi giới hạn địa phương để tiến tới sân chơi toàn cầu. Câu chuyện từ nho, táo Ninh Thuận, chè Thái Nguyên hay thịt trâu gác bếp Sơn La đều cho thấy sức mạnh thay đổi đến từ chuyển đổi số. 

Để hiện thực hóa giấc mơ “mỗi xã một sản phẩm toàn cầu”, cần một chiến lược tổng thể: Nâng chất lượng - xây thương hiệu - đẩy mạnh thương mại điện tử. Khi đó, OCOP không chỉ góp phần nâng cao đời sống người dân nông thôn mà còn trở thành niềm tự hào quốc gia trên bản đồ hàng hóa thế giới.