'Vương giả chi quả' vững ngai vàng nhờ OCOP

Sáng ngày 22/8, phiên chợ “Nhãn lồng - Nông sản tiêu biểu tỉnh Hưng Yên 2025’’ đã diễn ra tại Hà Nội, thu hút đông đảo người dân Thủ đô và du khách.

Với trên 10 gian hàng trưng bày, phiên chợ đã quy tụ nhiều sản phẩm nhãn lồng Hưng Yên và các sản phẩm chế biến từ nhãn. Sự kiện là dịp quảng bá thương hiệu, kết nối hợp tác xã, doanh nghiệp và nông dân với hệ thống phân phối trong nước và quốc tế, đồng thời nâng tầm giá trị nông sản Việt.

Từ “kế sinh nhai” đến sản vật OCOP

Không chỉ là một loại quả ngọt lành, nhãn lồng còn là sinh kế của hàng vạn hộ nông dân tỉnh Hưng Yên. Từ nhiều thập kỷ, cây nhãn đã gắn bó mật thiết với vùng đất phù sa sông Hồng, trở thành “cây làm giàu” cho biết bao thế hệ.

Chị Nguyễn Thị Kim Liên, đại diện Hợp tác xã (HTX) nhãn Trịnh Tiệp cho biết HTX hiện quản lý khoảng 6 - 7 ha nhãn. Theo chị Liên, tùy từng giống mà giá bán buôn tại vườn dao động từ 25.000 - 50.000 đồng/kg, trong đó các loại như nhãn ánh vàng, nhãn đường phèn có giá cao hơn.

“Hiệu quả kinh tế từ cây nhãn mang lại nguồn thu nhập ổn định cho gia đình tôi và nhiều thành viên trong HTX, giúp chúng tôi ổn định cuộc sống”, chị chia sẻ.

Đáng chú ý, sản phẩm nhãn lồng Hưng Yên của HTX đã được công nhận OCOP 4 sao từ năm 2022. Chứng nhận này không chỉ khẳng định chất lượng theo tiêu chuẩn VietGAP, mà còn giúp sản phẩm nâng cao giá trị, bán được với mức giá cao hơn so với nhãn thông thường.

“Chúng tôi mong muốn giữ vững hạng sao, tiến tới nâng cấp sản phẩm, thậm chí hướng tới xuất khẩu sang thị trường nước ngoài”, chị Liên nói.

Hiện đầu ra chủ yếu của HTX vẫn là bán buôn tại chợ, quầy, hàng quà biếu, tập trung nhiều ở khu vực Hưng Yên và khu vực miền Bắc.

Thực tế, với diện tích hơn 5.800 ha, sản lượng nhãn Hưng Yên hằng năm có thể lên tới hàng nghìn tấn. Trong đó, nhiều vùng trồng đã được cấp mã số xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, Australia, EU và Nhật Bản… Đây là kết quả của quá trình tổ chức sản xuất bài bản, áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP và đặc biệt là sự tham gia của nông dân trong chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ.

Ông Trần Ngọc Phúc, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hưng Yên nhấn mạnh: “Việc tổ chức phiên chợ xúc tiến không chỉ nhằm mục đích quảng bá, xúc tiến thương mại mà còn là dịp để các hợp tác xã, nhà vườn, hộ sản xuất, các doanh nghiệp kinh doanh nhãn lồng Hưng Yên lắng nghe, trao đổi, góp ý của người tiêu dùng đối với sản phẩm để không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, phương thức phục vụ nhằm đưa nhãn lồng Hưng Yên không ngừng vươn xa”.

Đằng sau những chùm nhãn vàng ươm là câu chuyện kinh tế tích cực. Không ít hợp tác xã đã vươn lên từ cây nhãn, hình thành vùng sản xuất tập trung, ký kết hợp đồng tiêu thụ ổn định. Người nông dân từ chỗ trồng và bán nhỏ lẻ nay đã trở thành một mắt xích trong chuỗi giá trị hàng hóa quy mô lớn.

Hợp tác xã Nông sản sạch Minh Bảo (Khoái Châu, Hưng Yên) là một ví dụ tiêu biểu. Hiện HTX có 24 thành viên, quản lý khoảng 20 ha trồng nhãn. Theo bà Nguyễn Thị Quế, đại diện HTX cho biết, từ khi sản phẩm được chứng nhận OCOP 3 sao, giá bán đã được nâng lên, đồng thời thương lái và khách hàng tin tưởng lựa chọn nhiều hơn, đặc biệt là với các đơn hàng quà biếu.

