Phú Thọ: Người dân tộc miền núi làm giàu từ nấm đông trùng

Từ khát vọng thoát nghèo đến thương hiệu OCOP

Xã Yên Kỳ là địa bàn miền núi của tỉnh Phú Thọ có phần lớn dân cư là đồng bào dân tộc thiểu số, sinh sống chủ yếu bằng nông nghiệp truyền thống. Nhiều năm trước, thu nhập bình quân của người dân chỉ ở mức thấp, tình trạng thiếu việc làm mùa nông nhàn vẫn còn phổ biến.

Đứng trước hoàn cảnh ấy, năm 2020, anh Phạm Văn Tuấn (sinh năm 1981), một người con của Yên Kỳ quyết định rẽ hướng sang nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo. Đây là loại dược liệu quý, nổi tiếng với công dụng tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ điều trị bệnh mãn tính, nhưng trong tự nhiên rất hiếm và giá thành cao, khiến nhiều người không thể tiếp cận.

Chưa từng được đào tạo bài bản về công nghệ sinh học, anh Tuấn dành thời gian tìm hiểu tài liệu, tham gia các khóa học ngắn hạn, đến tận các viện nghiên cứu và học hỏi từ những mô hình đã thành công ở Phú Thọ và nhiều tỉnh khác. Thất bại đến liên tiếp khi nấm nhiễm khuẩn, hàm lượng hoạt chất thấp, năng suất không ổn định… nhưng anh không bỏ cuộc.

Sau nhiều lần thử nghiệm, anh hoàn thiện được quy trình nuôi cấy khép kín, áp dụng hệ thống kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm và môi trường vô trùng hiện đại. Năm 2022, sản phẩm “Đông trùng hạ thảo Nam Dương” chính thức ra mắt và được chứng nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao của tỉnh Phú Thọ. Thành công này không chỉ mở ra cơ hội kinh doanh cho gia đình anh mà còn gợi mở hướng đi mới cho người dân miền núi Yên Kỳ.

Hợp tác xã công nghệ cao - bệ phóng cho người dân miền núi

Nhận thấy tiềm năng phát triển, năm 2024 anh Tuấn thành lập Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao Nam Dương với 7 thành viên, nhiều người trong số đó là đồng bào dân tộc thiểu số địa phương. Hợp tác xã được đầu tư hơn 1,5 tỷ đồng để xây dựng nhà xưởng rộng 400 m², trang bị thiết bị hiện đại gồm tủ cấy vi sinh, nồi hấp tiệt trùng, máy sấy thăng hoa và hệ thống xử lý không khí vô trùng.

Đặc biệt, Hợp tác xã ưu tiên thu mua nguyên liệu từ các hộ nông dân trên địa bàn, từ nguồn gạo, ngô, nhộng tằm đến thảo dược làm môi trường nuôi nấm. Điều này không chỉ giúp bà con tiêu thụ nông sản với giá ổn định, mà còn tạo việc làm thời vụ cho hàng chục lao động địa phương, nhất là phụ nữ dân tộc thiểu số.

Nhờ áp dụng công nghệ cao, sản lượng trung bình đạt khoảng 70kg đông trùng hạ thảo mỗi tháng, sau khi trừ chi phí, hợp tác xã thu lãi khoảng 800 triệu đồng/năm. Sản phẩm hiện được phân phối khắp cả nước qua các đại lý, cửa hàng thực phẩm chức năng và hệ thống siêu thị.

Không chỉ bán sản phẩm tươi và sấy khô, hợp tác xã còn phát triển các sản phẩm chế biến như trà đông trùng, viên nang và bột hòa tan, giúp nâng cao giá trị gia tăng. Anh Tuấn đang hoàn thiện hồ sơ cho sản phẩm “Đông trùng hạ thảo Đất Tổ” để đạt chứng nhận OCOP, đồng thời lên kế hoạch xuất khẩu sang một số thị trường châu Á.

Trước đây, nhiều hộ dân miền núi ở Yên Kỳ chỉ quen với canh tác nhỏ lẻ, thu nhập bấp bênh. Khi Hợp tác xã Nam Dương đi vào hoạt động, mô hình sản xuất tập trung, an toàn, có truy xuất nguồn gốc đã giúp thay đổi nhận thức của bà con.

Những người từng đi làm ăn xa nay quay về quê làm việc trong hợp tác xã, vừa có thu nhập ổn định, vừa được học hỏi kỹ thuật mới. Hợp tác xã cũng thường xuyên tổ chức tập huấn kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất nấm đông trùng cho người dân, khuyến khích họ mạnh dạn áp dụng công nghệ vào sản xuất các loại nông sản khác. Đây là bước khởi đầu để Yên Kỳ hình thành các nhóm sản xuất hàng hóa chất lượng cao, tạo chuỗi giá trị bền vững.

Theo anh Tuấn, tiềm năng của thị trường đông trùng hạ thảo vẫn rất lớn. Trong thời gian tới, hợp tác xã sẽ mở rộng quy mô nhà xưởng, nâng công suất lên gấp đôi, đồng thời đầu tư thêm hệ thống chế biến sâu. Mục tiêu không chỉ dừng ở thị trường trong nước mà còn xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, những thị trường khó tính nhưng sẵn sàng trả giá cao cho sản phẩm đạt chuẩn.

Bên cạnh hoạt động sản xuất, hợp tác xã tích cực tham gia hội chợ, triển lãm, kết nối giao thương, đẩy mạnh bán hàng qua website và mạng xã hội. Đây là hướng đi phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong nông nghiệp, giúp sản phẩm của vùng núi Yên Kỳ tiếp cận khách hàng mọi miền.

“Với tiềm năng thị trường rộng mở, hợp tác xã sẽ tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất nhà xưởng, nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu “Đông trùng hạ thảo Đất Tổ” vững mạnh, hướng tới thị trường quốc tế. Chúng tôi sẽ tích cực tham gia các hội chợ, triển lãm và đẩy mạnh kênh bán hàng trực tuyến qua website và mạng xã hội, giúp sản phẩm tiếp cận nhiều khách hàng hơn”, anh Tuấn chia sẻ.

Hành trình của Hợp tác xã Nam Dương là minh chứng rõ nét cho việc đồng bào dân tộc miền núi hoàn toàn có thể thoát nghèo và làm giàu nếu biết tận dụng lợi thế địa phương, ứng dụng khoa học công nghệ và xây dựng thương hiệu. Từ một khát vọng cá nhân, anh Phạm Văn Tuấn đã tạo ra giá trị cộng đồng, góp phần khẳng định vị thế của nông sản Phú Thọ trên thị trường, đồng thời mở ra con đường phát triển kinh tế bền vững cho bà con miền núi.