Tin Khu Vực 
Khi người trẻ mang OCOP lên “chợ mạng”
Thị trường tiêu dùng Việt Nam đang chứng kiến một sự chuyển dịch rõ rệt, những sản phẩm gắn liền với nông thôn, làng nghề, vốn trước kia chỉ có thể tìm thấy trong các phiên chợ vùng quê hay hội chợ xúc tiến thương mại, nay đã xuất hiện tràn ngập trên các sàn thương mại điện tử.
Điều đáng chú ý, lực lượng khách hàng tạo nên sự thay đổi ấy lại chính là người trẻ, thế hệ vốn quen thuộc với mua sắm trực tuyến và luôn tìm kiếm những trải nghiệm mới mẻ.
Tại Hà Nội, bạn Nguyễn Hồng Nhung, 25 tuổi, nhân viên truyền thông, cho biết: “Mỗi lần mua một sản phẩm OCOP, tôi có cảm giác như đang ủng hộ cho quê hương, cho bản sắc vùng miền. Nhưng nếu không có các kênh online, chắc tôi sẽ chẳng bao giờ biết đến nhiều sản phẩm đặc sản ở xa như thế”, Nguyễn Hồng Nhung, 25 tuổi, nhân viên truyền thông tại Hà Nội chia sẻ.
Câu chuyện của Nhung phản ánh một xu hướng đang dần trở nên quen thuộc: người trẻ Việt Nam lựa chọn mua sản phẩm OCOP (Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”) qua các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội và các kênh bán hàng trực tuyến.
Các sản phẩm OCOP lên sàn số. Ảnh chụp màn hình
Trước đây, OCOP gắn liền với những hội chợ, cửa hàng đặc sản địa phương hay quầy giới thiệu tại trung tâm thương mại. Giờ đây, chỉ một cú nhấp chuột, người tiêu dùng có thể đặt hàng trực tiếp từ Bắc Kạn, Quảng Trị hay Sơn La và nhận hàng tận nhà. Sự chuyển dịch này không chỉ thay đổi hành vi mua sắm mà còn mở ra một con đường mới cho sản phẩm nông thôn tiến ra thị trường.
Những năm gần đây, tỷ lệ sản phẩm OCOP được đưa lên các sàn thương mại điện tử tăng mạnh trong hai năm gần đây. Nhiều doanh nghiệp trẻ, chủ thể OCOP đã chủ động đầu tư xây dựng thương hiệu online, từ bao bì hiện đại, hình ảnh quảng bá chuyên nghiệp, cho đến chiến dịch marketing trên TikTok, Facebook.
Một ví dụ điển hình là Khe Sanh Coffee (Quảng Trị) - thương hiệu cà phê được chứng nhận OCOP 5 sao. Bà Nguyễn Thị Hằng, Giám đốc Hợp tác xã nông sản Khe Sanh chia sẻ: “Khách hàng trẻ ít có cơ hội đến tận Quảng Trị để trải nghiệm sản phẩm. Vì vậy, chúng tôi xác định kênh online là con đường sống còn. Không chỉ bán trên Shopee, Tiki, chúng tôi còn kết hợp livestream, để vừa giới thiệu hương vị cà phê, vừa kể câu chuyện lịch sử, văn hóa vùng đất Khe Sanh”.
Các sản phẩm cà phê Khe Sanh của Hợp tác xã Khe Sanh (Quảng Trị)
Bà Hằng thừa nhận ban đầu, việc đưa cà phê lên sàn thương mại điện tử khá gian nan, từ việc đăng ký gian hàng, xử lý khâu vận chuyển, cho đến việc bảo đảm hương vị cà phê không bị giảm sút trong quá trình giao hàng. Nhưng chính sự kiên trì và cách tiếp cận trẻ trung đã giúp sản phẩm tiếp cận nhiều khách hàng mới, đặc biệt là nhóm 20 - 35 tuổi.
Tương tự, thịt trâu gác bếp Phong Sương (Điện Biên) cũng có hành trình đáng chú ý. Trước đây, sản phẩm chủ yếu được tiêu thụ qua khách du lịch và các mối hàng quen biết. Nhưng từ khi “lên mạng”, thương hiệu này đã mở rộng khách hàng từ miền Bắc vào tận miền Nam. Chị Lò Thị Sương, chủ cơ sở sản xuất, cho biết: “Trước kia, người mua lo ngại thịt trâu gác bếp bán online có thể bị giả mạo. Chúng tôi đã đầu tư bao bì chuẩn hóa, có tem QR truy xuất nguồn gốc, đồng thời thường xuyên cập nhật quy trình chế biến trên fanpage. Nhờ vậy, người trẻ tin tưởng hơn. Có những khách hàng ở Hà Nội hay các thành phố lớn trở thành khách quen, mỗi dịp lễ Tết đều đặt cả chục kg làm quà”.
Tinh nghệ mật ong, tinh bột nghệ của Công ty Cổ phần Nông sản Bắc Kạn lại đi theo hướng kết hợp truyền thống và hiện đại. Anh Phan Trường Sơn, nhân viên kinh doanh thuộc đại lý phân phối Trường Mi (Công ty Cổ phần Nông sản Bắc Kạn) chia sẻ: “Đây vốn là sản phẩm gia truyền, nhưng khi tiếp cận người trẻ, chúng tôi phải thay đổi. Họ quan tâm đến yếu tố sức khỏe, tiện lợi, và cả trải nghiệm mua sắm. Chúng tôi bán dạng combo, thiết kế hộp quà bắt mắt, đồng thời triển khai bán qua các sàn thương mại điện tử. Hiệu quả rõ rệt: 70% khách hàng mới trong năm qua đến từ kênh online”.
