Tham gia chuỗi cung ứng: Hướng đi bền vững cho sản phẩm Lai Châu

Khuyến công – lực kéo để sản phẩm bước vào chuỗi cung ứng

Lai Châu là tỉnh miền núi biên giới, trên 80% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS). Địa hình chia cắt, giao thông khó khăn, quy mô sản xuất nhỏ lẻ khiến nông sản dược liệu và các sản phẩm đặc trưng của vùng cao tuy giàu tiềm năng nhưng chậm bước vào thị trường lớn. Muốn thoát khỏi vòng luẩn quẩn “sản xuất – bán tại chỗ – giá trị thấp”, con đường tất yếu là đưa sản phẩm vào chuỗi cung ứng hiện đại, nơi quy trình sản xuất, phân phối, trách nhiệm và giá trị được gắn kết thành một hệ sinh thái.

Trong tiến trình đó, hoạt động khuyến công đóng vai trò lực kéo quan trọng, giúp chuẩn hóa sản xuất, hỗ trợ máy móc, xây dựng thương hiệu và tạo cầu nối thị trường. Trên nền tảng ấy, các mô hình hợp tác xã (HTX) trở thành hạt nhân tổ chức sản xuất, dẫn dắt người dân tham gia chuỗi cung ứng. 

Hiện, tỉnh Lai Châu có hàng trăm sản phẩm lợi thế như chè Shan tuyết, sâm, khoai sâm, mắc ca, dược liệu, miến dong, thổ cẩm, mật ong, mận, lê, chanh leo… Đến nay, tỉnh đã có 226 sản phẩm OCOP được chứng nhận từ 3-4 sao. Tuy nhiên, dù số lượng không nhỏ, nhưng số sản phẩm thực sự tham gia chuỗi cung ứng một cách bài bản vẫn còn hạn chế.

Nguyên nhân do sản xuất chưa đồng đều, còn manh mún theo hộ gia đình; khâu chế biến và bảo quản còn yếu, máy móc thiếu; chưa đáp ứng đồng bộ yêu cầu về tiêu chuẩn, truy xuất nguồn gốc, kiểm định chất lượng. Đồng thời thị trường bị động, phụ thuộc thương lái, thiếu kênh phân phối ổn định; logistics vùng cao còn nhiều cản trở. Điều đó dẫn đến nghịch lý: sản phẩm tốt – tiềm năng lớn nhưng ít vào được các siêu thị, chuỗi bán lẻ hay kênh xuất khẩu, mà chỉ loanh quanh ở phạm vi hẹp.

Chính vì vậy, tham gia chuỗi cung ứng không chỉ là xu hướng, mà là lối ra tất yếu Lai Châu đang tập trung để nâng giá trị và phát triển bền vững sản phẩm vùng đồng bào DTTS.

Trong giai đoạn 2021–2025, tỉnh Lai Châu đã triển khai 30 đề án khuyến công với tổng kinh phí hơn 4,7 tỷ đồng, tập trung vào 4 nhóm nhiệm vụ: Hỗ trợ máy móc – công nghệ, phát triển sản phẩm, xúc tiến thương mại và nâng cao năng lực quản lý cho các cơ sở công nghiệp nông thôn. Trong đó, khâu hỗ trợ ứng dụng máy móc, chuẩn hóa quy trình được xác định là then chốt, giúp các cơ sở sản xuất vượt qua “điểm nghẽn” lớn nhất là năng lực chế biến và khả năng đáp ứng tiêu chuẩn thị trường.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, Giám đốc Trung tâm Khuyến công tỉnh Lai Châu Dương Quốc Hùng nhấn mạnh: “Đưa sản phẩm vào chuỗi cung ứng không thể chỉ dừng lại ở việc có một sản phẩm ngon, đẹp, mà phải có một hệ thống sản xuất – chế biến – phân phối đồng bộ. Khuyến công xác định rõ vai trò là lực kéo, là ‘bàn tay nối dài’ của chính sách, hỗ trợ từ gốc tới ngọn: Từ công nghệ, tiêu chuẩn, bao bì, đến xúc tiến và kết nối thị trường. Khi sản phẩm vào được chuỗi cung ứng, giá trị gia tăng của người dân sẽ cao hơn và bền vững hơn.”

