Tin Khu Vực 
Lời tòa soạn: Từ vùng đất nắng gió Bình Thuận xưa (nay là Lâm Đồng), trái thanh long đã vươn mình trở thành một trong những nông sản chủ lực, góp phần đưa tên tuổi nông sản Việt Nam ra thế giới. Không chỉ mang lại nguồn sinh kế ổn định cho rất nhiều hộ dân, thanh long còn là biểu tượng cho sự chuyển mình của ngành rau quả Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế.
Loạt bài viết “Thanh long Lâm Đồng - từ đặc sản nắng gió đến ngôi sao xuất khẩu” được Báo Công Thương thực hiện nhằm phản ánh đầy đủ hành trình phát triển của loại trái cây đặc sản này. Từ bàn tay cần cù của người nông dân, sự đồng hành của chính quyền, nỗ lực của doanh nghiệp xuất khẩu cho đến tầm nhìn chiến lược của Bộ Công Thương, Sở Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Hiệp hội Rau quả Việt Nam...
Loạt bài mong muốn góp thêm tiếng nói để khẳng định giá trị, khơi dậy khát vọng và thúc đẩy những giải pháp thiết thực, đưa thanh long của Lâm Đồng trở thành ngôi sao sáng trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu.
Đặc sản của vùng đất nắng gió
Khác với khí hậu mát lành của cao nguyên trung tâm, những vùng khô nóng nhiều nắng gió của Bình Thuận (nay là tỉnh Lâm Đồng) lại là “miền đất hứa” của cây thanh long. Sau hàng chục năm gắn bó, loại cây này đã khẳng định vị thế là một trong những trụ cột nông nghiệp của tỉnh.
Thanh long chín đỏ được thu hoạch tại vườn.
Với điều kiện tự nhiên đặc thù – nhiều nắng, độ ẩm thấp, đất pha cát và đất xám bạc màu – thanh long tại đây sinh trưởng khỏe, trái đều đẹp, ruột ngọt thanh, ít sâu bệnh. Chính yếu tố đó giúp thanh long Lâm Đồng có lợi thế cạnh tranh rõ rệt, đủ sức đáp ứng các thị trường trong và ngoài nước.
Ngày nay, thanh long không chỉ còn là “cần câu cơm” gắn bó với nông dân vùng nắng gió, mà đã trở thành sản phẩm chủ lực, đóng góp lớn cho kim ngạch xuất khẩu nông sản, minh chứng cho sức sống bền bỉ và tiềm năng vươn xa của loại trái cây này.
Xây dựng chuỗi trồng trọt, sản xuất bền vững
Dù giá cả nhiều phen lao dốc, thị trường xuất khẩu biến động, nhưng nhiều nông dân vẫn kiên định bám trụ với cây thanh long. Đó không chỉ là kế sinh nhai, mà còn là niềm tin vào nông nghiệp sạch và giá trị bền vững của sản phẩm chất lượng.
Anh Nguyễn Văn Thanh, Hợp tác xã Thanh long sạch Hòa Lệ (xã Hàm Thuận), người gắn bó với thanh long từ năm 2005, từng sở hữu hơn 6.500 trụ, sản lượng trên 200 tấn/năm. Hiện nay, dù thị trường không còn thuận lợi như trước, anh vẫn mở rộng thêm 3.500 trụ và kiên định hướng đi sản xuất sạch.
Không quản nắng gió, người nông dân vẫn miệt mài chăm sóc vườn thanh long.
“Trước đây tôi chỉ quen canh tác truyền thống, bán cho thương lái, giá cả bấp bênh. Sau khi tham gia hợp tác xã, được tập huấn kỹ thuật, tôi mạnh dạn áp dụng VietGAP rồi GlobalGAP. Nhờ đó, năng suất và chất lượng đều cải thiện, sản phẩm không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn xuất khẩu tới những thị trường khó tính – điều mà trước kia tôi chưa từng nghĩ tới”, anh Thanh chia sẻ.
Không chỉ riêng anh Thanh, nhiều hộ dân khác cũng từng bước chuyển mình. Dưới sự đồng hành của Hợp tác xã Thanh long sạch Hòa Lệ, do chị Nguyễn Hoàng Thư Hương làm Giám đốc, bà con đã tiếp cận kỹ thuật canh tác sạch, kiểm soát quy trình, nâng cao chất lượng để phục vụ cả nội địa lẫn xuất khẩu.