“So với trước, nhờ OCOP mà sản phẩm của chúng tôi dễ tiếp cận hơn tới những mối lớn, giá trị cũng cao hơn”, bà Quế chia sẻ.

Dẫu vậy, đầu ra của HTX hiện vẫn phụ thuộc chủ yếu vào thị trường phía Bắc, chưa có sản phẩm xuất khẩu do đặc thù nhãn tươi khó bảo quản dài ngày. Trong bối cảnh sản lượng năm nay dồi dào, bà con mong muốn nhận được thêm sự hỗ trợ của chính quyền và kết nối thương lái để đưa sản phẩm đi xa hơn, tận dụng lợi thế từ chứng nhận OCOP.

Tiếp tục phát huy giá trị của “vương giả chi quả”

Được mệnh danh là “vương giả chi quả” từ hàng trăm năm trước, nhãn lồng Hưng Yên từng là sản vật tiến vua, một thứ quả chỉ dành cho tầng lớp quý tộc. Ngày nay, trong bối cảnh hội nhập, giá trị ấy không còn bó hẹp trong phạm vi vùng đất phù sa sông Hồng, mà đã trở thành lợi thế để sản phẩm bước ra thế giới.

Tham gia chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP), sản phẩm nhãn lồng Hưng Yên của nhiều HTX đã được xếp hạng 4 sao. Không chỉ dừng ở quả tươi, hàng loạt sản phẩm chế biến sâu từ nhãn như long nhãn sấy, mật ong hoa nhãn, giấm nhãn… cũng đã được chứng nhận OCOP, góp phần đa dạng hóa sản phẩm, kéo dài thời gian bảo quản, nâng cao giá trị gia tăng.

Đây là hướng đi tất yếu trong bối cảnh mùa vụ thu hoạch nhãn chỉ kéo dài khoảng hai tháng, nếu không có chế biến sâu, việc tiêu thụ luôn gặp nhiều rủi ro.

Thực tế, nhiều doanh nghiệp Hưng Yên đã đầu tư công nghệ sấy lạnh, sấy thăng hoa, chế biến thực phẩm và đồ uống từ nhãn. Nhờ vậy, giá trị kinh tế của sản phẩm tăng gấp 2-3 lần so với tiêu thụ quả tươi. Một số doanh nghiệp còn đang nghiên cứu chiết xuất hoạt chất từ hạt và cùi nhãn để sản xuất mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, mở ra hướng đi mới cho ngành hàng này.

Một hướng đi nhiều tiềm năng là thương mại điện tử. Chỉ vài năm qua, nhãn lồng Hưng Yên đã xuất hiện trên các sàn nongsan.buudien.vn, Shopee, Lazada… Người tiêu dùng chỉ cần vài thao tác trên điện thoại là có thể đặt mua nhãn chuẩn VietGAP, có truy xuất nguồn gốc bằng QR code. Đây không chỉ là cách mở rộng thị trường, mà còn là bước tiến trong việc minh bạch hóa sản phẩm, củng cố niềm tin của khách hàng.

Trao đổi với Báo Công Thương, ông Paul Le, Phó Chủ tịch Tập đoàn Central Retail tại Việt Nam cho biết: “OCOP là “xương sống” của doanh nghiệp Việt Nam. Chúng tôi sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam về bao bì và xây dựng thương hiệu. Đồng thời, đưa các sản phẩm nông sản của Việt Nam, trong đó có nhãn Hưng Yên tới sự kiện tại Paris, Pháp vào tháng 10 tới. Thông qua đó, chúng tôi muốn lan toả hình ảnh của thương hiệu Việt tới bạn bè quốc tế”.

Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, phát huy giá trị của “vương giả chi quả” không chỉ là giữ hương vị truyền thống, mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm, xây dựng thương hiệu mạnh và phát triển bền vững. Nếu làm được điều đó, nhãn lồng Hưng Yên không chỉ là niềm tự hào của xứ nhãn, mà còn là biểu tượng nông sản Việt Nam trên trường quốc tế.

Phiên chợ nhãn lồng nông sản tiêu biểu Hưng Yên 2025 tại Hà Nội không chỉ là dịp quảng bá sản phẩm, mà còn là minh chứng cho sự thay đổi trong tư duy sản xuất, kinh doanh nông sản.