Với định hướng đó, nhiều mô hình trên địa bàn tỉnh đã chuyển biến rõ nét. Trong số đó, HTX Chè Biên Cương là minh chứng sống động.

HTX Biên Cương – điển hình bước vào chuỗi từ “trợ lực khuyến công”

Cây chè Shan tuyết trên đỉnh Mồ Sì San từng bị thu hái tự phát, giá trị thấp, không có thương hiệu, vì vậy HTX Biên Cương cũng từng chật vật bởi sản xuất thủ công, sản phẩm không đồng đều, làm ra nhưng không tìm được đầu ra xứng đáng. Sau khi tiếp cận chương trình khuyến công, HTX nhận được hỗ trợ đầu tư máy móc chế biến, đào tạo kỹ thuật và tham gia các chương trình xúc tiến. Từ đó, đã tạo ra một bước ngoặt mới. 

Giám đốc HTX Biên Cương Tẩn Chin Lùng chia sẻ: “Nếu không có Trung tâm Khuyến công tỉnh hỗ trợ máy móc, hướng dẫn kỹ thuật và kết nối thị trường thì sản phẩm của HTX khó mà có chỗ đứng như hôm nay. Khi đạt chuẩn, chúng tôi mới có cơ hội vào siêu thị, hội chợ, ký kết hợp đồng ổn định. Bà con yên tâm sản xuất, còn HTX thì tự tin hơn khi tham gia chuỗi cung ứng.”

Chè Shan tuyết Biên Cương đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao, có sản phẩm vào hệ thống phân phối trong nước, mở rộng doanh số theo kênh chuỗi, thay vì bán nhỏ lẻ, tăng thu nhập cho thành viên và hộ liên kết vùng nguyên liệu.

HTX Biên Cương là minh chứng cho thấy: Khi có sự đồng hành đúng cách, sản phẩm trên đỉnh núi vẫn có thể bước vào chuỗi cung ứng hiện đại và đi xa bằng giá trị.

Thời gian tới, để sản phẩm vùng đồng bào DTTS Lai Châu tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng, Trung tâm Khuyến công tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương chính sách của nhà nước về khuyến công để người dân, doanh nghiệp nhận thức khuyến công của tỉnh là một chủ trương đúng đắn và phù hợp với điều kiện hiện nay của địa phương.

Khuyến khích các cơ sở công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và đổi mới công nghệ vào sản xuất; tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng để giúp các cơ sở công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp nâng cao khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác điều hành quản lý, liên doanh, liên kết và tiêu thụ sản phẩm. Hỗ trợ tiếp cận thị trường thông qua công tác thông tin, xúc tiến thương mại, trưng bày giới thiệu sản phẩm. Hỗ trợ các cơ sở sản xuất khảo sát, tìm kiếm, mở rộng thị trường và tham gia hội chợ, triển lãm.

Khuyến khích, hỗ trợ thành lập các doanh nghiệp, hợp tác xã làm đầu mối cung ứng nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm. Nâng cao khả năng tiếp thị, xúc tiến thương mại cho các doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn. Hỗ trợ xây dựng thương hiệu, đăng ký bảo hộ độc quyền cho cơ sở công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp.

Thực hiện tốt các chính sách khuyến khích, ưu đãi đầu tư nhằm tạo điều kiện cho các cơ sở công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp đầu tư mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh trên thị trường. 

Đưa sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số tham gia chuỗi cung ứng không chỉ là câu chuyện thị trường, mà còn là "chìa khóa" giảm nghèo bền vững, nâng cao thu nhập, giữ gìn bản sắc và khơi thông nội lực vùng cao. Với những bước đi rõ hướng, trong đó Khuyến công đóng vai trò dẫn dắt, HTX là hạt nhân, người dân là chủ thể, Lai Châu đang từng bước mở rộng “cánh cửa thị trường” cho sản phẩm đặc trưng của địa phương.