Hợp tác xã này được thành lập năm 2017, hiện có 22 thành viên chính thức, liên kết cùng 5 hợp tác xã khác và hàng chục hộ dân trong vùng. Nếu trước kia, hợp tác xã chủ yếu cung ứng vật tư nông nghiệp, thì nay đã chuyển hướng linh hoạt, tập trung vào hướng dẫn kỹ thuật, giới thiệu phân – thuốc chuẩn và thu mua trái tươi, tạo đầu ra cho nông dân.
“Chúng tôi như chiếc cầu nối: hướng dẫn bà con sản xuất đúng chuẩn, rồi tìm đầu ra cho sản phẩm. Nhiều hộ từng hoài nghi, nhưng nay thanh long sạch của họ đã có mặt tại các thị trường khó tính. Điều này chứng minh nông dân hoàn toàn có thể làm được, miễn là có sự đồng hành và niềm tin”, chị Hương cho biết.
Hiện hợp tác xã đã xây dựng thương hiệu với sản phẩm OCOP 4 sao (thanh long tươi), 17 sản phẩm OCOP 3 sao và 5 sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Các sản phẩm được tiêu thụ qua điểm bán tại trạm dừng chân, khu du lịch Mũi Né, Bảo Lộc… và trên các kênh trực tuyến như Fanpage, TikTok, Zalo, Website.
Dù còn hạn chế như thiếu máy móc chế biến, sản xuất thủ công, chị Hương cho rằng đây là lúc cần sự hợp lực giữa hợp tác xã - nông dân - doanh nghiệp - nhà nước, cùng nhau thúc đẩy chế biến sâu, chuyển đổi số, nâng cấp công nghệ, giảm phụ thuộc vào thị trường trái tươi.
Xúc tiến thương mại cho sản phẩm vươn xa
Sản phẩm thanh long được chế biến đa dạng và góp mặt tại nhiều sự kiện xúc tiến thương mại lớn.
Nhằm mở rộng thị trường, Sở Công Thương Lâm Đồng đã triển khai nhiều chương trình xúc tiến thương mại, đưa thanh long tiếp cận các thị trường lớn như Trung Quốc, Hồng Kông (Trung Quốc), Ấn Độ, Thái Lan. Các hoạt động quảng bá, kết nối giao thương giúp doanh nghiệp nâng cao thương hiệu, mở rộng hợp tác và kịp thời nắm bắt nhu cầu từ các thị trường nhập khẩu.
Song song, tỉnh khuyến khích phát triển công nghiệp chế biến với các sản phẩm như nước ép, rượu vang, mứt, sấy khô… để gia tăng giá trị, kéo dài thời gian bảo quản và giảm áp lực tiêu thụ quả tươi. Đây được xem là hướng đi chiến lược, xây dựng chuỗi sản xuất – tiêu thụ bền vững, giảm thiểu rủi ro từ biến động thị trường.
Từ đó, thanh long đã khẳng định vị thế cây trồng chủ lực, mang lại giá trị kinh tế và niềm tự hào cho địa phương. Nhưng phía trước vẫn còn thách thức: thị trường khó lường, tiêu chuẩn ngày càng khắt khe, cạnh tranh quốc tế gia tăng. Đồng thời, cơ hội cũng rộng mở từ các hiệp định thương mại, xu hướng tiêu dùng nông sản sạch và nhu cầu gia tăng trên thị trường thế giới. Chính những động lực đó sẽ tiếp tục đưa trái thanh long Lâm Đồng vươn xa, trở thành "ngôi sao xuất khẩu", niềm tự hào bền vững của nông sản Việt.
Theo Sở Công Thương tỉnh Lâm Đồng, thanh long nằm trong nhóm 14 cây ăn quả chủ lực và là một trong 9 loại cây đặc sản có lợi thế cạnh tranh quốc tế. Giá trị xuất khẩu thanh long chiếm khoảng 30% tổng kim ngạch nhóm hàng nông sản của tỉnh, góp phần quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp và nâng cao đời sống người dân.
