Rà soát, định hướng chính sách cho nông nghiệp hậu Covid-19

Chia sẻ tại Diễn đàn nông nghiệp mùa thu 2020 với chủ đề: "Định hướng chính sách nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh đại dịch Covid-19" diễn ra ngày 19/11, TS Phạm Công Nghiệp - Trung tâm Nghiên cứu và phát triển hệ thống nông nghiệp - cho biết, mới đây nhóm nghiên cứu đã khảo sát, đánh giá tác động của dịch Covid-19 đối với 4 chuỗi giá trị tại Cao Bằng và Bắc Kạn gồm: Lợn đen, gừng, chuối và bò. Kết quả cho thấy, sản lượng tiêu thụ của 4 nhóm giảm lần lượt: 45%, 30%, 73% và 77%. Giá bán của bò và chuối cũng giảm lần lượt 21,4% và 57,3%. Ngoài ra, chi phí sản xuất tăng 8,5%, 10%, 3% và 25%. Kéo theo đó, doanh thu của tác nhân thương mại của cả 4 nhóm cũng giảm từ 30 - 82%. Tác động của dịch Covid-19 lên chuỗi giá trị được nhóm nghiên cứu chỉ ra có tác động đến chi phí sản xuất, chi phí vận chuyển, hao hụt và lãng phí nông sản tăng; cung cấp vật tư đầu vào khó khăn, trong khi giá nông sản và sản lượng tiêu thụ lại giảm…

Giám đốc Công ty CP thực phẩm G.C Nguyễn Văn Thứ cho biết, dịch Covid-19 khiến nhu cầu tiêu dùng giảm do người dân thắt chặt chi tiêu; hàng hoá không thể xuất khẩu vì đóng cửa biên giới dẫn đến hàng hoá tồn đọng. Từ đầu năm 2020 đến nay, xuất khẩu nha đam của DN giảm 50%, xuất bán nội địa thì ít chịu tác động hơn. Kéo theo đó doanh thu đạt được của DN cũng chỉ đạt khoảng 70% kế hoạch…

Theo các chuyên gia, dịch Covid-19 khiến các nhóm ngành hàng chịu thiệt hại nặng nề nhất do ảnh hưởng của đại dịch là sản phẩm trái cây tươi, rau củ quả, thủy sản. Trong bối cảnh đó, hộ nông dân là đối tượng chịu tổn thương lớn nhất. Tuy nhiên, trong bối cảnh chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19, nông nghiệp vẫn có những cơ hội. Đó là nhu cầu tiêu thụ nông sản của thế giới vẫn tăng, trong khi Việt Nam cơ bản có nền sản xuất ổn định. DN có thể tận dụng cơ hội sau Covid-19 để xuất khẩu trực tiếp, đa dạng thị trường...

Hậu Covid-19, nhiều DN đã chủ động thay đổi kinh doanh trong trạng thái bình thường mới để đáp ứng kịp thời cho các tình huống xảy ra; đồng thời chuyển đổi số hoạt động phân phối, kinh doanh và bán hàng.

Để tận dụng các cơ hội, đồng thời vượt qua thách thức, các DN kiến nghị cần có chính sách hỗ trợ, đầu tư, nghiên cứu phát triển đồng hành cùng DN nâng cao năng lực, công nghệ bảo quản, chế biến sau thu hoạch, tạo ra những sản phẩm nông sản giá trị gia tăng cao, cạnh tranh và vươn xa ở thị trường trong và ngoài nước. “Chính phủ hỗ trợ chính sách giảm thuế cho các DN chịu nhiều tác động của dịch Covid-19, hỗ trợ vốn cho DN mảng nông nghiệp và nông dân canh tác. Chính sách ưu đãi, khuyến khích cho DN về tạo cơ hội quỹ đất đầu tư nông nghiệp sạch. Chính sách hỗ trợ đầu tư thêm cho việc nghiên cứu phát triển sản phẩm nông nghiệp sạch phục vụ nhân dân”, ông Nguyễn Văn Thứ kiến nghị.

Rà soát cũng như định hướng chính sách cho nông nghiệp trong thời gian tới, ông Đào Thế Anh- Phó Giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam- cho rằng, cần tiếp cận theo hướng đảm bảo hệ thống thực phẩm bền vững. Hộ nông dân cần được chuyên nghiệp hoá. Liên kết hợp tác xã - DN là trung tâm của chuỗi giá trị.

Để tăng cường tính bền vững của hệ thống thực phẩm, Nhà nước cần có chính sách đầu tư cho khoa khọc công nghệ như về nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn để nâng cao hiệu quả, hỗ trợ hộ nông dân nhỏ tham gia chuỗi giá trị và tăng cường tính chống chịu của chuỗi với các rủi ro. Bên cạnh đó, cần có chính sách tăng cường năng lực cho hộ nông dân, hợp tác xã, cho DN trong lĩnh vực thực phẩm. Xây dựng nông dân chuyên nghiệp hoá để tạo quy mô sản xuất, có sự liên kết với hợp tác xã.

Hợp tác xã có thể tham gia vào toàn bộ, hay một phần của chuỗi giá trị nông, lâm, thủy sản. Nhưng thực tế các hợp tác xã của Việt Nam mới làm tốt ở khâu sản xuất, dịch vụ đầu vào và thu hoạch, chưa quản trị tốt chất lượng sản phẩm. Do đó cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực hợp tác xã; khuyến khích và tạo điều kiện để DN liên kết với hợp tác xã. Các ngân hàng cũng cần dịch chuyển từ người cho vay dựa vào tài sản thế chấp sang những nhà cung cấp các giải pháp tài chính cho hợp tác xã.