Sự phát triển của các thương hiệu trên cho thấy: người trẻ không chỉ mua OCOP để thưởng thức, mà còn tìm thấy trong đó câu chuyện bản sắc, sự gắn kết cộng đồng. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra câu hỏi: liệu xu hướng mua OCOP online là một sự thay đổi bền vững, hay chỉ là một “phong trào” thoáng qua nhờ mạng xã hội?
Xu hướng bền vững hay phong trào nhất thời?
Những cú “click” chuột đưa sản phẩm OCOP từ bản làng, nông thôn lên bàn ăn và giỏ quà thành thị. Nhưng đó là bước khởi đầu cho một thói quen mới, hay chỉ là sự hứng khởi ngắn hạn? Câu trả lời không chỉ nằm ở người tiêu dùng trẻ mà còn ở chính những chủ thể OCOP.
Bạn Nguyễn Hồng Nhung (Hà Nội) chia sẻ bản thân vẫn thường đặt cà phê Khe Sanh hay thịt trâu gác bếp online, nhưng chủ yếu vào dịp lễ, Tết. “Ngày thường tôi chọn siêu thị cho nhanh và tiện hơn”, Nhung thừa nhận.
Câu chuyện của Nhung phản ánh một thực tế, OCOP online hiện vẫn hấp dẫn nhờ yếu tố đặc biệt đó là quà tặng mang dấu ấn địa phương, chiến dịch quảng bá rầm rộ hơn là thói quen tiêu dùng hàng ngày. Giá thành, logistics và độ phủ thương hiệu vẫn là rào cản lớn.
Tuy nhiên, xu hướng đang dịch chuyển. Một bộ phận người trẻ, đặc biệt là thế hệ Z thường quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe, văn hóa và giá trị cộng đồng. OCOP online không chỉ dừng ở việc “đẹp để tặng”, mà dần trở thành “đáng để dùng”. Thay vì tìm kiếm những món hàng mang tính lưu niệm, nhiều bạn trẻ đang coi các sản phẩm OCOP như một lựa chọn gắn liền với lối sống xanh, an toàn và có trách nhiệm xã hội. Sự lan tỏa mạnh mẽ trên mạng xã hội, cùng với các chiến dịch kết hợp giữa thương hiệu OCOP và những người có ảnh hưởng (KOLs, influencers) cũng đang góp phần biến những sản phẩm tưởng chừng chỉ dành cho dịp đặc biệt thành lựa chọn tiêu dùng thường xuyên.
Giám đốc Hợp tác xã nông sản Khe Sanh khẳng định: “Để sản phẩm OCOP thu hút nhóm khách hàng trẻ, không thể trông chờ vào sự tò mò ban đầu. Chúng tôi buộc phải đầu tư bài bản: chứng nhận chất lượng, truyền thông liên tục, dịch vụ hậu mãi. Có thế mới giữ khách”.
Từ góc nhìn khác, bà Lò Thị Sương nhấn mạnh đến sự đổi mới: “Khách trẻ rất nhanh chán. Nếu mình không tạo trải nghiệm mới, họ sẽ chuyển sang thương hiệu khác ngay. Đưa hàng lên mạng không chỉ là bán sản phẩm, mà còn là kể câu chuyện thương hiệu”.
Trong khi đó, anh Phan Trường Sơn lại quan tâm tới tính liên kết: “Một cơ sở nhỏ lẻ khó giữ khách lâu dài. OCOP cần hệ sinh thái chung, sàn thương mại điện tử chuyên biệt, có đánh giá khách quan, có bảo đảm chất lượng. Khi đó, người trẻ mới yên tâm mua thường xuyên, chứ không chỉ theo phong trào”.
Các sản phẩm tinh nghệ mật ong, tinh bột nghệ đạt OCOP của Công ty Cổ phần Nông sản Bắc Kạn
Dù còn nhiều rào cản, việc người trẻ tìm đến sản phẩm OCOP online không phải là cơn sốt nhất thời. Đó là sự phản ánh một chuyển động lớn trong hành vi tiêu dùng: từ mua trực tiếp sang trực tuyến; từ coi trọng giá cả sang đề cao câu chuyện, văn hóa và tính bền vững.
Nếu chỉ dừng ở việc “đưa hàng lên sàn”, OCOP sẽ khó cạnh tranh. Nhưng nếu biết tận dụng công nghệ, kể chuyện hấp dẫn, duy trì chất lượng ổn định, thì việc người trẻ mua OCOP online sẽ trở thành thói quen bền vững.
Người trẻ mua OCOP online tưởng như chỉ là một phong trào, nhưng thực chất đang hé lộ một xu hướng. Khi Gen Z trở thành lực lượng tiêu dùng chủ đạo, nhu cầu mua sắm trực tuyến gắn với bản sắc văn hóa địa phương chắc chắn sẽ gia tăng.
Câu hỏi đặt ra không phải là “người trẻ có tiếp tục mua OCOP online hay không”, mà là “OCOP có đủ hấp dẫn, đủ đổi mới để giữ chân họ hay không”. Câu trả lời nằm ở sự sáng tạo của chủ thể, sự hỗ trợ từ chính sách và trên hết, niềm tin của người tiêu dùng vào chất lượng, câu chuyện và giá trị thật sự mà sản phẩm mang lại.
